به گزارش خبرنگار سوره سینما، برنامه فرهنگی «سینماپاتوق» حوزه هنری به تازگی با نمایش و بررسی فیلم مستند «رادکان» ساخته حجت حیدری و احسان ملازهی برگزار شد و حجت الاسلام والمسلمین پژمانفر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، دکتر پرویز فارسیجانی مدیرکل سابق مطالعات و توسعه دانش و مهارت‌های سینمایی سازمان سینمایی و از مدیران رسانه‌ای کشور، سیدرضا اورنگ منتقد، محمدرضا شرف‌الدین تهیه کننده سینما و مدیرعامل سابق انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس، مهدی یمینی دستیار رئیس دفتر هماهنگی و پیگیری‌های ویژه دولت در مجلس و مدیرعامل مجمع هنرمندان خراسان و محمد دیندار مستندساز از جمله حاضران در جلسه اکران و نشست نقد و بررسی پس از آن بودند.

ابتدای نشست احسان ملازهی یکی از کارگردانان این مستند ضمن قدردانی از حوزه هنری و تشکر از کسانی که در این محفل حاضر شدند، گفت: این کار مشترکاً با همراهی حجت حیدری ساخته شد و مخاطب هدف اصلی ما بینندگان خارجی بود چرا که دغدغه ما معرفی فرهنگ و تمدنی است که در کشورهای دیگر کمتر شناخته شده است. به بهانه بنای برج رادکان سعی کردیم به فرهنگ و احوال ایران بپردازیم تا خروجی کارمان هم جنبه فرهنگی داشته باشد و هم در جذب گردشگر کمک کند.

اورنگ منتقد حاضر در این جلسه نیز بیان کرد: مستندسازی کار بسیار پرزحمتی است و فرق تحقیقاتش با سایر گونه‌های سینمایی این است که صرفا با اینترنت نمی‌توان اطلاعات تحقیق را کامل کرد بلکه باید به طور میدانی تمامی جنبه‌های امور را در نظر گرفت. فرق سینمای مستند با داستانی این است که صرفا پایان قصه فیلم برای ما مهم نیست آنچه اهمیت پیدا می‌کند روندی است که در مستند طی می‌شود.

وی افزود: علی رغم این که در کار شاید زیاد از تکنولوژی استفاده شده بود و شاید این سبک کارگردان است که پرش‌های زیادی در کار شاهد بودیم اما وقتی کار درباره برج رادکان است به نظر می‌رسید نوع مستند خوب انتخاب نشده و برای همین پراکندگی دیده می‌شود. اینکه قرار است کار آموزشی باشد یا معرفی یا چه هدفی را دنبال می‌کند مشخص نیست.

محمد دیندار مستندساز نیز در سخنانی اشاره کرد: من بر خلاف نظرات آقای اورنگ معتقدم این مستند هدف خود را به درستی دنبال می‌کند وعلاقمند شدم وقتی به خراسان رفتم این محل را از نزدیک ببینم. اطلاعاتی که به شکل تصویر ارائه می‌دهد نشان می‌دهد تمدن ایران از چه جایگاهی برخوردار بوده و اطلاعاتی می‌دهد که خیلی از جوانان ما نمی‌دانند. در بحث تکنیکی نیز بسیار پیشرفته عمل کردند و تکنیک در خدمت کار است.

وی ادامه داد: سینمای مستند ما به سمت سیاه نمایی رفته و اکثر آثار تولید شده امروز؛ چهره واقعی ایران نیستند و خوشحالم که این مستند معرف درستی برای نمایش جایگاه ایران است. نمی‌دانم چرا چنین اثری به سینمای تجربی می‌رود اما حمایت نمی‌شود. یکی باید توضیح دهد دلیل این اتفاق چیست. در جشنواره فیلم فجر و مستند، دوستان انتقاد می‌کنند چرا در برخی دوره‌ها فیلم‌ها خوب نیست بعد بهانه می‌آورند که سلیقه هیات انتخاب بوده. این حرف وقتی درست است که جشنواره خصوصی باشد اما جشنواره‌ایکه نگاهش ملی است نباید میلی و سلیقه‌اینگاه کند.

وی عنوان کرد: اینکه گروهی بیایند جشنواره فجری که بر اساس استراتژی فرهنگی طراحی شده تا در خدمت فرهنگ ما باشد را به میل خود تغییر دهند و آثار قابل اعتنا را نادیده گرفته و از بین ببرند کار درستی نیست. از آقای پژمانفر می‌خواهم که پیگیری کند سینمای تجربی بر اساس قانون فیلم‌هایی را که حمایت کرده به طور شفاف بیان کند اما زیر بار نمی‌رود. فارابی هم همینطور. آقای انتظامی هم مدام توییت می‌زند که من موافق شفاف سازی هستم در حالی که زیر مجموعه خودش چنین کاری نمی‌کند.

حیدری تهیه کننده این مستند نیز گفت: ما کار «رادکان» را به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی نزد آقای رزاق کریمی و دوستان شان ارائه کردیم. آنها کار را دیدند و علی رغم تعریف و تمجیدهایی که داشتند گفتند ساختار و قابش تلویزیونی است و به همین خاطر نمی‌توانیم این مستند را در گروه هنر و تجربه ارائه کنیم. ما نمیدانیم واقعا مستند قابش چیست؟ تعجب می‌کنم که چه حرفی بود به ما زدند.

مهدی یمینی مدیرعامل مجمع هنرمندان خراسان و از دست اندرکاران نهاد ریاست جمهوری نیز اظهار کرد: امروز باید در نقد اثر هنری به جمیع جهاتی که می‌تواند در خلق اثر دخیل باشد، توجه کنیم. دوستان از ابتدا همین که سراغ چنین سوژه‌ایرفتند در واقع فداکاری کردند. ذائقه سازی در ارتباط با سینما کمتر اتفاق می‌افتد و کمتر هنرمندی رغبت می‌کند سراغ سوژه‌های ملی برود. معمولا سراغ موضوعات سیاه و انتقادات خاص می‌روند که جلب توجه کند. موضوعاتی از این دست باید مورد حمایت حاکمیت قرار بگیرد یعنی با امکاناتی ده برابر آنچه این عزیزان داشتند باید ساخته می‌شد تا مواردی که دوستان می‌فرمایند لحاظ می‌شد. این اثر با کمترین امکانات توسط دو جوان بی ادعا ساخته شد و اگر منصفانه نگاه کنیم جز حمایت و تشویق حرف دیگری نمی‌توان گفت.

دکتر خسروی نماینده مجلس هم در جملاتی اشاره کرد: از زبان یک معلم اگر بخواهم همین اثر را به مخاطبان دانش آموز و نسل جوان معرفی کنم باید بگویم موضوع برج رادکان برای طیف نوجوانان بسیار جذاب است. از قوای ذهن کسی که می‌خواهد اثر تاریخی،هویت ملی و دانشمند بزرگ اسلامی‌ کشور خود را در زمان دور بشناسد؛ مستند بهترین راه برای این معرفی است.

ما متاسفانه از ظرفیت‌های خودمان غافل ماندیم

محمدرضا شرف‌الدین تهیه کننده سینما و مدیرعامل سابق انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس نیز عنوان کرد: اتفاقا امکانات این جوانان محدود نبود. اگر مدام به محدودیت اشاره کنیم زحمات تهیه کننده را نادیده گرفته ایم. به نظر من در روایت فقط کمی پراکندگی وجود دارد. گاهی نریشن است گاهی دانای کل و گاهی از زبان فرد گفته می‌شود که اینها باید در مستند یکدست شود. در مجموع کار خیلی حرفه‌ایو قابل قبول است و من در مقاطعی از کار به یاد مستندهای بی بی سی افتادم و معتقدم «رادکان» با آنها برابری می‌کرد. البته برخی اشکالات آن قابل جبران است و قابل اصلاح و به نظر می‌رسد باید برای نمایش خارجی کمی کوتاه شود.

وی افزود: ما پتانسیل‌های بسیاری در تمدن و علم و فرهنگ داریم که نسبت به آن بی تفاوت هستیم ولی همین منبع غنی را هم غربی‌ها و هم به تازگی فیلمسازان کره جنوبی از ما برمیدارند و به نام خود و برای خود فرهنگ جعلی می‌سازند. آنها با سرمایه گذاری‌های اندک بهره‌های فراوان می‌برند ولی ما متاسفانه از ظرفیت‌های خودمان غافل ماندیم. ما نیاز به جعل نداریم فقط درست بلد نیستیم به داشته‌های مان بپردازیم.

دکتر پرویز فارسیجانی نیز در واکنش به تماشای مستند «رادکان» بیان کرد: به عقیده من کار ارزشمندی بود و جای چنین آثاری خالی است. ما نیاز داریم برای ترویج فرهنگ ایرانی و اسلامی مان بیشتر از اینها تلاش کنیم. ریتم و تکنیک کار خیلی خوب توانست بیننده را همراه کند البته دو نکته می توانست به کار کمک کند اول اینکه مصمم باشید این تیپ کارها را ادامه دهید و در آینده باز تکرار شود و نکته دوم اینکه اگر پیوند بین آیتم‌ها را بیشتر و منسجم‌تر می‌کردید و قصه خودمانی‌تر روایت می‌شد کار روان‌تر و حرفه‌ای‌تر می‌توانست باشد. ما استادان برجسته‌ای در حوزه مفاخر داریم که خوب بود از آنها نیز استفاده می‌شد. یا حتی منابع خارجی معتبری در این زمینه ارائه می‌کردید تا به قوای هرچه بیشتر مستند کمک کند.

برنامه «سینماپاتوق» حوزه هنری ارزشمند است/ انتقاد از ویز فرهنگ و ارشاد اسلامی به دلیل بی توجهی به جشنواره فیلم مقاومت

حجت الاسلام والمسلمین نصرالله پژمانفر نیز در این باره بیان کرد: سینمای مستند با هر رویکردی که دارد در جامعه ما نتوانسته جای خود را باز کند. سینمای قصه گو همیشه مورد استقبال است و مسیر خود را پیدا کرده اما مستند می‌خواهد حرف‌هایی بزند که آدم‌ها گاهی از کنارش رد شدند اما ندیده اند. گاهی مستند تلاش بر نمایش واقعیت‌ها دارد و گاهی متاسفانه در مسیری می‌رود که غیر واقعی‌ها را واقعی کند.

وی افزود: ما در این حوزه حرف‌های زیادی داریم و جای کار بالایی دارد تا این حرف‌ها را برای گروه‌های سنی متفاوت با ذائقه‌های مختلف بتوانیم بیان کنیم. برخی اوقات به نسل خودمان نتوانستیم این مساله را بفهمانیم که نمی‌دانیم چه ظرفیت و سرمایه‌هایی در تاریخ داریم. با همه این احوال دوستان جسارت کردند در زمین بازی خودمان بازی کردند و این را تحسین می‌کنم.

وی ادامه داد: امروز در سینما خیلی‌ها برای دیگران کار می‌کنند. اما این دو جوان علی رغم اینکه می‌توانستند کارهای دیگری کنند برای هویت و داشته‌های کشور خودشان وقت گذاشتند و باید به این حرکت آفرین گفت. من به عنوان مسئول فرهنگی احساس شرمندگی می‌کنم که این نگاه مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. البته که کار بدون اشکال نداریم ولی تا از ایده‌ای حمایت نشود اشکالات هم برطرف نمی‌شود. طبیعتا این کار حوزه هنری ارزشمند است که به اکران و نشست در این باره می‌پردازد تا مستند دیدن را رواج دهد و از طرفی مورد حمایت قرار می‌دهد.

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس گفت: باید وزیر ارشاد وقت بگذارد و حاصل زحمت کسانی که در این عرصه فعالیت می‌کند را ببیند. من گلایه کردم به آقای صالحی که جشنواره فیلم دفاع مقدس شما نیامدید و معاونتان آمد در جشنواره عمار حتی ایشان هم نیامد و این خیلی بد است که وزیر ارشاد کشور به بچه‌های جسوری که وارد میدان شدند و بازی غلط برخی را به هم زدند بی توجه باشد و ایشان هم قبول کرد.

وی عنوان کرد: من هم به ذوق دوستان و ارادتی که به تلاش خالصانه شان داشتم آمدم چون کار ارزشمندی انجام دادند قطعا کار بدون اشکال نیست اما زمینه برای کارهای باکیفیت بعدی وجود دارد. در کشورهای اروپایی مستندهای بسیاری تولید می‌شود و به نظر می‌رسد که چقدر از ما جلوتر هستند. چرا باید اینگونه فکر کنیم؟ چون در هر موضوعی چند مستند تولید کردند و در مدارس و تلویزیون به ما نشان می‌دهند. به همین دلیل فاصله عمیقی حس می‌شود که آنها از ما جلوتر هستند و این ناشی از سیاست‌های غلط ماست. در پایان تشکر می‌کنم از همه کسانی که در این عرصه زحمت می‌کشند.

ملازهی نیز در پاسخ به این سخنان یادآور شد: انتقادها هم دلسوزانه بود و این انرژی مثبتی به ما می‌دهد و هم به بهتر شدن کار ما کمک می‌کند. نکته دیگر اینکه خارج از این فضا بحث آرشیوی بودن پلان‌ها را زیاد شنیدیم چون می‌خواستیم زمان را به خواجه نصیر ربط بدهیم مجبور شدیم از برخی پلان‌های ناسا استفاده کنیم که شاید ۲ یا ۳ پلان باشد و اینکه فکر می‌کنند تمام صحنه‌ها آرشیوی است نیست و به جز چند عدد محدود همه تصویربرداری شده بود.

وی در پایان گفت: بابت ژانر چند گونه هم باید بگویم کاری که تایمش ۳۰ دقیقه باشد ممکن است این اتفاق‌ها بیفتد رویکرد ما باستان شناسی گزارشی بود و در لایه‌ها سعی کردیم به فرهنگ و هنر نیز بپردازیم و اگر نشده ایراد کار ماست و می‌پذیریم. ما دو کارگردان حرف‌های مان را در زمان فیلمنامه زدیم و هنگام تدوین اتفاق نظر داشتیم. در هر حال ایرادات وارد است و می‌گذارم به پای اولین تجربه حرفه‌ایمان در این گونه مستند که تا کنون کار نکرده بودیم. امیدوارم در تدوین و کارهای بعدی بتوانیم بهتر عمل کنیم.