به گزارش سوره سینما، چهارمین قسمت از ویژه‌برنامه «نقدسینما» با حضور آرش لاهوتی و علیرضا قاسم‌خان کارگردان و تهیه‌کننده روزهای نارنجی و جواد رضویان و جواد نوروزبیگی و سیامک انصاری کارگردان، تهیه‌کننده و بازیگر فیلم سینمایی «زهرمار» به عنوان میهمان به اجرا در آمد. در ادامه، امید روحانی و میلاد دخانچی به نقد فیلم‌های «مسخره باز»، «روزهای نارنجی» و «زهرمار» پرداختند.

تصمیم گرفتیم از شوخی‌های جنسی فاصله بگیریم

جواد رضویان کارگردان فیلم سینمایی «زهرمار» گفت: «ما تقریبا با سناریوی کاملی مواجه بودیم که نیاز به بازنویسی داشت و یک سری ممیزی داشت که لازم بود با پیمان عباسی بازنویسی کنیم. بعد از درحاشیه تصمیم گرفتم مدتی از تلویزیون کناره بگیرم و استراحت کنم و دور باشم. این کار از دفتر آقای طباطبایی به من پیشنهاد شد.»

وی ادامه داد: «کار کنار تورج اصلانی برای من یک دانشگاه بود و خیلی چیزها از او یاد گرفتم. تلاش کردیم انقطاعی در فیلمنامه اتفاق نیافتد. با کار گروهی خوب عوامل فیلم من در پشت‌صحنه هیچ دغدغه‌ای نداشتم. من اصلا در جریان جشنواره نبودم، نوروزبیگی فرم جشنواره را پر کرد!»

سپس، جواد نوروزبیگی تهیه‌کننده با بیان اینکه «افتخاری برای من بود که جواد رضویان هم به کارنامه کاری من اضافه شد،عنوان کرد:  واقعا خوشحالم که این فیلم را تهیه‌ کردم و همین که مردم را راضی می‌بینم لذت می‌برم.

وی افزود: من از اواسط کار روی فیلمنامه به پروژه اضافه شدم. تصمیم گرفتیم روی فیلمنامه تغییراتی بدهیم. شخصیت در ابتدا یک روحانی بود و دیدیم فیلم‌های زیادی با این سوژه ساخته شده است و فیلمنامه بازنویسی شد.»

بودجه فیلم ۲  میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بود

نوروزبیگی با بیان اینکه «فیلم حدود ۲میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان خرج برداشت. خاطرنشان ساخت: این روزها هم هزینه‌ها بالاست و ما در اوج قیمت دلار کار را شروع کردیم و نمی‌شد بودجه را کنترل کرد. خوب است که در این برنامه‌ها شفاف‌سازی می‌کنیم و بودجه‌ها را اعلام می‌کنیم. الان رسم شده است که در سینما پول‌ها یک اشکالی دارد و من نمی‌فهمم پول سالم کدام است. پول ما پول خود سینماست و کسی نمی‌تواند بگوید پول را از کجا آورده‌اید. قرارداد پخش را با آقای سرتیپی بسته بودم اما احساس کردم این فیلم می‌تواند در جشنواره موفقیت‌هایی به دست آورد.»

وی گفت: «یکی از دلایلی که کار عقب افتاد این بود که ما باید شوخی‌هایی را از کار درمی‌آوردیم. با جواد تصمیم گرفتیم که از شوخی‌های جنسی فاصله بگیریم. امیدوارم که مداح‌های محترم هم ناراحت نشوند.»

این فیلم، فیلم میزانسن است

بر پایه این گزارش، عوامل فیلم «روزهای نارنجی» نیز، میهمان چهارمین شب از ویژه‌برنامه تلویزیونی نقدسینماشدند. آرش لاهوتی کارگردان فیلم در این گفتگو عنوان کرد: «ایده فیلم «روزهای نارنجی» زمانی شکل گرفت که برای کاری به شمال رفته بودم و دیدم یک سری خانم در هوای سرد صورت‌هایشان را بسته بودند و در هوای سرد پشت وانت نشسته بودند. دنبال‌شان کردم و دیدم برای میوه چینی می‌روند. ساعت‌ها مصاحبه گرفتم، تحقیق کردم و ماجرا اینگونه شکل گرفت. قرار بود یک مستند راجع به این موضوع بسازم که آقای قاسم‌خانی گفت خیلی پتانسیل سینمایی شدن دارد.»

وی ادامه داد: «در زمان نگارش فیلمنامه خانم تهرانی برای این شخصیت جلوی چشم‌مان بود. داستان بر اساس این شخصیت است و این بازیگر بار داستان را به دوش می‌کشد. یکی از نقاط درخشان فیلم بازی خانم تهران است. فیلم در جشنواره تورنتو رونمایی شد و جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره سینه‌فیلم تورنتو را گرفت.»

به گفته وی؛ «نگارش فیلمنامه اولیه ۷ ماه طول کشید. من فکر می‌کنم این فیلم، فیلم میزانسن است، چون شخصیت‌ها دائم در حال حرکت هستند و وقتی ثابت هستند هم دوربین حرکت می‌کند. فرشاد محمدیان با تجربه‌اش به فیلم کمک کرد و در خدمت نگاه فیلم بود. این فیلم‌ها سه ضلع دارند، کارگردانی بازیگری که بار فیلم روی دوشش است و فیلمبردار که به نظرم این اتفاق در فیلم ما افتاد.»

در ادامه، علیرضا قاسم‌خان تهیه‌کننده فیلم نیز با اشاره به اینکه «وقتی فیلمی در جشنواره‌ای به نمایش در می‌آید، چون در مدت کوتاهی فیلم‌های زیادی نمایش داده می‌شود، همه می‌خواهند این‌ها را مقایسه کنند، عنوان کرد:  به نظرم هرکدام از این فیلم‌ها جایگاه خودشان را دارند و فقط هیئت داوران است که می‌تواند این مقایسه را انجام دهد. وی اضافه کرد: متاسفانه من در نقدهایی که از فیلم دیدم چیزی به عنوان نقد وجود نداشت و بیشتر سلیقه‌شان را بیان کرده بودند که من این فیلم را دوست دارم.»

قاسم خان خاطرنشان ساخت: «اساسا برخورد من به عنوان تهیه‌کننده با این فیلم، اینگونه نبوده است که بگویم چون فیلم اول است، بازیگر، لوکیشن و عوامل حرفه‌ای نمی‌خواهد. شما اگر به لیست بازیگران و عوامل فیلم نگاه کنید نام‌های بزرگی مثل هدیه تهرانی، علی مصفا، فرشاد محمدی فیلمبردار و… را می‌بینید که همه عوامل حرفه‌ای هستند. برخی فکر می‌کنند وقتی می‌گوییم فیلم اولی، یعنی کاری نکنیم هم فیلم است، در صورتی که به نظرم چون فیلم اولی است باید با امکانات خوب وارد عرصه شود.

وی اشاره کرد: تولید فیلم در آن زمان حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان برای ما هزینه داشت و فکر می‌کنم اگر امروز می‌ساختیم باید ۳ میلیارد هزینه می‌کردیم.»

نگاه هدیه تهرانی به فیلمنامه خیلی امیدبخش بود

تهیه کننده «روزهای نارنجی» گفت: «واقعا حضور خانم هدیه تهرانی بخش بزرگی از موفقیت اجرای این فیلم بود. حدود ۳۵ روز کار کردن برای یک بازیگر در سرما و شب و روز کار سختی است. نگاه ایشان به فیلمنامه برای من خیلی امیدبخش بود. وقتی خواند گفت من با شما به توافق می‌رسم برای اینکه می‌خواهم این اتفاق بیافتد. ما برای ساخت این فیلم تمام تلاش‌مان این بود که کاملا حرفه‌ای نگاه کنیم؛ آوردن سیاهی‌لشکر و کار روی لهجه‌ها… این نگاه ما به نظرم اینجا جواب می‌دهد که فیلم ۸ جایزه بین‌المللی گرفته است که یک جایزه بازیگری برای خانم تهرانی بود. یکی از جذابیت‌های فیلم برای جشنواره‌های خارجی این بود که تصاویر و مکان‌های تازه‌ و دیده‌نشده‌ای از ایران را می‌دیدند.»

بخش دوم برنامه در قالب میز نقد با همراهی امید روحانی و میلاد دخانچی با نقد فیلم های سینمایی«مسخره باز»، « روزهای نارنجی» و « زهرمار » پیش رفت.

یک سینمای تئاتری

امید روحانی در نقد فیلم مسخره باز ساخته «همایون غنی‌زاده» گفت: «من مدت‌هاست که ستونی درباره نقد تئاتر دارم و درباره تئاتر می‌نویسم و تلاش می‌کنم ۷۰، ۸۰ درصد تئاترها را ببینم. غنی‌زاده یکی از آینده‌های تئاتر ایران و از ستاره‌های دهه ۸۰ بود. در همین سه کار اولیه‌اش نحوه کار غنی‌زاده بر اساس هنرهای تجسمی و با رنگ پس زمینه انجام می‌گیرد. تجربه‌های تصویرسازی‌ او را در تئاتر برجسته می‌کند.»

به گفته این منتقد سینما «غنی‌زاده در می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد، تلاش می‌کند با رنگ‌های سفید و خاکستری و تاش‌هایی از رنگ قرمز کار کند. به شدت خوب از صحنه عظیم تالار وحدت و همه امکاناتش استفاده می‌کند. حالا ما با فیلمی مواجهیم که ادامه این تئاترهاست و به نظر می‌آید که همچنان علاقه‌مند به این تجربه‌ها است.»

وی ادامه داد: «اگر غنی‌زاده در می‌سی‌سی‌پی نشسته می‌میرد یک تئاتر سینمایی ارائه می‌دهد و الان یک سینمای تئاتری دارد. او همه فیلم‌های شاخص سینمایی رو در یک تئاتر جعبه‌ای اجرا می‌کند و با سینما و میزانسن و… شوخی می‌کند. این را نمی‌شود تجربه نامید و بیشتر یک بازیگوشی است.»

به اعتقاد وی، «مشکلِ مسخره‌باز شیرین‌کاری‌های زیاد و خسته‌کننده و ملال‌آور است. فیلم فرصت نمی‌دهد که مخاطب شیطنت‌هایش را درک کند. در تئاتر تصویرها به شما زمان می‌داد و زنده بود. اما فیلمساز اصرار دارد تصاویر تخت باشد و صورت‌ها خیلی هیجان و احساسات نداشته باشند. جز در مواقعی که نصیریان وارد می‌شود. وقتی اصرار دارد که صابر ابر انقدر تخت و صورت‌سنگی بازی کند، به طبع خیلی زود ملال‌آور می‌شود.»

میلاد دخانچی در نقد «مسخره_باز» بیان داشت: «از زمان سید جمال‌الدین اسدآبادی تا انقلاب اسلامی یک خودآگاهی تاریخی رخ داد، یک حکمت جمعی ایجاد شد و انقلاب اسلامی ایران اتفاق افتاد که همه دوست داشتند بگویند بدن ما در خدمت این حمکت تاریخی باشد. از دهه هفتاد که این هنر و فرهنگ دارد از این شهد تاریخی دوری می‌کند ما یک انقطاع را تجربه می‌کنیم که هنر ما دیگر نمی‌تواند حرف خاصی بزند. این مهارت تکنیکی که در خدمت هیچ چیز نیست، من را ناراحت می‌کند.  این وضعیت باعث می‌شود که هنرمند خودش هم منتظر یک زلزله باشد تا همه چیز را درست کند و هیچ‌کس هیچ کنشی ندارد.»

وی همچنین، میلاد دخانچی در نقد روزهاینارنجی» گفت: «ما در جامعه‌شناسی نحله‌ای داریم به عنوان مارکسیسم-فمنیسم که به مطالعه زنانی که زیر فشار سرمایه‌داری هستند می‌پردازد و بیشتر در آمریکای جنوبی مطرح است. وقتی زنان مهاجر ابتدای فیلم را دیدیم، من منتظر بودم یک مارکسیسم فمنیسم متعهد ایرانی ببینم اما بعد از شروع داستان، دیدم که این زن‌ها در پس‌زمینه تصاویر قرار گرفتند.»

به باور وی، «زنِ فیلم با خردِ زنانه پیش نمی‌رود بلکه با مناسبات سرمایه‌داری رفتار می‌کند. مردِ فیلم هم تغییری آنی و بدون دلیل دارد. روزهای نارنجی هم به دلیل دخالتِ کارگردان، و جبری که بر کاراکترها حاکم است در راستای سینمای_انفعال است.»

در جشنواره ها به خاطر ژست کارشناسی‌ بلد نیستند از فیلم لذت ببرند

بهروز افخمی در نقد زهرمار ساخته «جواد رضویان» گفت: «معمولا در جشنواره از فیلم‌های کمدی استقبالی نمی‌شود و به این فیلم‌های برچسب سخیف و مبتذل را می‌زنند. افرادی در جشنواره، به خاطر ژست کارشناسی‌شان بلد نیستند از فیلم لذت ببرند و گاهی نظرات‌شان از مخاطبان عام سینمای مردمی نازل‌تر است.»

این فیلم خیلی هم کلیشه نیست

امید روحانی«شجاعت آقای رضویان برای حضور در جشنواره، را خود یک امتیاز دانست و افزود: در این سبک کمدی‌ها معمولا با کلیشه‌هایی طرف هستیم اما این فیلم خیلی هم کلیشه نیست. چون مرد مذهبی‌اش ریاکار نیست و واقعا مذهبی است. تحول به نحو باورپذیری رخ می‌دهد که این به دلیل دو بازی درخشان است. من با دو کلمه در سینمای ایران مخالفم، مبتذل و سخیف ـ و البته شاهکار ـ چون هیچ توضیحی درباره‌‌شان وجود ندارد.»

فیلم ضدسینماست

میلاد دخانچی اما این فیلم را ضدسینما خواند و گفت: «من به منطق هیئت انتخاب شک کردم. من می‌خواستم بگویم فیلم ضدمذهب و ضدفرهنگ است اما نگفتم چون دیدم قبل از این‌ها ضد سینماست. آقای رضویان من هم مثل شما بچه قم هستم، به شما می‌گویم به نظرم همان بازیگری را ادامه بدهید.»