سوره سینما – سیدرضا صائمی : قصه های جاده ای همواره یکی از جذاب ترین و مهیجترین ژانرهای ادبی- سینمایی بوده که به واسطه تعلیق پذیری بالا و فراز و فرودهای دراماتیکش از قابلیت بالایی هم در قصه گویی برخوردار است هم در جذب مخاطب. با این حال این شیوه روایت و ساختار نمایشی کمتر در مجموعه های تلویزیونی ما اتفاق افتاده اما هر بار که سریالی با مولفه های جاده ای و سفر ساخته شده توانسته مخاطبان زیادی را با خود همراه کند از جمله همین سریال پایتخت که یکی از عناصر اصلی جذابیت آن سویه جاده ای- سفری آن است. اما تعطیلات رویایی تمام فونداکسیون دراماتیکی خود را بر مبنای ماهیت و کارکردهای سفر و قصه ای جاده ای قرار داده که از این حیث می توان آن را یک سریال جاده ای- سفری تمام عیار دانست که سفر در اینجا صرفا یک فرم صوری از مسافرت و تفریح نیست بلکه فرمی است که در خدمت بازنمایی مضمون قصه و مفاهیم چندلایه نهفته در آن قرار می گیرد.

در واقع در اینجا تجربه سفر به یک بستر و ساختاری نمایشی برای صورت بندی دراماتیک زندگی و مسائل مرتبط با آن بدل شده که در عین سرگرمی، آگاهی هم به سویه دیگر آن الصاق شده است. از این رو سفر در این سریال صرفا سیر آفاق نیست بلکه سیر انفس و بازنمایی تجربه های زیسته در دل یک مسافرت نوروزی است. در کنار این مولفه که هم واجد قابلیت های دراماتیکی خوبی برای طرح قصه است و هم متناسب با حال و هوای عید باید به به مولفه دیگری به عنوان تفاوت ها و تضادهای بین آدم ها برای بیان واقعیت های زندگی اشاره کرد. تجربه جمعی گروهی از آدمها که هر کدام از آنها با هم فرق داشته اما از دل همین تفاوت ها که گاه منجر به تضادها و تعارض هم می شود، هم موتور قصه می چرخد  هم سویه های انسانی اخلاقی مفاهیم قصه، بسط دراماتیک پیدا می کند.

هسته اصلی این دو پارادوکس و دوقطبی داستانی دو برادر به نام رستم و رحیم هستندکه به اتفاق خانواده هایشان راهی این سفر شده اند. سفری از شیراز به کیش که ازپس آن موقعیت های نمایشی متعددی خلق می شود. رحیم(محمود عزیزی)، برادر بزرگ‌تر فرهنگی است. رستم(محمد رضا شریفی نیا)، برادر کوچک‌تر به کار تجارت عرقیجات در شیراز مشغول است. تفاوت بین آن دو از نوع و ماهیت شغلشان نیز قابل درک است. غالبا آدم های فرهنگی با اهل بازار و تجارت در دو دنیای متفاوت زندگی می کنند و چه بسا دنیای یکدیگر را نمی فهمند. حالا این دو جهان متفاوت در نسبتی برادرانه شکل گرفته که شخصیت های متفاوتی هم دارند. فارغ از تفاوت کاراکترها تفاوت دو بازیگر این نقش یعنی محمود عزیزی و شریفی نیا در جنس بازیشان یک دو قطبی جذاب ایجاد می کند که در عین اینکه از دل این تفاوت ها، درام یا کمدی خلق می شود، روایتی روانشناختی از یک تفاوت خانوادگی نیز به تصویر کشیده می شود که واجد ارجاعات رئالیستی فراوانی است و بسیاری از رمز و رازهای زندگی را به خوبی دراماتیزه کرده و بدون اینکه دچار سانتی مانتالیسم اخلاقی شود می تواند بر خودآگاهی مخاطب بیفزاید.

در کنار این دو مولفه یک عنصر سومی هم وجود دارد که تعلیق آفرینی سریال تعطیلات نوروزی را بیشتر کرده است و آنهم عنصر اتفاق و ماجراجویی های برساخته آن است. خرده داستان های متعدد در کنار تعدد کاراکترها و بازیگرانش، هم سریال را از یکنواختی مضمونی و تخت بودن قصه نجات می دهد و هم ریتم تندتری به آن می بخشد که متناسب با یک سریال نوروزی است. تعدد لوکیشن ، رنگ آمیزی های متنوع و قاب بندی های بصری متعدد که سویه زیبایی شناختی تصویر را برجسته کرده از جمله امتیازات فرمی سریال است که نباید اثربخشی آن را دست کم گرفت.

سریال های نوروزی به شادابی و نشاط بیشتری هم در فرم و هم در مضمون نیاز دارند و تعطیلات رویایی از این حیث غنی است. ضمن اینکه باید به امتیاز این سریال از لحاظ توجه به جاذبه های گردشگری داخلی هم توجه داشت که می تواند معرفی بهتر جاذبه های توریستی ایران نقش موثری ایفاء کند. سریال جاده ای این قابلیت را دارد که هم خرده پیرنگ ها و خرده روایت های جذابی به قصه الصاق شود و هم تعدد لوکیشن به تنوع بصری اثر کمک کند که این ویژگی ها به شکل پرو پیمانی در تعطیلات نوروزی قابل مشاهده است. به این موارد کارکرد فرهنگ شناسی و مردم شناختی سریال را اضافه کنید. توجه به تنوع قومی و آداب و رسوم محلی و بومی در قالب موقعیت های نمایشی قصه به معرفی تنوع زیستی-فرهنگی ایران کمک کرده است. به عبارت دیگر مولفه های فرامتنی قصه پا به پای عناصر درون متنی پیش رفته و در یک درهم تنیدگی دراماتیک، سرگرمی را به آگاهی پیوند زده است. جالب اینکه علی رغم تعدد کاراکترها، شخصیت پردازی ها به خوبی صورت گرفته و هر کدام از آنها واجد شناسنامه دراماتیک نزد مخاطب بوده و تشخص نمایشی پیدا کرده اند.

تعطیلات رویایی یک کمدی مطلق نیست بلکه سریالی داستانی و قصه گو است که در فضا و موقعیتی مفرح روایت می شود. کمدی موقعیت آن پررنگ تر است اگرچه حضور علی صادقی یا کل کل های او با علی اوجی، طنازی های کلامی آن را هم تامین می کند. جالب اینکه تعدد کاراکترها با تنوع شخصیت پردازانه همراه شده و صرفا یک دور همی سریالی نیست. خصلت های مختلف انسانی در بین شخصیت های قصه تقسیم شده و مثلا در کنار شیطنت های علی صادقی یا تیکه انداختن های شریفی نیا شخصیت مرموز و پیچیده ای مثل لاله اسکندری یا شخصیت درونگرایی مثل محمود عزیزی قرار دارد که در مجموع کلکسیونی از آدم های مختلف که هر کدام می تواند نماینده یک تیپ اجتماعی باشد در کنار هم، شمایلی از رفتارشناسی اجتماعی را صورت بندی می کند. در این میان را یزدانی خواننده معروف پاپ نیز در نقش خودش بازی می کند.

علیرضا امینی با درک درست از حال و هوا سریال های نوروزی توانسته سریالی قصه گو را جلوی دوربین ببرد و با فاصله گذاری منطقی در روایت بین دو فضای کمیک و رئال در نهایت یک کمدی- خانوادگی مفر و دلنشینی بیافریند که سر و شکل روشنی داشته و مخاطب را با خود همراه می کند. تزریق برخی مسائل و چالش های روز در بافت قصه نیز کمک کرده تا تعطیلات رویایی به سریالی بانشاط برای تعطیلات بدل شود. شاید تعدد سریال های و برنامه های نوروزی باعث شود که این سریال برخی از مخاطبان خود را از دست بدهد و بازپخش آن در زمانی دیگر غیر از نوروز مجالی فراهم خواهد کرد تا بیشتر و بهتر دیده شود.