سوره سینما : سینمای ایران از حدود چهل سال پیش تا اواخر دهه هشتاد اگر چه در تولید فیلم های ارزشمند و تاثیرگذار کارنامه درخشانی داشته و به خوبی سبک زندگی ایرانی-اسلامی را معرفی کرده است اما شاید تا سالها تغییر نگرش سینما را از هنر به یک هنر-صنعت، جدی نگرفته و در بحث مکانیزم از آن مغفول مانده بود.

کم کم تعطیلی یا تغییر کاربری سالن های سینمایی باعث شد در این فضا یک جنب و جوش تازه ای شکل بگیرد. چرا که رفته رفته صندلی ها مندرس تر و خالی تر و پرده های سینمایی بی رنگ و لعاب تر می شدند اما اوضاع به این منوال نماند و مسئولان و سینماگران دلسوز عزم خود را در به خدمت گرفتن تجهیزات جزم کرده تا بار دیگر به هنرهفتم جانی دوباره ببخشند.

پردیس‌هایی که شوق سینما رفتن را چندبرابر کردند

قدم اول ایجاد جریانی هدفمند و تاثیرگذار در زمینه توسعه زیرساخت‌های سینمایی بود تا گستره ناوگان سینمای ایران هر روز وسیع تر شود و مردم زیادی را به سوی خود جلب کند. از این رو موسساتی چون سینما شهر و بهمن سبز حوزه هنری دست به کار شدند و به صورت جدی برای توسعه و تقویت زیرساخت‌ های سینما و ارتقای سالن‌های سینمایی در قالب نوسازی، تجهیز و بهسازی سینما‌ها در تهران، مراکز استان‌ ها و شهرستان‌ ها ورود کردند تماشای فیلم به همراه دوستان و خانواده را بار دیگر در سبد فرهنگی مردم جای دادند.

اگرچه افزایش جمعیت جوان طی ۴۰ سال گذشته و در دسترس شدن آموزش های سینمایی باعث شده تعداد علاقمندان به هنر فیلمسازی به شکل قابل توجهی رشد کند اما میزان تولیدات سینمایی ما با ظرفیت اکران همخوانی نداشت و لازم بود بیش از گذشته در امر سالن سازی کوشش شود. چرا که امروزه هنر دیگر به پایتخت و شهرهای بزرگ تعلق ندارد و در گوشه و کنار سرزمین ما نوابغی هستند که با پشتکار و توانایی شان در هنر هفتم غوغای جهانی به پا کرده اند و به خاطر تعصبی که به این حرفه و دیده شدن آثارشان دارند مایلند در شهر و دیار خود فضایی فراهم شود تا مردم شان فرصت آشنایی با آنچه امروز در سینما رخ می دهد، داشته باشند.

از ابتدای دهه نود این کمبود سالن از سوی مسئولان، بخش خصوصی و نهادهای فرهنگی احساس شد و به تدریج ساخت پردیس های سینمایی شکل گرفت. خوشبختانه فرهنگ پردیس سازی کمک بزرگی به اکران فیلم‌ ها کرده هرچند که شاید هنوز تا رسیدن به حد استاندارد فاصله بسیاری داشته باشیم اما جای خوشحالی دارد که بعد از پردیس های سینمایی بزرگ تهران؛ این روزها از شهرهای بزرگی مثل مشهد، اصفهان و تبریز گرفته تا بروجرد و فولادشهر و میمه و بیجار مردم علاقمند به این هنر می توانند با تازه ترین تولیدات روز آشنا شده و سهمی در استفاده از صنعت سینمای ایران داشته باشند.

شهرک سینمایی پاتوق اهالی هنر هفتم

علاوه بر بحث سینماسازی یکی دیگر از نیازهای اصلی زیرساختی که امروزه اکثر قریب به اتفاق سینماگران به آن آگاهند ایجاد لوکیشن های چند منظوره و تجهیزات صوتی و تصویری هنگام تولید فیلم است. از سال ۱۳۵۸ که کلنگ احداث یک شهرک سینمایی با نام غزالی به پیشنهاد هنرمند صاحب سبک و مولف علی حاتمی زمین زده شد تا امروز صدها پروژه سینمایی در این محل برای یافتن یک لوکیشن مناسب جهت نمایش دوره ای از تاریخ یا ایجاد دکورهایی که برپایی شان در شهر ممکن نبود، نیازشان را برطرف کردند و شاید گاهی هم بنا به بضاعت موجود در این شهرک، مجبور شده باشند قصه های شان را در میدان توپخانه، ساختمان شهرداری، ساختمان عدلیه، خیابان لاله‌زار، خیابان اکباتان، جواهر فروشی قازاریان، گراند هتل، ساختمان شاهآباد و کافه پارس و به طور کلی بخش قابل نمایشی از تهران قدیم بگنجانند.

بنابراین شهرک سینماییِ کار راه اندازِ پر از نوستالوژی که تابلوی آن در کیلومتر ۱۵ بزرگراه شهید لشگری تهران این روزها با عنوان «شهرک سینما – تلویزیونی ایران» به چشم می خورد نمی توانست پاسخگوی همه جوانب سینمای ایران باشد. هر چند که بعد ها به واسطه برخی فیلم های سینمایی چون «مریم مقدس» و یا سریال هایی مثل «تنهاترین سردار»، «ولایت عشق» و … نمایی از اورشلیم و شهر کوفه نیز به آن اضافه شد اما فیلمنامه هایی که طی این سال ها به رشته تحریر در می آیند فضایی متفاوت تر و بیشتر را از امکانات صنعت سینما طلب می کنند.

بنابراین مسئولان وقت چاره اندیشی کرده و بر آن شدند تا از ظرفیت های موجود این محیط استفاده کرده و پذیرای پروژه های سینمایی و تلویزیونی بیشتری باشند. افتتاح استودیوی موسیقی، ساختمان تاسیسات، راه اندازی پست برق، احداث ۸ استودی مجهز، راه اندازی فیبر نوری، استقرار دو دستگاه واحد سیار و ساماندهی زیرساخت های آبی و … از جمله فعالیت هایی است که اخیرا جهت رونق هرچه بیشتر تولیدا سینمایی و تلویزیونی انجام شده و فیلمسازان می توانند با استفاده از این امکانات محصولاتی با کیفیت تر را به مخاطب ارائه کنند. این محل که به تازگی به سردیس چهره هایی چون جمشید مشایخی، داوود رشیدی، محمدعلی کشاورز، علی نصیریان و عزت الله انتظامی مزین شده خاستگاه سرمایه های مادی و معنوی گنجینه های منحصر به فردی خواهد شد که لوازم و ادواتی چون ماشین های کلاسیک قدیمی، ریل صدا گذاری دهه های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی، آرشیو لباس عروسک و … .ساماندهی، به روز رسانی، آرشیو دقیق و بهبود  نحوه خدمات دهی و … می تواند نقطه عطفی برای این لوکیشن محسوب شود.

البته از دیگر فضاهای سینمایی نباید غفلت کنیم. به عنوان مثال بعد از به پایان رسیدن ۸سال دفاع مقدس حوادث و ماجراهای این دوره تاریخ معاصر سوژه هزاران فیلمنامه سینمایی و تلویزیونی شد و به واسطه شرایطی که جنگ و تبعات آن به وجود آورد، لازم بود تا فضایی با تمامی امکانات و تجهیزات جنگی به همراه لوکیشن و وسایل مرتبط با آن در اختیار سینمای ایران قرار بگیرد و در حد توان آنچه در این تاریخ ۸ ساله بر مردم ایران گذشته به درستی روایت شود. این ضرورت ها دست به دست هم داد تا شهرک سینمایی انقلاب و دفاع مقدس در سال ۱۳۷۳ با هدف پشتیبانی از فیلم هایی با موضوعات انقلاب و دفاع مقدس و تاریخی، از سوی نیروی مقاومت بسیج تاسیس شود و میزبان بیش از هزار فیلم سینمایی، مستند و … باشد. این شهرک سینمایی با زمینی به مساحت تقریبی ۵۵۰ هکتار در کیلومتر ۲۵ اتوبان تهران -قم با فاصله حدود ۵ کیلومتری فرودگاه بین المللی امام خمینی (ره)  قرار دارد.

اما همه چیز به این دو شهرک ختم نشد و عظیم ترین پروژه سینمای ایران یعنی فیلم «محمد (ص)» شرکت سینمایی نور تابان را بر آن داشت تا در سال ۹۱ به جای ساخت دکورهای موقت، شهرک سینمایی نور را به عنوان مکان ساخت دکورهای منحصر به فرد و عظیم این پروژه سینمایی ملی و بین‌المللی در نزدیکی شهر مقدس قم با وسعت بیش از ۱۰۰ هکتار به عنوان اولین شهرک سینمایی دوران صدر اسلام در ایران احداث کند تا علاوه بر این اثر، توان جذب دیگر پروژه‌های داخلی و بین‌المللی سینمایی و تلویزیونی جهان اسلام را داشته باشد. این شهرک در حال حاضر به عنوان یکی از مناطق توریستی، مذهبی و تفریحی کشور شناخته شده و با تجهیز امکانات زیرساختی قابلیت این را دارد که خدمات شایانی به سینمای ایران ارائه دهد.

اسباب مساله

در کنار تاسیسات فیزیکی و احداث بناهای مرتبط با تولید و اکران فیلم های سینمایی آنچه به عنوان یک ضرورت مهم و اساسی می تواند در هنر هفتم نقشی کارساز و رو به جلو ایفا کند فراهم کردن اسباب ثبت و ضبط یک اثر سینمایی است. به کارگیری امکاناتی جهت با کیفیت تر شدن صدابرداری، صداگذاری، تصویربرداری، جلوه های ویژه میدانی و رایانه ای اگرچه شاید به چشم نیایند اما در زمره کلیدی ترین ضرورت های زیرساختی به شمار می روند که اگر نباشند اساسا احداث شهرک های و پردیس های سینمایی غیرلازم جلوه می کند. شاید در گذشته خیلی مهم نبود که پخش اولین فیلم رنگی در جهان چه زمانی اتفاق افتاد و چه مدت بعد به سینمای ایران رسید اما امروزه و با پیشرفت روزافزون تکنولوژی در جهان و رقابت تنگاتنگ بین کمپانی های بزرگ فیلمسازی سرعت در به خدمت گرفتن اسباب فنی ثانیه ای رخ می دهد. این شتاب در اختراع و به کارگیری فنون جدید به اندازه ای است که گاهی مرز بین خیال و واقعیت قابل تشخیص نیست و مخاطب را ساعاتی به دنیایی جدید و دور از دسترس حقیقی دعوت می کند.

همه اینها محقق نمی شود مگر با اتخاذ تصمیمات درست، برنامه ریزی بلند مدت و همفکری با مشاوران و نخبگان مجرب. حرکت به سمت سینمایی که در بالاترین میزان مشارکت فکری و مشورتی با بخش های فکری و نخبه و مردمی جامعه به سر می برد، هنر-صنعتی قابل رقابت با کشورهای مدعی را خواهد داشت . افزایش هرچه بیشتر و عمیق تر این سطح از مشارکت، در تحقق اهداف فرهنگی، اجتماعی، ملی و فرامرزی سینمای ایران نقش تعیین کننده خواهد داشت. این مشارکت در قالب مشاوره، همفکری، همکاری، شرکت در فرآیند تصمیم سازی مدیران، و…. با گروههای دانشگاهی، نهادهای مردمی، ارگانهای دولتی و مراکز قانونی، روحانیت،حوزه های علمیه،متفکران اجتماعی و… صورت می پذیرد.

در این صورت است که می توان از مباحث کلی سراغ شیوه های اجرایی در امور پژوهش و فیلمنامه، پروانه‌ ساخت، شاخص گذاری استاندارد ها، نمایش خانگی، تولیدات مشترک، توزیع و بازاریابی و اکران های جهانی، تأسیس صندوق حمایت از سینمای ملی، ساماندهی مراکز خدمات سینمایی، احداث کاخ جشنواره های سینمایی و … فکر کرد.