سوره سینما – ابوالفضل ذوالفقاری : تردیدی نیست که موتور محرک انقلاب اسلامی جوانان و نوجوانان بودند. انقلاب اسلامی در شرایطی به وقوع پیوست که وضعیت فرهنگی و اخلاقی جامعه‌ نامطلوب  و معیوب بوده و روندی را طی می‌کرد فاجعه آمیز. با گذشت دهه ها و نسل ها، امروز هم بار رسالت و مسئولیت حساس و خطیر حفظ انقلاب اسلامی و تبیین و گسترش آن بر دوش جوانان و نوجوانان جامعه است.

اما آنچه مسلم است پدیده‌های اجتماعی، ‌هر چند بزرگ، با گذر زمان و به ویژه با تغییر نسل‌ها، در خاطر جمعی یک جامعه پایدار نمی‌مانند. کم رنگ شدن یادها، ‌نام ها و حوادثی که در یک دوره بر سر زبان ها بودند، امری غیر طبیعی نیست. اما می‌دانیم که برخی از این پدیده‌ها به علت پی‌آمدهای فراگیر و تأثیرات فراوانش در سطح منطقه‌ای و جهانی، خود به خود به نقطه عطف تبدیل می‌شوند و در ضمیر تاریخ به جا می‌مانند. هر جامعه‌ای کم و بیش از این رویداد‌های تاریخی دارد.

کشور ما که در یکی از پر رفت‌ و آمد‌ترین چهار راه‌های کره خاکی واقع شده، تاریخی سراسر از حادثه‌های تلخ و شیرین دارد که برخی از آنها به نقطه‌های عطف تبدیل شده‌اند.  در تاریخ معاصر حادثه‌ای به اهمیت وقوع انقلاب اسلامی وجود ندارد. پدیده انقلاب اسلامی را نمی‌‌توان فقط جا‌به‌جایی قدرت دانست؛ حادثه‌ای که فقط سلسله‌ای سقوط کند و جای خود را به قدرت دیگری بدهد. تأثیرات شگرفی که این انقلاب بر مناسبات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مردم ایران گذاشت، چه بسا در تاریخ کشورمان بی‌نظیر بوده است. ورود مردم به صحنه سیاست و دخالت مستقیم آنان برای به زیر کشیدن نظام شاهنشاهی و برپا داشتن حکومتی تازه، برقراری نظام جمهوری و دیگر نهادهای حکومتی با رأی مردم، به دست آوردن استقلال سیاسی و نفی دخالت‌ قدرت های بزرگ در امور کشور، رسیدن به آزادی‌های مدنی و پایداری و جان‌فشانی برای حفظ انقلاب، سابقه‌ای در دیگر دوره‌های تاریخی ایران ندارد.

اما با توجه به رشد گسترده و فزاینده تکنولوژی و تغییر ساختارهای اطلاع رسانی و کاهش نرخ مطالعه آثار مکتوب- به طور قطع تولید محصولات سینمایی و تلویزیونی و مجموعه های تصویری بهترین و موثرترین ابزارهای مطالعاتی برای نسل جوان و نوجوان کشور است.

در این راستا- اگرچه به دلایل مختلف با فقر آثار و تولیدات استراتژیک و ماندگار روبروئیم اما با همه فقر و محدودیت منابع حرکت‌های ارزشمندی هم اتفاق افتاده ولی در مقایسه با بسیاری از انقلاب های بزرگ دنیا و زندگی رهبران شان متاسفانه، نسبت به انقلاب اسلامی و بنیانگذار آن در حوزه تولید و خلق آثار هنری و سینمایی ماندگار کوتاهی شده است.

چگونه است که در رابطه با تمام انقلاب‌های دنیا ده‌ها فیلم و سریال ساخته می‌شود و در مقیاس جهانی پخش و توزیع می‌گردد ولی در رابطه با انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر و حضرت امام(ره) یا اثار قابل توجهی نداریم یا یک مشت آثار مخرب و غرض آلود فضا را اشباع کرده است. چرا؟ هنوز بعد از سال ها همچنان، پیرامون انقلاب های روسیه، فرانسه، کوبا، الجزایر، شیلی و … فیلم و سریال تولید می شود ولی در رابطه با انقلاب اسلامی که بزرگ ترین رخداد سیاسی و اجتماعی و تاریخی قرن بیستم است اثر یا آثار درخشان و ماندگار نداریم.

اگرچه در این زمینه ده ها اثر به اقتضای نیازهای روزمره رسانه ملی و سینمای ایران ساخته شده که به دلیل فقدان خلاقیت های لازم و تکیه گاه های پژوهشی و پرداخت های شتابزده به مثابه آثار تاثیرگذار و ماندگار به شمار نمی آیند و برای نسل جوان امروز قدرت آگاهی بخشی و اثرگذاری لازم را ندارند.
با این حساب ما چقدر از این ظرفیت‌ها، رسانه‌ها و کارکردهای آن استفاده می کنیم؟ چقدر تلویزیون و سینمای ما توانسته اند برای تبیین انقلاب اسلامی و ابعاد گسترده آن بهره مند شوند؟

متاسفانه، شواهد نشان می‌دهد که در این عرصه به دلایل گوناگونی کوتاهی شده است.

نمی توان انقلاب اسلامی، ادبیات و گفتمان، ابعاد و تعریف آن را در چارچوب مطالبات کوچک، محصور کرد. صرفا در حد واژگون سازی یک نظام استبدادی و برقراری عدالت اجتماعی نبود بلکه در عین داشتن اهداف سیاسی و اجتماعی، نگاه خاصی به تمدن و جهان بینی اسلامی داشت. این رویداد در بیداری مسلمانان جهان و نوزایی باورهای دینی نقش عمده ای ایفا کرد. هر چند تلاش نظام سلطه و زورمندان جهان، به ویژه غرب، بر آن بوده است که همواره از انقلاب اسلامی چهره ای ضد فرهنگی، متجاوز و متحجر ترسیم نماید، ولی درایت و هوشیاری حضرت امام(ره) و در ادامه رهبری فرزانه ی آن بر مفاهیم بکر و تازه ای که در روح انقلاب اسلامی موج می زند باعث شده که همیشه شاهد رشد و گسترش فزاینده آن باشیم.

در طول تاریخ انقلاب همواره با اتفاقات و وقایع بی شماری روبرو شده‌ایم. ریشه‌ها و خاستگاه نهضت امام(ره)- صحنه های انقلاب اسلامی و چگونگی گسترش موج خروشان اعتراض ملت ایران به نظام شاهنشاهی، نقش شبکه های امنیتی سیا، موساد، باندها و گروه های دست نشانده، شبکه های عظیمی از ترورها، هشت سال جنگ تحمیلی، فشارهای سیاسی و امنیتی در داخل و خارج، و ده ها سوژه و ماجرایی که هر کدام آن ها قابلیت و ظرفیت ساخت دهها اثر سینمایی و مجموعه های تلویزیونی را دارند.

تجربه ای که مشابه اش را درباره بسیاری از انقلاب ها، جنگ ها و ترورها دیده ایم و می بنیم ولی واقعا چه تفکر و چه عواملی باعث شدند تا بعد از گذشت بیش از ربع قرن از انقلاب اسلامی، سینما و تلویزیون با این همه نیروی انسانی، توان و تعاملات ملی و منطقه ای و جهانی فاقد آثار درخشان و ماندگار در این زمینه باشد؟ شخصیت های بزرگی که هر کدام تاریخ زندگی شان مملو از خاطرات، خطرات و ایده های سینمایی است چرا در چشم انداز تولیدات هنری دیده نمی شوند؟ در باره انقلاب لیبی و عمر مختار، درباره انقلاب کوبا و فیدل و چه، در باره کودتای شیلی، انقلاب نیکاراگوا، جنبش های انقلابی آمریکایی لاتین، انقلاب کنگو و پاتریس لومومبا، انقلاب آفریقای جنوبی، انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب اکتبر روسیه، نبرد الجزایر، گاندی، نلسون ماندلا، و  … ده ها فیلم و سریال تولید شده ولی درباره انقلاب اسلامی ایران که به اذعان دوست و دشمن و اندیشمندان همسو و غیرهمسو ستایش شده آثاری تاثیرگذار و قابل ارائه در عرصه سینما و تلویزیون نداریم؟ و متاسفانه معدود آثاری که در این عرصه ساخته شده بیشتر توسط غربی هاست که همگی پر از تحریف، دروغ و مبالغه و از زوایای تخریبی و منفی به انقلاب نگاه شده است.