سوره سینما – ندا الماسیان‌طهرانی* : دومین فیلم صفی یزدانیان بعد از اثر تحسین بر انگیزش «در دنیای تو ساعت چند است؟» با فاصله ای چهار ساله تولید و روانه جشنواره فیلم سی و هفتم شده است. «ناگهان درخت» از ابتدا تا پایان روایت زندگی فرهاد برای روانکاوش است که از کودکی تا پنجاه سالگی او را در بر می گیرد و در این روایت مخاطب با قصه فرهاد همراه و همسفر می شود.

«ناگهان درخت» همچون ساخته قبلی این فیلمساز روایت عاشقانه ای است از مردی که از ابتدای زندگیش تا کنون در جستجوی عشق بوده و این عشق را در نگاه همکلاسی، در شعرها در رفتارهای مادرش و در بسیاری موارد دیگر یافته و کشف کرده و از این رو تفاوات اساسی با اکثر قریب به اتفاق مردان محیط پیرامون خود دارد. تفاوتی که در راحت بودن و خونسردی و صبوری و سکوت بیش از حدش سبب شده تا مدام در صف اول خرابکاری ها و بی عرضگی ها قرار گیرد که این روند از ابتدا تا انتهای داستان همراه مخاطب است.

فرهاد یک مرد ویژه است مردی که کردار و رفتارش با معیارهای یک مرد ایرانی همخوانی ندارد و از همین رو این ویژگی رفتاری و اخلاقی و فرهنگی که در تضاد با موارد معمول در جامعه قرار می گیرد از او شخصیتی بسازد که از نظر اطرافیانش غیر قابل درک است و نباید جدی گرفته شود و بحساب بیاید.هرچند که مخاطب که از ابتدای داستان با فرهاد و قصه اش بدون واسطه مواجه شده در می یابد که او ویژگی های اخلاقی رفتاری و فرهنگی متمایزی دارد که اگر چه با متر و معیارهای جامعه کنونی همخوان نیست اما دارای ارزش های مثبت است. ارزشهایی که دیده نمی شوند و اصلا قرار نیست دیده شوند و از همین رو از نگاه اطرافیان و حتی مخاطب با چهره و کاراکتری کاریکاتور گونه مواجهیم که از انجام شاید ساده ترین امور دم دستی نیز عاجز بوده و یا به شکل درستی انجامش نمی دهد.

فیلم جدید یزدانیان با همه اینها اما در مقام مقایسه با فیلم قبلیش، مقدار زیادی شخصی تر است و آنچنان که باید قابل تعمیم نیست و به نظرم همین نگاه شخصی در عین ویژگی های بارزش تبدیل به نقطه ضعف فیلم شده و دقیقا در همین نقطه است که معتقدم «ناگهان درخت» یک عاشقانه شخصی است. بازی قابل قبول پیمان معادی در این فیلم را نیز می بایست از نقاط قوت آن محسوب کرد. چرا که معادی به صورت کامل موفق شده تا تصویری از فرهاد را به تماشاگر ارائه دهد که بسیار باور پذیر و منطبق با همان چیزی است که کارگردان در پی اش بوده است.همچنین نباید از کنار بازی خانم زهره عباسی به نقش مادر بی تفاوت عبور کرد. این بانو نیز با نقش آفرینی درخشان خود سبب شد تا یک مادر دیگر در عرصه بازی به سینمای ایران معرفی شود. لوکیشن های بکر و زیبای شمال، دریا، خانه هایی با بافت قدیمی و نم زده که همچنان بوی نوستالژی و اصالت می دهند، مانند اثر قبلی یزدانیان حس و حال زیبایی به تماشاگر داده و به او آرامش تزریق می کنند. موسیقی متن نیز نسبت به کار قبلی پیشرفت کرده و البته موسیقی در «ناگهان درخت» بروز و ظهور بیشتری دارد  گویی یکی از واجبات فیلم جدید صفی یزدانیان است.

در مجموع معتقدم اگرچه «ناگهان درخت» با آن پایان بندی جالبش فیلم محترم و خوبی است اما اولا و در مقام مقایسه با «در دنیای تو ساعت چند است؟» برتری ویژه ای ندارد که بتوانیم ان را به عنوان یک امتیاز یا یک گام رو به جلو در کارنامه صفی یزدانیان قلمداد کنیم و دوم اینکه به نظر می رسد این فیلم نیز نگاه خود را به حضور و موفقیت در جشنواره های خارجی متمرکز کرده که البته به دلیل سادگی، صداقت، و تم عاشقانه اش به نظر می رسد حضور و نمایش های موفق و درخشانی را در رخدادهای سینمایی در عرصه بین الملل کسب کند اگرچه بعید به نظر می رسد مافیای اکران سینمای ایران فضایی را برای هر چه بیشتر و بهتر دیده شدن این فیلم در اختیار سازندگانش قرار دهد.

*عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی ایران