سوره سینما – ندا الماسیان‌طهرانی : اکران فیلم «مسخره باز» نخستین ساخته همایون غنی زاده کارگردان خلاق و موفق تئاتر کشوردر جشنواره سی و هفتم فیلم فجر سبب شد تا بخاطرمان بیاید که یکی از نقاط ضعف سینمای ایران کمبود فیلمهایی با فضای سورئال (فرا واقع گرا) است که وقتی این فضا با دغدغه های ذهنی یک عشق بازیگری سینما و تئاتر و علاقه مند به فیلم  در بستری فانتزی در هم می آمیزد تبدیل می شود به یکی از فیلم های زیبا و بیاد ماندنی سینمای ایران.

دانش (با بازی صابر ابر) که به همراه شاپور (با نقش آفرینی بابک حمیدیان) در سلمانی کاظم آقا (که نقشش را علی نصیریان بازی میکند) یک حوان پرورشگاهی است که عاشق بازیگری در سینما و تئاتر است و علاقه مفرطی به این حوزه دارد. ذهن خیالپرداز دانش، علاقه اش به یک سوپر استار زن و فانتزی هایی که دارد سبب بروز اتفاقاتی برای او و همکارانش در سلمانی می شود. همایون غنی زاده که خود نویسندگی نخستین اثرش را نیز در کنار کارگردانی بر عهده داشته با در هم آمیختن فضای سوررئال بر بستر فانتزی که در ذهن خیالپرداز دانش روی می‌دهد دنیای جدیدی را پیش روی مخاطب قرار دهد. همه قصه فیلم از ابتدا تا انتها در سلمانی کاظم آقا می گذرد که ظاهرا در یکی از شهرهای ساحلی کشور قرار دارد. زمان فیلم نیز ظاهرا متعلق به دوران پهلوی است اما نشانه هایی که در قصه و ساختار می بینیم مشخص نمی کند که فیلم در دوره پهلوی است یا دوم و اساسا در کدام شهر این اتفاقات رخ می دهد و در واقع قصه بی زمان و مکان است که این نکته البته از مقتضیات فضای فراواقع گرا به شمار می رود. دلمشغولی های دانش شاید به نوعی علاقه دیوانه وار خالقش یعنی همایون غنی زاده به دنیای فیلم و سینما و تئاتر باشد و از همین رو طیف متنوعی از بخشهای کازابلانکا، هزاردستان، بیل را بکش، پاپیون و برخی دیگر از آثار شاخص تصویری ایران و جهان را شاهد هستیم و البته در کنار همه اینها وی تکضرب هایی را نیز از آخرین اثرش در تئاتر که با عنوان «می سی سی پی می میرد» و یکی از آثار شاخص و موفق تئاتر کشور بود که به فاصله کوتاهی دو بار بازتولید شد را به رخ مخطابان می کشد.

انتخاب تعداد زیادی از چهره های شاخص سینما و تئاتر حتی برای ایفای نقش های کوچک از ویزگی های «مسخره باز» به شمار می رود. نگاهی به اسامی بازیگران فیلم نشان می دهد که نسل های اول و دوم و سوم بازیگری در این کار حضور دارند از علی نصیریان و رضا کیانیان گرفته تا هدیه تهرانی و صابر ابر و بابک حمیدیان و محسن حسینی و مهدی کوشکی و داریوش موفق و دیگران. که معتقدم همه انتخابها درست و در جهت همراهی با فیلم بوده و بدون تعارف هیچ بازی بدی در فیلم نمی بینیم و انصافا همه بازیها خوب و درخشان هستند و این مساله از نکات بسیار مثبت فیلم محسوب می شود. انتخاب یک لوکیشن ثابت برای یک فیلم با مدت زمان دو ساعت از کارهای سخت (و حداقل غیر ممکن در سینمای ایران) است که نمونه هایش را کمتر در سینمایمان دیده ایم اما غنی زاده موفق می شود تا تماشاگر را در این فضا حفظ کرده و او را مشتاق برای ادامه داستان نگاه دارد. و این مساله با وجود تکرارهای فراوان که حاصل چرخش ذهن فانتزی دانش از یکسو و روزمرگی حاصل از آدمهای داستان از سوی دیگر است باز هم شکل موفقی به خود می گیرد.

ادای دین به آثار کلاسیک سینمای ایران و جهان و بهره گیری از برخی سکانس های اثر گذار این آثار جدا از علاقه دیوانه وار غنی زاده به مقوله تصویر و فیلم سینما کاملا همسو با رخدادهای قصه پیش می رود و از این بابت فانتزی های این بخش بسیار دیدنی و جذاب از کار درامده اند که سبب به وجود آمدن فضای مفرح ذهنی و اشتیاق برای پیگیری ادامه ماجراها می شوند.  به همینها باید اضافه کنیم طراحی صحنه و هوشمندانه فیلم را که به مدد جلوه های ویژه رایانه ای در هرچه باور پذیر تر ساختن قصه و ساختار کمک حال خوبی برای کارگردان بوده و همچنین تدوین بسیار خوب که سبب شده تا با بهره گیری از تعداد زیادی نماهای تقطیع شده زبان روایی فیلم در ساختار زبان قابل قبولی باشد و فیلم دارای ضرباهنگ مناسبی شود.

در مجموع «مسخره باز» شاید پاسخ به یکی از نیازهای علاقه مندان پیگیر و جدی سینمای ایران باشد که در پی تماشای فیلمی سورئال که موضوع عشق به فیلم و سینما را دستمایه کار خود قرار داده هستند و از این منظر همایون غنی زاده با مسخره بازش یکی از کمبودهای جدی سینمای ایران را در حوزه مذکور تا حدی پر کرده است. این فیلم احتمالا در اکران عمومی با واکنش کاملا موافق و کاملا مخالف تماشاچیان مواجه خواهد شد و بدون تردید تماشاچی  با نظر میانه برای این اثر وجود نخواهد داشت. فقط باید آرزو کنیم که گروه داوری آثار جشنواره سی و هفتم نیز همینگونه باشند یعنی یا کاملا مخالف یا کاملا موافق. بعبارت دیگر یا اصلا هیچ جایزه ای به فیلم تعلق نگیرد یا «مسخره باز» بتواند در روز پایانی با تعدا زیادی جوایز به خانه برود. در این صورت است که تکلیف سینمای ایران هم روشن می شود که آیا مدیران و سیاستگذارانش کلا چنین فیلمی را می خواهند یا از پایه با این مسخره بازی ها!؟ مخالفند.