به گزارش سوره سینما، نشست تخصصی «آغاز و پایان در فیلم مستند» با حضور مهرداد اسکویی مستندساز و داور بخش مسابقه بین الملل در سومین روز از نهمین جشنواره بین المللی فیلم وارش برگزار شد.

وی در ابتدای این نشست با ارائه تعریفی کوتاه از مستندسازی گفت: در فیلم های مستند، کارگردان سخت دنبال هدفی است و برای رسیدن به آن شروع به معرفی کاراکترهایش می کند.

این مستندساز اجتماعی، در ادامه کارگاه «آغاز و پایان در فیلم مستند» هر فیلم مستند را به سه پرده تقسیم و بیان کرد: در پرده اول فیلم، مستندساز سخت دنبال جست و جو کردن برای دستیابی به چیزی است. او در پرده اول سوالی مطرح می کند که مخاطب در پرده سوم به پاسخ آن می رسد. مستندساز در پرده اول، کاراکترهایش را معرفی می کند؛ کاراکترهایی که معمولا درگیر آرزو و اضطرار هستند.

وی خاطر نشان کرد: مستندساز در پرده دوم موانع بزرگ و سختی را جلوی راه کاراکترهایش قرار می دهد. شخصیت ها را هدایت می کند تا دنبال چیزی بروند که در جست و جویش بوده تا به پاسخ نهایی برسند.

اسکویی در توضیح این که برخی از مستندسازها معمولا روی کاغذ، سوژه و کاراکترهای جذابی دارند اما در پرداخت موفق نمی شوند، گفت: نقطه شروع مستند زمانی است که خود فیلمساز وارد فیلم می شود و به سوال مهم «من چه کسی هستم؟» پاسخ می دهد. مستندساز اگر خودش را نشناسد، به شناخت درستی از کاراکترهایش نیز نمی رسد و چیزی که تحویل مخاطب می دهد مجموعه ای از کاراکترهاست که فقط روی کاغذ جذابیت دارند.

وی افزود: مستندساز باید مخاطب را با دنیای خودش همراه کند. او با این کار در واقع راهنمای مخاطب برای شناخت فضای مستند می شود.

اسکویی درباره شروع مناسب برای مستند بیان کرد: مستندساز برای شروع باید قلابش را به سمت تماشاگر بیندازد و به واسطه آن، مساله اصلی اش را در ذهن مخاطب بنیانگذاری کند. مخاطب نباید در ابتدای فیلم با انبوهی از اطلاعات یا هاله ای از ابهام رو به رو شود.

وی ادامه داد: استانداری وجود دارد که اغلب منتقدان و فیلمسازان به آن استناد می کنند. این که اگر فیلم بین سه تا پنج دقیقه نتواند مخاطب را جذب کند، قلاب خوبی را به سمت مخاطب پرتاب نکرده و احتمال این که مخاطب دست از تماشای فیلم بکشد، بسیار زیاد است.

این مستندساز با اشاره به این که فیلم مستند باید دارای انسجام لحن باشد، توضیح داد: اگر این مورد رعایت نشود، پیوستگی تماشاگر با شخصیت های قصه از دست می رود. بزرگترین اتفاقی که فیلم های مستند از آن ضربه می خورند، همین زنجیره حوادث است که باید به خوبی آن را رعایت کرد.

وی در ادامه عنوان کرد: مهارت و نحوه ارائه فیلم، اطلاعات و عاطفه سه جزو اصلی یک مستند هستند که تمامی آن ها باید در کنار یکدیگر در مستند وجود داشته باشند. اگر یک مستند صرفا مملو از اطلاعات باشد، برای مخاطب جذاب نخواهد بود. چالش هایی که به سمت اوج و فرود میل می کند، به جذابیت فیلم مستند می افزاید. یکی از اشتباهات متداول کارگردان ها در شروع فیلم ها «ابهام» است. این که مستندساز ابهام دارد فیلمش درباره چیست؟ وقتی کارگردان درگیر چنین ابهامی است چطور می تواند مخاطب را با خودش همراه کند؟!

اسکویی ادامه داد: نقطه ای بودن پایان فیلم نیز مشکل بزرگ دیگری در پایان بندی است. برخی از فیلم های مستند چند بار به پایان می رسند. مدام فرود و سقوط دارند. مخاطب هر بار احساس می کند قصه به پایان رسیده اما دوباره همه چیز شروع می شود. این به پایان درست و جذاب مخاطب ضربه می زند. در مستند نیاز نیست همه چیز حل و به تمام سوالات پاسخ داده شود، اما قطعا باید به سوالی که کارگردان در طرح اولیه مطرح کرده، پاسخ داده شود. اشکالی وارد نیست اگر پس از پاسخ به سوالات اصلی، سوالات دیگری برای مخاطب ایجاد شود. مساله اصلی پاسخ دادن به سوال بنیادی است که در پرده اول مطرح می شود.

نهمین جشنواره بین المللی فیلم وارش به دبیری مهدی قربانپور ۹ الی ۱۳ اردیبهشت در استان مازندران در حال برگزاری است.