به گزارش سوره سینما، یازدهمین برنامه «شب‌های شفاهی» با اجرای محمود گبرلو به بررسی و مرور برگزاری جشنواره فجر در شهرستان‌ها، فیلم‌های کوتاه حاضر در جشنواره و نقش فیلم کوتاه در جشنواره فیلم فجر، شیوه داوری آثار، سیمرغ‌ها و فیلم «تنگه ابوقریب» ساخته بهرام توکلی اختصاص داشت. در این برنامه سیدحسین سیدی مسئول هماهنگی استانی جشنواره فجر، بهمن ارک کارگردان فیلم کوتاه «حیوان»، درناز حاجیها کارگردان فیلم کوتاه «مارلون» و بهرام توکلی کارگردان تحسین‌شده سی و ششمین جشنواره فیلم فجر مهمان برنامه بودند.

قدر فیلمسازان‌مان را بدانیم

محمود گبرلو در ابتدای این برنامه بیان کرد: جشنواره فیلم فجر با فیلم هاى خوب و گاه درجه یکى به پایان رسید. اهالی سینما دور هم جمع شدند، فیلم‌ها را دیدند و درباره فیلم‌ها حرف زدند. وی افزود: طبیعی است سینما به معنی گفتمان، سینما به معنی محل تلاقی افکار متفاوت است تا دیدگاه‌هاى مختلف کنار هم قرار بگیرند، افراد حرف‌هایشان را بزنند و فیلم بسازند. اما آن‌چه از همه بیشتر براى مدیران جشنواره فیلم فجر مهم است، این است که چقدر به مفاهیم و آرمان‌های انقلاب نزدیک‌تر شدیم. از سوی دیگر مهم این است که ما چقدر تحمل نقد و نظرات دیگران را داشته باشیم. در چنین فضایی باید قدر فیلمسازان‌مان را بدانیم، فیلمسازانی که حرف این روزهای ایران و منطقه را بیان می‌کنند. ابراهیم حاتمی‌کیا در مراسم اختتامیه صحبتی کرد، به نکاتی اشاره کرد، مفاهیم کلی را مطرح کرد و به فضای موجود انتقاد داشت. مسلما نکاتی که ایشان مطرح کرد با دغدغه بیان شد، ما نباید اجازه دهیم که برخی از این حرف‌ها سوءاستفاده کنند، باید کمی درخصوص حرف‌های ایشان تأمل کنیم.

سیدی: آرا مردمی در شهرستان‌ها برگزار نشد

مسئول هماهنگی استان‌های جشنواره فجر درباره تاثیر برگزاری جشنواره در سراسر کشور بیان کرد: این بخش با توجه به سیاست‌گذاری سازمان سینمایی، خانه سینما و دبیرخانه جشنواره در تمامی ۳۲ استان کشور برگزار شد. فیلم‌ها به تفکیک سیمرغ ۱ و سیمرغ ۲ در استان‌ها نمایش داده شدند. در استان‌هایی که مشارکت بخش خصوصی بیشتر بود فیلم‌های بیشتری اکران شد.

حسین سیدی درباره شیوه دسترسی مخاطبان به فیلم‌های جشنواره توضیح داد: استان‌هایی که به سینماتیکت دسترسی داشتند از طریق این سایت اقدام کردند و در بقیه شهرستان‌ها بلیت فروشی به شیوه مرسوم اجرا شد. در استان‌ها بخش آراء مردمی به شیوه‌ای که خانه سینما مجری آن بود برگزار نشد. در برخی استان‌ها هم براساس شیوه سال قبل، آراء مردمی گرفته شد که تاثیری در روند کلی آراء  مردمی اعلام شده نداشت.

اکران جشنواره، ضربه‌ای به اکران فیلم‌ها در شهرستان نمی‌زند

او افزود: تجربه اکران فیلم‌ها در شهرستان‌ها نشان داده که این کار مانع فروش فیلم‌ها در زمان اکران نیست البته باید این بررسی در یک بازه زمانی چندین ساله انجام شود. امسال نه تنها تهیه‌کننده‌ها مخالف حضور فیلم‌ها در شهرستان‌ها نبودند بلکه به انجام آن رغبت داشتند.

۱۵ فیلم جشنواره در قزوین اکران شد

در همین رابطه اکبر اسکندرنژاد مدیرکل ارشاد استان قزوین در یک گفت‌وگوی تلفنی بیان کرد: ما امسال با پشتیبانی سازمان سینمایی ۱۵ فیلم را به طور هم‌زمان در قزوین اکران کردیم که از این بین ۱۱ فیلم در بخش سودای سیمرغ قرار داشت. در این استان در مجموع سانس‌ها ۶۲۷۲ صندلی وجود داشت که ۶۲۱۶ صندلی آن پرشد و میزان استقبال ۹۹ درصدی بود.

برگزاری جشنواره، مانع حضور سینمادوستان در پایتخت شد

وی اضافه کرد: فیلم‌هایی چون «بمب؛ یک عاشقانه»، «مغزهای کوچک زنگ زده»، «به وقت شام»، «چهارراه استانبول» و «دارکوب» مورد استقبال مردم قزوین قرار گرفت. با حضور احمدرضا معتمدی افتتاحیه خوبی برگزار شد. اسکندرنژاد در پایان افزود: اکران آثار جشنواره با توجه به نزدیکی قزوین به تهران مانع مسافرت‌های سینمادوستان به پایتخت شد.

فیلم‌های حاتمی‌کیا و سیدی پرمخاطب بودند

حمیده ماحوزی مدیرکل ارشاد استان بوشهر دیگر مهمان تلفنی برنامه بود که با اشاره به شور شوق استان‌ها در جشنواره فجر امسال، بیان کرد: فیلم‌های «به وقت شام» و «مغزهای کوچک زنگ زده» بیشترین استقبال را در بوشهر داشتند و پس از آن «چهاراه استانبول» و «بمب» مورد توجه قرار گرفتند.

با جشنواره، پیوند مردم و سینما در استان‌ها محکم شد

حسین فرخنده مدیرکل ارشاد خراسان شمالی نیز به عنوان آخرین مهمان تلفنی برنامه، با اشاره به اینکه برگزاری جشنواره فجر در استان‌ها باعث مستحکم شدن پیوند مردم و سینما می‌شود، افزود: امسال خوشبختانه بخش کودک در جشنواره وجود داشت که باعث می‌شود فرهنگ سینما رفتن از کودکی شکل بگیرد. «مصادره»، «تنگه ابوقریب»، «لاتاری» و «فیلشاه» آثاری بودند که در خراسان شمالی مورد استقبال قرار گرفتند.

بی‌عدالتی و نادیده گرفتنی در داوری‌ها نبود

فرشته طائرپور که به دلیل سرماخوردگی و کسالت نتوانسته بود در برنامه حاضر شود در تماس تلفنی، در پاسخ به پیشنهاد محمود گبرلو درخصوص نمایش مشروح جلسه داوری برای جلوگیری از هرگونه شائبه‌ای بیان کرد: بهانه‌جویان، حتى اگر فیلم مشروح جلسه داورى جشنواره را از آنتن زنده سیما پخش کنید باز هم بهانه‌جویى مى‌کنند. در این دوره هیچ فیلمی دیده نشده باقی نماند و برخی از فیلم‌ها ۲-۳ بار دیده شدند. مسائلی دست ما را می‌بندد، باعث می‌شود که تعداد کاندیدها بیشتر شود. این مسائل به شورای سیاستگذاری منتقل شده است و قرار بر این است که به زود در جلسه‌ای با اعضای این شورا، مسائلی که درخصوص داوری وجود دارد را مطرح کنیم و به نتایجی برای آینده برسیم. امسال هیچ بی‌عدالتی و نادیده گرفتنی صورت نگرفته است. همیشه اعتراض به داوری‌ها وجود دارد.

همه فیلم‌ها قضاوت شدند و چیزی کنار گذاشته نشد

این داور جشنواره فجر اضافه کرد: حرفى که رسول صدرعاملى در تلویزیون گفت، بد برداشت شد. همه فیلم‌ها قضاوت شدند. بعید مى‌دانم منظور آقاى صدرعاملى این بوده باشد که چون ما از فیلمى خوشمان نیامد، اجزاى آن را نادیده بگیریم. البته در قضاوت اختلاف نظرهایى وجود داشت. هر اندازه رای ما به مردم نزدیک‌تر باشد سربلندتر می‌شویم. امسال آن‌قدر فیلم‌ها خوب بود که ما مجبور بودیم به طور طبیعی گزینه‌ها را حذف کنیم. ممکن است اجحافی اتفاق افتاده باشد اما ما همه گزینه‌ها را بررسی کردیم. بازی ساعد سهیلی، جواد عزتی، هادی حجازی‌فر، میلاد کی‌مرام و بابک حمیدیان هم جزو گزینه‌های بازیگری ما بودند اما طبیعتا تعداد آرا تعیین‌کننده است. حیات سینما برای ما مهم است و ما حاضریم از آبروی خودمان بگذریم اما از آبروی سینما نه.

بهمن ارک: در دوران طلائی فیلم کوتاه در ایران هستیم

بهمن ارک درباره سیمرغ فیلم کوتاه «حیوان» در جشنواره سی وششم فیلم فجر گفت: من ده سال است که با برادرم بهرام فیلم می‌سازم و خوشحال هستم که این اتفاق در جشنواره جواب داد. همان‌طور که فیلم در جشنواره‌های مختلف مانند سینه فنداسیون کن، خانه سینما و فیلم کوتاه تهران موفق بود.

در دوران طلایی فیلم کوتاه، هنوز حمایتی وجود ندارد

ارک ضمن اشاره به علاقه‌اش به سینما از دوران کودکی عنوان کرد: درحال حاضر در دوران طلائی فیلم کوتاه در ایران هستیم و آثار خوب این سینما در جشنواره‌های معتبر دنیا وجود دارد. با این وجود به جای آن که این حمایت‌ها بیشتر شود از بودجه این بخش زده می‌شود. فیلم کوتاه را نمی‌شود با جیب خالی ساخت و به عنوان یک شغل مطرح است.

برای فیلم کوتاه هم امکان دیده شدن فراهم کنید

فیلم کوتاه می‌تواند گردش سرمایه خودش را از طریق هنروتجربه، فروش آثار به تلویزیون و تلویزیون‌های اینترنتی داشته باشد. کمترین نوع حمایتف اتفاقی است که براى فیلم هاى مستند انجام داده شد. فیلم کوتاه هم مى‌تواند جایگاهى در پخش تلویزیون داشته باشد. برنامه‌اى براى این فیلم‌ها تولید شود و فیلم نمایش داده شود. این فیلمساز جوان در پایان افزود: جشنواره محل گردهمایی است و باید فیلمساران کوتاه و بلند در آن با هم چشم در چشم شوند.

جایزه نگرفتم اما تلاشم را بیشتر می‌کنم

درناز حاجیها در این بخش از برنامه درباره عدم کسب سیمرغ برای فیلم «مارلون» در جشنواره فجر اشاره داشت: در اختتامیه کنار بهمن و بهرام ارک نشسته بودم و از برنده شدن آن‌ها احساس خوبی داشتم. همه ما به جایزه فکر می‌کنیم اما اگر برنده نشویم بیشتر تلاش می‌کنیم. من حالا تلاشم را بیشتر می‌کنم. ویژگی فیلمسازان کوتاه این است که هوای همدیگر را به شدت داشتند.

فیلم کوتاه را سینمای حرفه‌ای بدانیم

او ادامه داد: متاسفانه هنوز بزرگ‌ترین مشکل سینمای کوتاه این است که، تصور می‌شود، فیلم کوتاه راه ورود به سینمای بلند است. در حالی که سینما، سینما است وکوتاه و بلند ندارد، یعنی همانقدر که سینمای بلند مهم است، سینمای کوتاه هم سینمای حرفه‌ای است و نیاز به حمایت و هزینه دارد. امیدوارم سیمرغ فیلم کوتاه که با پایمردی صنف به جشنواره برگشت در آیین نامه قرار بگیرد و به آن بهای بیشتری داده شود.

بهرام توکلی: جشنواره فجر پاتوق فرهنگی باشد

کارگردان «تنگه ابوقریب» درباره سیمرغ این فیلم در جشنواره فجر عنوان کرد: این چهارمین سیمرغ من از جشنواره فیلم فجر است. ارتباط مخاطبان با جشنواره برای من جذاب است چون نقطه قوت فجر این است که توجه همه کشور به آن جلب می‌شود. حتی اگر جشنواره ضعیف باشد. شاید به همین خاطر است که حاشیه در روزهای جشنواره بیشتر است. اینکه حاشیه‌های در طول جشنواره بیشتر می‌شوند نشان از اهمیت برگزاری چنین اتفاقی و مجموع مسائل موجود در آن دارد. پس نباید از حاشیه‌ها نگران باشیم چرا که نشان‌دهنده فضای زنده جشنواره است.

عصبانیت‌های لجام‌گسیخته مناسب فضای فرهنگی نیست

او ضمن انتقاد از برخی از برخوردها در طول جشنواره بیان کرد: ما به وقت حضور در جشنواره فیلم فجر باید اول توجه داشته باشیم که در یک رویداد فرهنگى شرکت مى‌کنیم. گفتمان و حتى مجادله در این فضا قابل قبول است، اما برخى عصبانیت‌های لجام‌گسیخته باعث مى‌شود حرف‌ها از انصاف و ادب دور شوند و این نوع ادبیات دور از فضاى فرهنگى جشنواره هستند،  مناسب چنین فضایی نیست و همه را دل‌چرکین مى‌کند. مهم این است که ما شبیه هم نیستیم و فیلم‌های متفاوتی می‌سازیم زیبا است.

فجر فقط یک مسابقه است نه پاتوق فرهنگی

او اضافه کرد: جشنواره فجر وجه مسابقه‌ای بالایی دارد به جای آن که پاتوق فرهنگی باشد. خوب است که فیلم‌ها در اختتامیه رقابت کنند و جشنواره پاتوق فرهنگی باشد. فیلمسازها و اهالی سینما یکدیگر را ببینند، گپ بزنند و از دل این دیدارها همفکری‌هایی برای سینما به وجود بیاید؛ اما این فرصت ایجاد نمی‌شود. من به دلیل برنامه‌هاف نه تنها دوستان نزدیک خودم را در جشنواره ندیدم که حتی فرصت نکردم فیلم‌هایشان را ببینم.

اگر فیلم‌های کوتاهم را دنبال می‌کردید از فیلم جدیدم متعجب نمی‌شدید

او درباره ساختن فیلم در ژانر جنگی بعد از ۸ فیلم اجتماعی توضیح داد: من در سینماى کوتاه هم همه فضاها را تجربه کردم. کسى سینماى کوتاه را دنبال نمى‌کند وگرنه کسى از فیلم تازه‌ام متعجب نمى‌شد. در فیلم کوتاه به همه نوع فیلم، پلیسی، جنگی و… علاقه داشتم. همیشه، چه در زمان فیلم کوتاه و چه در سینماى بلند، منتظر فرصت ساخت فیلم دفاع مقدسى بودم اما تا به حال این فرصت برای کار کردن در سینمای جنگ مطرح نشده بود. تا اینکه با پیشنهاد سعید ملکان سرانجام این اتفاق افتاد. سعید ملکان قبل از گفتن طرح داستان این طور شروع کرد که کار خیلی خیلی سختی است اما بازسازی آن ارزشش را دارد. روز ۲۱ تیر ۶۷ به اندازه‌ای در جنگ مهم بود که سه رمان درباره آن نوشته شده است.

اگر هر ۲۲ فیلم هم درباره جنگ بودند، هیچ‌کدام شبیه نبودند

این کارگردان درباره حضور سایر آثار دفاع مقدسی در جشنواره فجر بیان کرد: در زمان فیلمبرداری متوجه شدم که ابراهیم حاتمی‌کیا و محمدعلی باشه‌آهنگر مشغول فیلمسازی در این حوزه هستند. در سینما اگر به دیگران فکر کنید ذهن شما مختل می‌شود باید با حداکثر توان کار کنید. سوژه‌های جنگ تحمیلی آنقدر جای کار دارد که اگر ۲۲ فیلم درباره آن‌ها ساخته می‌شد باز هم متفاوت بودند.

وقتی مردم قهرمانان واقعی را تشویق کردند، به هدفم رسیدم

توکلی در ادامه با اشاره به واکنش‌های مخاطبان نسبت به «تنگه ابوقریب» مطرح کرد: اینکه باعث شوى مردم قهرمانان اصلى‌شان را تشویق کنند بسیار جذاب است. این اتفاق در سینماى مردمى افتاد. زمانى که پایان فیلم اسامى واقعى قهرمانان «تنگه ابوقریب» آمد، مردم آنها را تشویق کردند. این خواسته من بود. وقتى این اتفاق افتاد من به نتیجه نزدیک شدم.

می‌خواستم مخاطب را به درون جنگ ببرم

کارگردان تحسین‌شده سی و ششمین جشنواره فیلم فجردر ادامه افزود: ما همیشه در سینماى جنگ، مخاطب را کنار میدان نگه مى‌داریم. تصور من این بود که مخاطبم را با الگوبردارى از فیلم‌هاى مستند جنگى به میدان ببرم. مثل فیلم‌هاى رسول ملاقلى‌پور و احمدرضا درویش که از همین الگو استفاده کردند و با نگاهی مستندگونه مخاطب را به دل ماجرا بردند. من هم تلاش کردم به این نمونه برسم. سعی کردیم تصاویر جنگ را ملموس کنیم،  همان التهاب و لحظات جنگی را نشان دهیم.

سینمای مستقل به تفکر سینماگر می‌گویند نه منبع مالی فیلم

توکلی درباره اظهارنظر جنجال برانگیزش درباره سینمای مستقل اشاره کرد: بحث من درباره واژه‌ها است و ما نباید پشت واژه‌ها پنهان شویم. هنوز معتقدم در ایران سینمای مستقل نداریم چون موظفیم پروانه ساخت و پروانه نمایش بگیریم. سینمای مستقل از صفر تا صد برآمده از ذهنیت سازنده فیلم است. در همه جهان به تفکر سینماگر سینماى مستقل اطلاق مى شود، اما در ایران تعریف سینماى مستقل به منبع مالى فیلم بازمى‌گردد. این تعریف سینماى دولتى و خصوصى است نه سینماى مستقل. متاسفانه سینمای مستقل نداریم، آرزو دارم که آن‌چه در ذهن ما است ساخته و اکران شود.

عباس کیارستمی تفکر مستقلی داشت

او افزود: ماجرای فیلمسازانی چون عباس کیارستمی متفاوت است. او از هرجا که پول می‌گرفت فیلم خودش را  می‌سازد اما چه طور می‎شود که اگر از شهرداری فلان کشور فاوند بگیری مستقل هستی اما اگر از شهرداری تهران بگیری غیرمستقل است؟ فیلمساز باید به لحظه لحظه فیلم‌اش ایمان داشته باشد. ممکن است فیلمی در بخش خصوصی ساخته شود و همه چیز به ما تحمیل شود. ما سنجش فیلم‌ها را رها کرده و مدام دنبال این هستیم که پول آن از بخش خصوصی است یا دولتی.

مهم نیست بودجه از کجا آمده، فیلمساز باید به فیلمش معتقد باشد

کارگردان «اینجا بدون من » عنوان کرد: خیلی وقت‌ها مستقل را به این خاطر به کار می‌بریم که پول آن از کجا آمده است. این را می‌توانیم دولتی و خصوصی نامگذاری کنیم. هنر این است تفکرى که در فیلم دیده مى شود، متعلق به فیلمساز باشد و به تک تک اتفاقات درون فیلم اعتقاد داشته باشد نه اینکه همه چیز به فیلمساز تحمیل شود اما چون پول از بخش خصوصى آمده اسم خودشان را سینماى مستقل بگذارند. صرف این که بودجه فیلمی از بخش خصوصی آمده فیلم مستقل محسوب نمی‌شود. در این ۴۰ سال فیلم‌هایی که ما به آن افتخار می‌کنیم با مشارکت فارابی ساخته شده است.

دفاع‌مقدس هنوز زوایای جذاب زیادی دارد

توکلی در پایان درپاسخ به این سوال که آیا در زمینه فیلم دفاع‌مقدس دوباره فیلم می‌سازید یا خیر؟ اظهار کرد: در جنگ ۸ ساله زوایای جذاب زیادی وجود دارد. امیدوارم با راهنمایی بزرگ‌ترها در این فضا قدم بزنم. البته اگر حرفی برای گفتن داشته باشم. من «سرو زیر آب» باشه آهنگر را بسیار دوست داشتم.