تهیه‌کننده فیلم «روزهای زندگی» تاکید کرد توجه به حوزه اقتباس در سینمای دفاع مقدس می‌تواند به احیای آن کمک کند.

سوره سینما- کیانوش نژاد: سینمای دفاع مقدس تنها ژانر متولد شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی با وجود بارقه‌هایی که در هر دوره دیده می‌شوند، روزگار خوبی ندارد. با سعید سعدی که این سال‌ها در زمینه ساخت آثاری ارزشمند و به یادماندنی در سینمای دفاع مقدس نقش داشته درباره ضرورت تحول و تغییر در این سینما صحبت کردیم.

تحلیل شما از برگشت مالی فیلم ها در سینمای دفاع مقدس چیست؟ آیا ما در این چند سال توانسته ایم فیلم هایی با گیشه خوب در این نوع از سینما داشته باشیم ؟

سعید سعدی: در سینمای دفاع مقدس به خاطر فضای خاصی که در آن در جریان است و ذائقه جدیدی که در مخاطبان ما ایجاد شده است بالطبع با کلیشه های قدیمی نمی‌توان منجر به فروش فیلم و برگشت سرمایه شد، مگر اینکه وارد مقولات جدید و نگاه نویی در این زمینه بشویم که البته نباید با جنس سینمای دفاع مقدس و آرمان‌هایش فاصله داشته باشد.

نباید به خاطر جذب مخاطب وارد فضایی بشویم و از آن هدف اصلی دور بشویم، شاید باید بپذیریم که بخشی از مخاطبی که در فیلم های دیگر روانه سینما می‌شوند، در این نوع سینما وجود نداشته باشد ولی اگر فیلم دارای قصه و یک ساختار درستی باشد به نظرم از مخاطب نسبی و خوبی برخوردار می شود و می‌تواند هزینه های خود را دربیاورد به شرط اینکه هزینه‌هایی که کرده معقول، درست و متناسب باشد.

قبول دارید این نوع سینما در گذشته به خاطر نزدیکی به فضای جنگ و دفاع مقدس برای مخاطب جذاب‌تر بود؟

بله. به هر حال ذائقه مخاطب در آن زمان شاید برای این نوع سینما بهتر بود چون در آن زمان به نوعی ما اکشن هم در فیلم های جنگی داشتیم و با ساختارهایی که آن موقع تعریف می‌شد برای مخاطب خوب بوده است، و البته فضای جنگ و فضایی که ما در جبهه ها داشتیم به آن زمان نزدیک تر بوده است، بنابراین مخاطب همذات پنداری نزدیک تری می کرده است و باز تاکید می کنم که ساختارها در آن زمان برای ذائقه مخاطب خوب بوده است و مخاطب بالطبع آن را دوست داشته است.

پس وظیفه سینما و سینماگر در مورد سینمای دفاع مقدس چیست؟

به نظرم الان هم اگر فیلمی در این نوع سینما خوب تولید بشود از مخاطب نسبی خوبی برخوردار می‌شود، مثلا ما در فیلم «روزهای زندگی» که ۲ سال پیش من تولید کرده ام در هر صورت در حد خودش توانست پاسخ خوبی از گیشه بگیرد و حتی آن زمان می‌توانست هزینه های خودش را کامل پوشش دهد ولی به دلیل بی‌تدبیری که مجموعه سیما فیلم انجام داد آن بازگشت مالی که باید و شاید اتفاق نیفتاد.

سینمای جنگ در اروپا که به موضوعات جنگ چهانی اول و دوم می‌پردازد و سینمای جنگ در هالیوود که به تاریخ جنگ های مختلف چه داخلی و چه جهانی می پردازد هنوز که هنوز جزو گونه های محبوب علاقمندان خاص سینما و عموم مردم است، قبول دارید؟

بله، صد درصد.

چه مشکلات اساسی وجود دارد که ما نمی‌توانیم به اقبال خوبی در زمینه سینمای دفاع مقدس که جنگ تم اصلی اش است، برسیم؟

در هر صورت اگر ما هم تلاش بکنیم و فیلمنامه‌هایمان را به سمتی ببریم که از حیث جذابیت غنی باشد و ساختار مناسبی داشته باشد و مهم تر از همه قصه ای داشته باشد که بتواند مخاطب را جذب کند می توانیم در این زمنیه رشد خوبی داشته باشیم و در جذب مخاطب هم خوب کار کنیم ولی متاسفانه روی فیلمنامه دفاع مقدس به دلیل گران بودن هزینه تولید کم کار می شود، در واقع بر روی بیس اصلی کار سرمایه گذاری کم تر انجام می شود به همین دلیل شاید در ریزش مخاطب خود همین بیس علت باشد که همیشه مشکل دارد و نمی تواند مخاطب را راضی نگه دارد.

از طرفی در این نوع سینما ما پژوهش کمی در کار انجام می دهیم که اصلا خوب نیست و بازخودها قبل از شروع تولید فیلم به خاطر همین بحث فیلمنامه خوب نیست و بالطبع ما نتوانستیم در این زمینه گام هایی خوبی برداریم. به نظرم پژوهش و تحقیق در این زمینه با کار کارشناسی باید انجام بپذیرد و از آن مهم تر قبل از شروع تولید یک فیلم در این نوع سینما و یا در هر گونه دیگری از سینما باید مخاطب شناسی کنیم و بر اساس ذائقه با شعور مخاطب فیلم های دفاع مقدس را بسازیم که این خود باعث رشد سینما می شود.از طرفی عدم سرمایه گذاری بر روی این نوع سینما که در بخش پژوهش باید اتفاقات اصلی آن بیفتد باعث می شود که فیلم های قوی ای در این نوع سینما ساخته نشود.

چقدر امکانات سخت افزاری تولید پروژه های خوب در سینمای دفاع مقدس را داریم؟

ما مشکلات عدیده ای در این زمینه داریم به دلیل اینکه زمان زیادی هم از دفاع مقدس می گذرد امکاناتمان محدود است؛ امکاناتی که در اختیار پشتیبانی جنگ مثل شهرک سینمایی دفاع مقدس وجود دارد و وسایل و تجهیزاتی که آن جاست غالبا فرسوده و بدون کارایی لازم است و نیاز هست که یک سرمایه گذاری و پشتیبانی درستی از آن انجام بگیرد.

سخت افزارها نوسازی شود و آیندگان بتوانند در این زمینه فیلم های خوبی تولید کنند، ما برای تولید یک فیلم در سینمای دفاع مقدس با معضلات زیادی طرف هستیم هر چند که امروزه با پیشرفت تکنولوژی و علم روز خیلی از بحث ها راحت شده است ولی در هر صورت به نظرم می رسد که مراکزی که متولی بحث پشتیبانی جنگ هستند باید مقداری در این زمینه همت بیشتری به کار ببرند و این سخت افزارها را تعمیر کنند.

نباید سخت افزارها به نوعی باشد که وقتی فیلمساز می خواهد یک وسیله استفاده کند با مشکلات عدیده ای روبه رو بشود و باید طوری باشد که فیلمساز بتواند هزینه های جانبی اش را با استفاده از تجهیزات سخت افزاری مناسب پایین بیاورد و این موضوع باعث می شود که فیلمساز هم بتواند با فراغ بال بهتری به سمت و سوی خوبی در فیلمسازی برود و بتواند از امکانات و تجهیزات کمال استفاده را ببرد و در جهت رشد و تکامل فیلم بهره لازم را ببرد.

به نظرتان بحث اقتباس از داستان ها و ادبیات دوران جنگ که به صورت کتاب و یا دلنوشته و شعر منتشر شده است می تواند به فضای فیلمنامه ما کمک کند؟

ادبیات دفاع مقدس ما رشد خوبی داشته است و اقتباس های خیلی خوبی از آن ها انجام شده است، اگر فیلمسازان ما به این گرایش و استفاده از این فضا رو بیاورند فکر می کنم بتوانیم در این زمینه هم گام های خوبی برداریم. کتاب ها در ادبیات دفاع مقدس کتاب های خوبی هستند که ما می توانیم با اقتباس از آن ها در قالب فیلمنامه اتفاق خوبی را در سینمای دفاع مقدس رقم بزنیم البته باید کمی خط قرمزها کمتر شود؛ همان طور که در بحث ادبیات ما می توانیم کتاب هایی را بنویسیم، در بحث فیلم هم ما این مسیر را باید داشته باشیم. اگر ما به سمت فیلمنامه اقتباسی پیش برویم، کمی با واقعیت های آن زمان بیشتر آشنا می شویم و فضا مملوس تر می شود و ذائقه مخاطب را هم می توانیم جذب کنیم.

پس به عقیده شما ادبیات دفاع مقدس ما نسبت به فیلم‌های دفاع مقدس قوی‌تر است؟

بله، به نظرم ادبیات دفاع مقدس نسبت به سینمای دفاع مقدس بهتر کار کرده است.

اگر بخواهید مهم ترین دلیل اینکه فیلمسازان با وجود این همه مسیر برای ساخت یک فیلم خوب در این نوع سینما تمایلی به ساخت فیلم دفاع مقدس ندارند را بیان کنید آن دلیل، چه چیزی می تواند باشد؟

به هر حال مثلا اقتباس هزینه تولید را بیشتر می کند و کارهای اقتباسی که انجام می شود یک سری آدم های متولی دارد که خود متولیان به نظرم موانعی هستند برای گرایش فیلمسازان به سمت دیگری در این سینما. به نظرم کمی باید روند انتخاب کردن آزادتر شود و فیلمسازان بتوانند کارهایی که نشر پیدا کرده است را و آثار خوبی را که می توانند به فیلمنامه تبدیل کنند به این سمت و سو بروند. ولی متاسفانه به دلیل متولیانی که در بحث نشر دفاع مقدس وجود دارد آن ها موانعی هستند که خیلی از آثار کمتر به دست فیلمسازان قرار بگیرد.

ارزش‌هایی که در فیلم های دفاع مقدس در این چند سال اخیر دیده‌اید قابلیت انتقال به مخاطب را دارند؟ و اصلا آیا ارزش‌ها در این فیلم ها درست تعریف شده اند؟

به نظرم اگر تعاریفمان درست باشد بالطبع می توانیم آن ارزش ها را خوب انتقال دهیم و اگر تعاریفمان درست نباشد و در حد ذائقه خودمان تعریف بشود خب طبیعی است که دچار نقصان و مشکل بشویم، الان به دلیل مشکلاتی که در بحث تولید وجود دارد کسانی که در بخش تولید هستند کمی خودسانسوری می کنند و بعضی چیزها را به سمت و سویی می برند که بتوانند فیلمشان را جذاب تر کنند و ای نباعث می شود تا ارزش ها گاهی اصلا دیده نشود و یا اشتباه به آن پرداخت شود.

آیا حوزه هنری به عنوان نهاد دولتی و ارزشی می تواند در زمینه سرمایه گذاری بر روی این ارزش ها کمک کند؟

بله، به نظرم علاوه بر حوزه همه جاهایی که در بحث فرهنگ و مسائل ارزشی فعالیت می کنند می توانند کمک کنند به شرط اینکه از بازی های سیاسی و روابط پشت پرده که به بعضی ها رانت های خوبی می دهند دوری کنند تا بتوانند هر چه بیشتر به مسیر این نوع سینما کمک کنند.

چرا در این چند سال اخیر سینمای دفاع مقدس گره خورده است به آثار کمدی ای که اتفاقا خوب هم از گیشه پولشان را در می آورند؟ این گرایش فیلمسازان از کجا می آید؟ فیلم هایی مثل ضد گلوله، لیلی با من است، اخراجی ها و … که در فضای جبهه می گذرند و هر کدام به نوعی کمدی هستند.

زمانی که یک فیلمی اینگونه ساخته می شود به هر حال گروه به فکر گیشه هم بوده‌اند و ذائقه مخاطب را هم در نظر گرفته اند به همین دلیل فیلم توانسته است موفق عمل کند، البته بعضی از این فیلم ها با واقعیت جنگ فاصله دارد و بعضی از فیلم ها مثل لیلی با من است به دلیل زندگی ملموسی که در فیلم در جریان است با مخاطب خوب ارتباط برقرار می کند. ما هر چقدر بتوانیم فیلمنامه ملموس تری برای مخاطب تولید کنیم در وضعیت فروش اتفاق خوبی برای فیلم می افتد.

سینمای دفاع مقدس ما نمی تواند خارج از مرز جبهه ها و در حال حاضر رخ بدهد؟ به هر حال پیامدها و اتفاقات بعد از جنگ سوژه های نابی برای تعریف کردن است، موافقید؟

بله، به نظرم می توان قصه هایی را تعریف کرد که هیچ توپ و تانک و سخت افزار هم در آن نداشته باشیم و در مضمون کلی به دفاع مقدس بپردازیم و نیازی نیست پی ساختاری برویم که سخت افزار جبهه و جنگ را ببینیم. خیلی از فیلم ها، فیلم دفاع مقدس است ولی این سخت افزار جنگ را در آن ها نمی بینید مثل فیلم گیلانه که یک فیلم دفاع مقدسی با ارزش ها و مضامین خودش را دارد.

خواسته شما به عنوان یکی از تهیه کنندگان سینمای دفاع مقدس از دولت جدید و بالطبع سیاست گذاری های جدید چه چیزی است؟ آیا بحث امکانات مالی، سخت افزاری، مشکلات اکران و … ؟

به نظرم سینمای دفاع مقدس به دلیل همان مشکلاتی که در بحث اکران آن وجود دارد شرایط خوبی را ندارد. ما بحثی در اکران داریم که با توجه به شرایط اقتصادی که در جامعه با آن مواجه هست تعریفش می کنیم. سیاست های اقتصادی دولت به گونه ای باید حرکت کند که بحث فعالیت های هنری مثل سینما، تئاتر، موسیقی و … را در سبد کالای خانواده ها ببیند و به نوعی سوبسید به خانواده ها بدهد که بتوانند استفاده بهتر و بهینه تر از این امکانات فرهنگی که وجود دارد را بکنند که هم باعث حرکت این چرخه های فرهنگی شود و هم خودشان رشد کنند.

متاسفانه شرایط جامعه ما طوری است که این سبد کالایی برای خانواده ها دیده نشده است و به دلیل هزینه های بالایی که وجود دارد خانواده های ایرانی نمی توانند فیلم در سینما ببینند و ترجیح می دهند بعد از شش ماه دی وی دی اش را با قیمت به مراتب پایین تری بخرند و این باعث می شود چرخه سینما هم دچار مشکل شود، به نظرم نگاه دولت باید در این زمینه تغییر کند. با توجه به شرایطی که این روزها سینما دارد باید در اولویت ها فیلمنامه‌هایی قرار بگیرد که پارامترهای جذب مخاطب را داشته باشد و بالطبع در اختیار تهیه کننده قرار بگیرد و آن وقت می شود فیلمی ساخت که هزینه هایش را بر می گرداند.