سوره سینما – مرضیه فرزعلیان : هجدهمین نشست هم اندیشی «سینما، گفتمان فرهنگی» با موضوع «سینما و دفاع مقدس» با حضور مهدی عظیمی میرآبادی رییس انجمن سینمای دفاع مقدس، مهدی جعفری کارگردان، یزدان عشیری منتقد سینما و کارشناس فرهنگی و مریم دوستی کارگردان در حوزه هنری برگزار شد.

ذائقه سازی های غلط و مخرب معضل سینما

ابتدای مراسم یزدان عشیری، هدف از برگزاری این نشست را رسیدن به چشم انداز و دستاوردهای مطالعاتی پیرامون سینمای دفاع مقدس عنوان کرد و گفت: علیرغم ادعای حمایت و هواداری نهادها و ارگان های مختلف از  این سینما، این عرصه در طی سال های گذشته بسیار مهجور و فقیر بوده که این در صورت بندی ساختاری و محتوایی آثار، سوگیری مدیریت های تصمیم گیر، فقدان منابع، بودجه و پژوهش و عدم پذیرش مخاطب امروزو … ریشه دارد.

وی کمبود کیفیت و کمیت آثار در این حوزه  ملموس خواند و افزود: در حالی که با وجود وضعیت منطقه، خلیج فارس و غیره همچنان درشرایط دفاع مقدس قرار داریم، حمایت کافی در عرصه صورت نمی گیرد. هر چند برخی مراکز نظیر حوزه هنری حرکت های جریان سازی در این زمینه داشته و دارند؛  بویژه، در بخش حمایت های اکران، و یا سازمان جوان اوج در حوزه تولید، با این حال به نظر می رسد این تلاش ها کافی نیست.

این منتقد سینما ادامه داد: ذائقه سازی های غلط و مخرب برای مخاطبان، به معضلی برای ساخت این آثار و کمبود فیلم در این زمینه تبدیل شده است. قطعا تولید فیلم با موضوع دفاع مقدس مسیری برای تقویت مفاهیم انقلابی و ملی است.

می توانیم صدها فیلم در سینمای دفاع مقدس بسازیم

مریم دوستی کارگردان سینما، یکی دیگر از میهمانان این نشست گفت: فیلم سازی در حوزه دفاع مقدس قطعا، بی فایده  نیست و من این موضوع را برای فیلم دوم خودم هم، انتخاب کرده ام اما از نظر زیرساختی و حمایت قادر نیستم فیلمنامه ای را به دست گرفته و با مراجعه به هر مدیر و ارگانی اصرار به ساخت داشته باشم چرا که بر عکس این ماجرا مدیران ذیربط که متولیان سینمای دفاع مقدس هستند و دائم در مورد این سینما اظهارنظر می کنند، باید از فیلمسازان دعوت به همکاری کنند و اگر قرار باشد فیلم سازان دفاع مقدس از این حوزه فاصله گرفته و به ساخت فیلم های کمدی بپردازند یعنی کوتاهی صورت گرفته است. باید آنها را ترغیب به ادامه ساخت فیلم های ارزشی کنند. این در حالی است که دعوت به همکاری نیز نباید به اجبار باشد مگر ما چند فیلمساز زن در سینما داریم که قرار باشد از ژانر محبوب و مورد علاقه خود فاصله بگیرند.

دوستی خاطرنشان کرد:  نگه داشتن این نگاه، اعتقادات و تفکر نیاز به حمایت دارد. در حال حاضر برای ساخت فیلم ها در ارگان های مربوطه کاملا سلیقه ای رفتار می شود. من برای ساخت فیلم دومم بعد از شش ماه مطلع شدم که ارگان مربوطه نسبت به فیلمنامه ام نظر منفی داشته و فیلم را کاری تلخ تلقی کردند. سینمای دفاع مقدس را اگر به سمت قصه های پس از جنگ سوق دهیم و داستان بازماندگان این دوران طلایی ایران را فارغ از قصه های موجود و تکراری به تصویر بکشیم می توانیم معضلات بچه های جنگ را به نسل های امروز معرفی نماییم.

وی اظهار داشت:  معتقد هستم هنوز هم می توانیم صدها فیلم در سینمای دفاع مقدس بسازیم. من به عنوان فیلمساز این حوزه گله مندم چرا که سال هاست در راستای سینمای جنگ تحقیق کردم و بهتر از بعضی افراد می توانم درک کنم که بر سر خانواده های شهدا و جانبازان دوران جنگ تحمیلی چه گذشته است. جانبازانی که در جنگ حضور داشته و خانواده های آنها نیز از این فرهنگ دفاع کردند. ولی همواره، بی مهری دیده ام. من هیچگاه نخواستم که از من به عنوان یک کارگردان حمایت شود بلکه خواستار حمایت از سینمای دفاع مقدس، سینمایی که به آن عرق ملی و اعتقاد دارم هستم تا فردا من هم همانند برخی دیگر از کارگردانان از این سینما خسته نشده و به سمت سینمای کمدی نروم.

کارگران فیلم«دریاچه ماهی»عنوان کرد: نمی دانم تکلیف سینمای دفاع مقدس چیست؟ به عنوان کسی که ۲۰ سال در حوزه فیلم کوتاه و دیگر حوزه های سینمایی فعالت دارم، در حال حاضر نمی دانم فیلمنامه ام را کجا ببرم؟ چرا که مکانی خاص با یک نگاه مشخصی به سینمای دفاع مقدس وجود ندارد؟ همه ی آدم هایی که به عنوان مدیر و استاد در شورای فیلمنامه ها حضور دارند و فیلمنامه های اجتماعی و کمدی را رصد و نقد کرده و به امتیاز بندی می پردازند تا در بودجه فیلمسازی مراکزی مانند فارابی قرار گیرد، فیلمنامه های دفاع مقدس را هم همان ها می خوانند و در مورد آن اظهار نظر می کنند. چرا شورای ویژه برای سینمای دفاع مقدس نداریم. پیشنهاد می دهم می کنم بخش خاصی را با عنوان سینمای ملی _ ارزشی را در جشنواره ها ایجاد کنیم. من در ارتباط با فیلم«دریاچه ماهی» انتقاد های زیادی را شنیده ام. با وجود اینکه در روز نهم اکران این فیلم انصراف داده ام اما با طیف زیادی از مخاطبانم صحبت کرده ام و به نقد و بررسی آنها گوش داده ام. برخی از ان ها معتقد بودند ما سینمای دفاع مقدس را به علت یادآوری روزهای رنج و سختی دوست نداریم چرا که موضوعات و خاطرات تلخ مدام در فیلم ها تکرار می شود. ولی رسالت هنرمند می طلبد که در برخی حوزه ها نقش آفرین باشد. اگر تعهد نسبت به نمایش قطعه ای از تاریخ ارزشمند کشورمان داشته باشیم و آن را حفظ کنیم، مردم هم متوجه می شوند که با حضور در سینما و تماشای این فیلم ها احساس ارزش، باور ملی و حمایت از آن ها تاثیرگذار خواهد بود.

وی یادآور شد: قطعا، در سینمای دفاع مقدس شاهد اتفاقات خوبی خواهیم بود. تقریبا همه ی مردم در خانواده و اقوام نزدیک یک شهید و جانباز و از دست رفته در جنگ دارند، پس، قطعا نسبت به تولید فیلم با این موضوع استقبال زیادی وجود دارد.

دفاع مقدس گنجی پنهان در لایه‌های تاریخ معاصر ماست

در ادامه مهدی جعفری کارگردان سینما در واکنش به مریم دوستی گفت: همه کسانی که در حوزه دفاع مقدس دستی در تولید دارند و به طور کلی، فعالان سینمای دفاع مقدس، طی سالیان گذشته بر این تصور هستند که کسانی که در این حوزه فعالیت می کنند از اوضاع بهتری از لحاظ مالی، حمایتی و فعالیتی برخودارند. در حالی که واقعا، کسانی که در این حوزه فعالیت کرده اند متوجه سختی ها و چالش های این نوع از سینما می شوند. من کسی را مقصر نمی دانم.کارکردن در حوزه ی سینما به طور کلی کار مشکلی است و فیلمسازی در حوزه دفاع مقدس نیز با مشکلاتی فراتر از آن همراه است. به طور کلی فارغ از هرگونه شعار موضوع دفاع مقدس ما مظلومیتی دارد که بعد از جنگ این فضا  بیشتر از جانب مسئولین پر هیاهو شده است. در واقع هیاهویی برای تاکید بر ارزش های جنگ و دفاع مقدس مان که در برهه ای از زمان به یک اصل تبدیل شد.

ادبیات از سینما ماندگارتر است

وی افزود: این خوب است که ما به یاد دورانی باشیم که در واقع گنجی پنهان در لایه های تاریخ ماست. در این زمان ما باید قادر به کاوشگری این گنج پنهان باشیم تا بفهمیم که چه چیز هایی را در دوران دفاع مقدس خود از دست داده ایم. من معتقد هستم تاکنون هیچگاه نسبت به این گنج پنهان در تاریخ به طور کلی پرداخته نشده و همه اتفاقات تنها در ظاهر و شواهد بوده است. در سال های اخیر سعی داشته ایم فقط یادی از آن دوران کنیم و در ایام دفاع مقدس نسبت به برگزاری یادواره و برنامه هایی از این قبیل اقدام کنیم تا شاید یادی زنده شود. این گونه مراسم ها منافاتی با ارزش گذاری به جنگ تحمیلی ندارد اما متاسفانه همه چیز به همین هفته خلاصه شده و تا هفته دفاع مقدس سال آینده فراموش می شود. در این میان برگزاری جشنواره فیلم مقاومت به صورت دو سالانه بر این ارزش ها صحه می گذارد و به نمایش تعداد آثار هنری محدودی به یادآوری آن روزها می پردازد.  بنابراین چیزی که به دور از عملیات گسترده، ذات معنایی و موضوعی دفاع مقدس و دوران قهرمان پروری و تاریخ‌اش را به ثبت رسانده و تنها حوزه ی موثر و مثبت این سالها ادبیات دفاع مقدس بوده که به صورت ماندگار برای ما باقی مانده است. که بخش بزرگ آن در همین حوزه هنری اتفاق افتاده است. تنها چیزی که در این بخش تاریخی و ماندگار شده و به همت اقای مرتضی سرهنگی و دوستانشان محقق شده، ادبیات دفاع مقدس است. این مفهوم یک واقعیت است که ادبیات از سینما ماندگارتر بوده است.

کارگردان فیلم«۲۳ نفر»اذعان داشت: خدا را شاکریم که عده ای حضور داشته اند که قبل از آنکه افراد ارزشمند این ژانر بمیرند، نسبت به خاطرات و دانش های آنها اقدام کرده اند. در این حوزه، سینما عقب مانده تر از ادبیات دفاع مقدس است و با وجود کارهای زیادی که انجام شده اما فعالیتی که در حد و اندازه دفاع مقدس، داستان ها و آرمان های ان باشد و بتوان بر آن مستند نگاری داشته باشیم، انجام نداده ایم. ما در حوزه سینمای دفاع مقدس دوره های مختلفی داشته ایم. من مشکل را به طور مشخص متوجه مسئولان، نظام و مردم نمی دانم و به قطع نمی توانیم بگوییم چه کسی مقصر هست یا نیست، سینماگران ما هم، تا حدودی در این کم و کاستی ها مقصر هستند چرا که نگاهشان به سینمای دفاع مقدس، کاملا کلیشه ای بوده و در یک یا دو دهه پیش تکرار شده و مانده است. در برهه ای، شاهد تولید کارهای خوبی بوده ایم  اما به مرور  زمان به تکرار موضوع در فیلم ها رسیده ایم که این خود عاملی برای مخاطب گریزی و قهر مردم با سینمای دفاع مقدس شده است.

وی یادآور شد: آشتی دادن این قهر کاری بسیار مشکل است اما به دور از ذهن نیست. ما برای درست شدن اوضاع نیاز به باور فیلمسازان و مسئولان داریم. اگر ما به وجود چیزی باور داشته باشیم که هیچ کس در دنیا تاکنون مشابه آن را نداشته و باید به آن توجه شود. در صورت وجود این باور مابقی مسیر برای ادامه به خودی خود هموار می شود. اگر فارغ از باورها، پرکردن جشنواره ها، راهیابی به سینما و اختصاص بودجه فیلم های ارزشی ساخته شود فاتحه سینمای دفاع مقدس خوانده می شود. اگر باور را از این سینما برداریم همه ی داشته های ما در این ژانر از بین می رود. ما در این مسیر کمی به تغییر راه نیاز داریم و باید اعتماد خود به چند نفر محدود را برداشته و به فیلمسازان جوان بهای بیشتری دهیم تا شاید کارهای بهتر و اصولی تری ساخته شود. این فیلمسازان نیاز به باور و اعتماد دارند.

جعفری عنوان کرد:  طی چند سال گذشته ثابت شده است که می توانیم با باور به جایگاه بهتری برسیم و نسبت به آن کمی اقدام شده و کافی است که ما کمی به فیلمسازانی که در این ژانر کار می کنند و مسئولانی که به تازگی وارد این حوزه شده و نسبت به ارتقای آن دغدغه مند هستند، اعتماد و باور داشته باشیم.

سینمای دفاع مقدس مظلوم واقع شده است

وی در واکنش به حرف های دوستی اظهار داشت: باید به همه ی جوانب آگاه بوده و سنجیده عمل کنیم. همه پیشرفت ها در این زمینه از باور به این ژانر از سینما شروع می شود و بدون آن کمبودها جبران نخواهد شد. حتی، اگر بودجه ی مربوطه افزایش و حمایت ها بیشتر شود و تنها بازخورد آن افزایش آمار فیلمسازی با این موضوعیت و برگزاری جشنواره ها است. سینمای دفاع مقدس همچون اصل موضوع دفاع مقدس مورد مظلومیت واقع شده است و عده ای زیر پرچم آن اقدام به فعالیت می کنند که شاید، بعضا،  باوری هم به اصل موضوع نداشته باشند. یکی از اشتباهات ما در طی این سالها تفکر تامین باورها از جناح خاص است و آن را به مسائل سیاسی مربوط می کند. واقعیت آن است که بحث باور فراتر از این موضوع استـ.. ما در واقع در باره ی انسانی بحث می کنیم که مربوط به تاریخ یک دوران، یک کشور و یک ملت است و گنجینه ای را ساخته است که تا نسل ها جوابگوی ارزش های ملی ما خواهد بود. به طور کلی این مقاله بسیار بزرگ و دستاورد گسترده ای به دنبال خواهد داشت. چیزی که باید اتفاق بیافتد اعتماد به همه  فیلم سازان تازه وارد به این عرصه است که شاید با ملاک ها و سازمان های حمایت کننده تطابق نداشته باشد ولی این افراد باور بیشتری نسبت به دفاع مقدس دارند تا کسانی که به دنبال هیاهو و سر و صدا در این سینما و اهل شلوغ کاری هستند. ما نباید فقط ظاهربین باشیم. بچه های نسل امروز و جوان ترها در کشف شخصی خود به باور هایی از دفاع مقدس رسیده اند که نیاز به اعتماد و میدان دادن برای نشان دادن خود  هستند.

کارگردان «۲۳ نفر» بیان کرد:  من نمی دانم چگونه می توان به آن ورود پیدا کرد اما معتقدم ورود به این گنجینه ای می تواند منجر به فرهنگسازی درستی شده و متناسب با زمانه امروز درس های ارزشمندی از دهه ۶۰ را به نسل ها منتقل کند در این صورت، قطعا تاریخ جدیدی ساخته خواهد شد و منجر به کسب تجربه و ساخت نسل های دیگر می شود و چه بسا که تلنگری برای تاثیرپذیری خواهد بود. فیلم «۲۳ نفر » بحثی جامعه شناسی است ک متناسب با احوالات روز،  زبان ارتباطی با نسل جدید را پیدا کرده است این درحالی استکه با حضور نوجوانان امروز، کار ما فیلمسازان بسیار سخت است. در سه دهه اخیر انقلاب هایی رخ داده که هرنسلی به راحتی با نرم افزار های روز دنیا با جهان ارتباط برقرار می کند. بنابر این برخورد با جوانانی که در برابر پیشرفت روز دنیا قرار دارند نیاز به تبحر دارد. مسئله این است که  چگونه می توان با این افراد صحبت کرد و از ۳۰ سال گذشته با آن سخن گفت؟ ما که در آن دوران حضور داشته ایم می دانیم چه چیزهایی وجود داشته و درک می کنیم اما با این بیان نمی توان با جوانان از دفاع مقدس حرف زد. ما باید در ابتدا به دنبال راهکاری برای نشاندن جوانان بر پای حرف هایمان باشیم تا داستان خود را برای آنان تعریف کنیم و اقدامی ارزشمند داشته باشیم. من امیدوارم اتفاقی صورت گیرد تا در هردو طرف به راهکاری مفید دست یابیم یعنی موضوع از جانب مسئولین بیشتر مورد توجه قرار گرفته و به شکل دلسوزانه و کیفی به موضوع نگاه کنند و از طرف فیلم سازان هم، ارتباط قطع شده ی خود را با آن دوران بهبود بخشیده و از طریق حلقه ی اتصال ادبی دفاع مقدس و جنگ های امروزی با آن دوران وصل شوند.

وی گفت: عملیات دفاع مقدس تنها نقطه ی امید سینما به دوران گذشته است و باید جدی گرفته شوند. من نمی گویم که یک کار تخیلی یا داستان خیالی نباید در این ژانر ساخته شود اما بر این اصرار دارم که داشته های ما در حوزه  عملیات دفاع مقدس که در واقع مستندنگاری و واقعیات جنگی است، زیاد بوده و دلمان می سوزد که چرا اقتباسی در این زمینه صورت نمی گیرد. به عنوان فیلمساز توصیه می کنم حتما بیشترین توجه به اقتباس سینمای دفاع مقدس از واقعیت یا ادبیات باشد تا اینکه به ذهن خود بیشتر مراجعه کنیم. چرا که در سال های گذشته مراجعه به ذهن فیلمساز بازخورد خوبی نداشته و فیلم های ساخته شده را بی نسبت با واقعیت های این دوران کرده است.

مهدی عظیمی میرآبادی مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس گفت: مسئله ‌ای که مطرح می شود این است که سینمای دفاع مقدس مورد اقبال عمومی قرار نمی گیرد. آیا این سوال درست است؟ واقعا این سینما مورد استقبال قرار نگرفته است؟ در سال های گذشته فیلم هایی که با تبلیغات و شرایط خوب به نمایش گذاشته شده و از امکانات و سالن اکران مناسب برخوردار بوده اندآیا  فیلم ها به اندازه خود نفروخته است؟ پس تعریف اینکه فیلم دفاع مقدس از نظر مردم مهجور واقع شده خیلی دقیقی نیست. سالانه تقریبا ۸۰ فیلم سینمایی تولید می شودکه از این تعداد تقریبا کمتر از ۱۰ فیلم در این حوزه است.

وی افزود: این حرف درست نیست که مردم با سینما دفاع مقدس قهر کرده اند. چه مسئولین حکومتی، چه دولتی، چه صنفی و چه مسئولینی که به طور اختصاصی و موضوعی به این  حوزه مربوط می شوند. همه باید در رابطه با این اقدام به یک انگیزه بالا همانند فیلم های کمدی برسند بویژه در زمینه حمایت و اختصاص سانس و سالن مناسب به آن؛ و امکان دسترسی  راحت را برای آن فراهم کنند. بله سینمای دفاع مقدس ویژگی هایی دارد که ممکن است الزاما مخاطب عام به آن معنا نداشته باشد ولی وقتی با آن عادلانه برخورد شود بهانه عدم اقبال مردم بهانه ای بسیار بسیار بی معنی خواهد بود.

عظیمی میرآبادی خاطرنشان کرد: تلویزیون ساعات پر مخاطبی دارد که برنامه های مدنظر مسئولین را در این ساعات پر مخاطب قرار می دهند تا دیده شود. در این شرایط مردم قطعا از این فیلم ها استقبال می کنند اما فیلم های معارفی را ساعاتی پخش می کنند که کسی نمی بیند پس نظرسنجی در این زمینه کاملا اشتباه است. چرا که ساعات پخش برنامه ها متفاوت است و نباید بگوییم این فیلم ها مخاطب بیشتری دارد یا خیر. در واقع مردم نسبت به این فیلم ها اقبال نشان نمی دهند بلکه پخش طبیعی آن منجر به این استقبال گسترده تر شده و متاسفانه اینگونه فیلم ها به  الگویی برای فیلمسازی تبدیل می شود. ناگفته نماند برخی فیلم ها به خودی خود پرمخاطب و بعضا مورد پسند خواهند بود.

موضوع قهر مردم با سینمای دفاع مقدس، غلط است

وی اذعان داشت: اصل موضوع قهر مردم با سینمای دفاع مقدس، غلط است. از ۱۰۰ فیلم ساخته شده در سینما، ۸ فیلم قابل اعتناست پس اگر ما در شرایط امروز  نتیجه ای را به نام قهر عمومی مردم با سینمای دفاع مقدس می بینیم به علت برنامه ریزی مدیران است. از طرفی دیگر، مدیران به عنوان تصمیم گیرنده و فیلمساز به عنوان انتخاب کننده سوژه، موضوعی را انتخاب نمی کنند که به درد مردم امروز بخورد و همیشه سوال است که چرا باید سینمایی به نام دفاع مقدس باشد و رزمنده ای را نشان دهیم که از تشنگی شهید می شود؟ اگر فیلمساز نتواند به موضوعات، مسائل و سوالات امروز جامعه پاسخ دهد و از گذشته به عنوان چراغ راه آینده استفاده نشود، مسلما توجهی به این سینما نمی شود. سیاست گذار سینمای دفاع مقدس و فیلمساز باید اشتباه خود در این زمینه را رفع کنند. از جهت ساختاری، فیلمساز برای ارتباط با مخاطب، باید به  اصالت و جذابیت موضوع برای مخاطب توجه کند. اگر این موضوع لحاظ نشود از هر طیف و باندی هم که باشند جذب اینگونه فیلم ها نمی شوند.

مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس اظهار داشت: متولی سینمای دفاع مقدس کیست؟ آن کجاست؟ چه مسئولیتی دارد و این مسئولیت چه بازخوردی دارد؟  اگر ما بگوییم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئول کل سینماهای کشور است سینمای دفاع مقدس جزیی از آن سینما هست یا نیست ؟ آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به مسئولیت خود به این موضوع توجهی می کند؟ من به ارگان های نظیر: حوزه هنری و سازمان اوج و …را به عنوان سیاست گذار نمی دانم و مجموعه هایی هستند که کمک کننده اند. مدیری علاقه اش به هر ژانری از سینما باشد به آن سمت حرکت می کند اما حوزه هنری به عنوان مجموعه بزرگ سینمایی مسئولیت اساسی و اصلی در این زمینه ندارد همانگونه که سازمان اوج یک کمپانی بزرگ تولید است ولی سیاست گذار محسوب نمی شود و ادعایی هم ندارد بلکه مدیران این سازمان ها و مراکز  با حمایت از فیلمسازان، سینما دفاع مقدس را به راه انداخته اند و رونق بخشیدند. در واقع طی چندسال اخیر اگر این مجموعه ها وجود نمی داشتند اصلا فیلمی در حوزه دفاع مقدس نداشته ایم. من نمی دانم متولیان این سینما کجا هستند. در سال های گذشته ۳۵ مرکز در خصوص سینمای دفاع مقدس تصمیمات سلبی می گرفتند در حالی که امروز تعداد این مراکز بیشتر هم شده و همچنان  به مرحله تصمیمات ایجابی نرسیده ایم.

مریم دوستی پیرو صحبت های عظیمی عنوان کرد: من نمی دانم به عنوان فیلمساز باید فیلمنامه ام را کجا ببرم که بتوانند بر روی آن اظهار نظر کنند. متولی سینمای دفاع مقدس کیست؟ من دوست دارم در خصوص فیلمنامه هایم با این متولی صحبت کنم  اما نمی دانیم متولی کجاست؟ ما به دنبال تریبونی برای حرف هایمان درباره سینمای دفاع مقدس می گردیم اما نیست.

عظیمی میر آبادی یادآور شد: از نگاه مدیریتی هم که به این موضوع نگاه می کنم باید مدیریت سینمای دفاع مقدس ستادی متشکل از مجموعه هایی باشد که تصمیم گیری های اساسی در آن انجام شود تا به مرحله تولید برسیم. تهیه کنندگان سینما به سراغ این ژانر نمی آیند چرا که به نظرشان فیلمسازی با موضوع دفاع مقدس کار سختی است. برخی سینماگران دفاع مقدس امروز به این نتیجه رسیدند که ساخت فیلم کمدی بهتر از هر ژانر دیگری است و با رقم های گردن کلفت در اوجی از استقبال کاری قرار گرفته اند. علت این اتفاق قهر مردم نیست بلکه قهر مدیران است.

وی اذعان داشت: زمانی که فیلمسازی اقدام به ساخت اثری دفاع مقدسی می کند در مرحله اکران جزو فیلم های الف قرار نگرفته و تنها یک سانس یا سئانس های محدود اکران به آن اختصاص می یابد که آن هم به طور قطع معلوم نیست. نهایتا می گویند فیلم دفاع مقدس نفروخته است.  در حالی که این گونه فیلم ها از تبلیغات، تیزر و اکران خوبی برخوردار نیستند بنابر این بهترین فیلم هم که ساخته شود تا زمانی که دیده نشود از آن استقبال نخواهد شد وقتی که شرایط و اکران به آن تعلق بگیرد قطعا مخاطب خوبی جذب می کند.

به گفته وی، بالاترین تعداد فروش بلیط در تاریخ سینمای ایران بعد از انقلاب، متعلق به سینمای دفاع مقدس بوده است. همانند بازمانده، عقاب ها و اخراجی ها که با وجود تفاوت در درام ، مخاطب خوبی را به خود جذب کرده است این در حالی است اخراجی ها نقطه عطفی برای سینمای دفاع مقدس از لحاظ فروش بوده است. تعداد بیننده هایی که فیلم عقاب ها را تماشا کرده اند این فیلم را در بالاترین حد از بیننده قرار داده است در حالی که فیلم های امروزی در رسیدن به این حد از تماشاگر ناکام بوده اند. بالاترین سطح مخاطب همیشه مربوط به فیلم دفاع مقدس بوده است فیلمی که ۴۰ میلیارد می فروشد تقریبا متوسط  ۲میلیون نفر مخاطب این فیلم پر فروش بوده اند. آیا کل سینمای کشور این دو میلیون نفر است؟ این ایرادی مدیریتی است که جرئت پا درازی از این قانون را نداشته اند چرا که اگر قانون را زیر پا بگذارند نسبت به استقبال مردم اظهار نگرانی می کنند. در این شرایط سعی می کنند که در همین دایره قوانین فعالیت کنند و نهایتا این ۲ میلیون نفر مخاطب باعث افتخار آقایان می شود . ایشان می ترسند از قوانین پای خود را فراتر بگذارند و حتی، به این فکر نمی کنند که حداقل ۲ میلیون نفر دیگر را جذب سینما کنند و از مخاطبان گذشته فراتر روند. آیا مدیران سینمای کشور قادر نیستند طرحی را ایجاد کنند که علاوه بر حفظ مخاطبان قبل، به فکر جذب دیگر مخاطبان باشند؟ مسئولان سینمایی ما می ترسند و حتی از فکر کردن به این موضوع و کنکاش و چالش آن می ترسند.

مدیرعامل انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس ادامه داد: مشاورانی که در جایگاه مشورت قرار دارند همیشه مدیران را نسبت به از دست دادن مخاطبان کم سینما می ترسانند و این تلنگرها مدیران را محتاط می کند و نهایتا به رکود تصمیم گیری مسئولان سینمایی و ادامه مسیر گذشته می شود چرا که آن را کم خطرترین راه برای حفظ سینما می دانند.. دیالوگ« تورو خدا بگذارید ما کار خودمان را بکنیم» را بارها شنیده ایم و این یعنی تا حد تایید شده کار می کنم و از فراتر رفتن می ترسیم . این حد و مرز مدیران در حوزه جذب مخاطب، ساختار و موضوع و غیره اعمال می شود. دفاع مقدس به خودی خود آنقدر فیاض و پر جنب وجوش است که با احتساب همه فیلم ها در این عرصه هنوز در جایگاه قطره ای از یک دریا قرار داریم. اطلاعات، سوژه ها و موضوعاتی در این حوزه وجود دارد که هنوز هم در دفاع مقدس بسیار نو و جدید است.

وی تصریح کرد: مشکل سوژه و موضوع در این سینما وجود ندارد بلکه مشکل ارتباط با مخاطب داریم. ایجاد ارتباط الزاما به خود فیلم بر نمی گردد بلکه منوط به جریانی است که قرار است این فیلم را در اختیار مردم قرار دهد. در سینمای خانگی سیاستی قرار دارد که اگر قرار به فروش فیلمی باشد به خوبی به فروش خوبی می رسد و اگر قرار به دیده نشدن باشد از جذب مخاطب آن جلوگیری می شود.

یزدان عشیری در این بخش ادامه داد: من متوجه نشده ام از ۳۵ ارگان متولی سینمای دفاع مقدس بالاخره مسئول چه کسی است؟ سینمای دفاع مقدس تافته جدابافته که نیست متعلق به سینمای کشور است و به دلایلی شاید، مهم ترین ژانر. سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاست گذاری، پشتیبانی و حمایت از سینمای ایران را بر عهده دارد و دفاع مقدس هم، منفک نیست. متاسفانه فاقد سیاستگذاری در این زمینه هستیم.

وی یادآور شد: اگر نگاهی به سینمای غرب داشته باشیم بعد از سال های از در جنگ های جهانی اول و دوم  همچنان فیلم های جنگی ساخته می شود و شاهد تولید فیلم هایی با این موضوع هستیم که به خوبی به فروش می رسند و ما هم نیز به عنوان یک ایرانی در گستره مخاطبان عام آنها قرار می گیریم. این نشان دهنده راهبرد، سیاست گذارزی آن ها در این زمینه است. من فکر می کنم برای مسئولان سینمایی ما این چشم انداز و افق روشن و مشخص نیست و اتاق فکر فعال و کارآمدی نداریم که سالانه بر مجموعه موضوعات فیلم تمرکز داشته و هدف گذاری ها و حمایت ها برای آن انجام شود. متاسفانه، در دهه ۸۰  با موجی از فیلم های  دختر و پسری و کمدی های روحوضی مواجه شده و در دهه اخیر با مجموعه ای از فیلم ها منفعل روبرو هستیم. البته، حساب فیلمسازانی که به صورت آتش به اختیار، خودجوش و با انگیزه ها و پشتکار شخصی بر خلاف جریان شنا می کنند جداست. نقد ما به وجه قالب جریان سینمای کشور هستیم .

عشیری افزود: متولی سینمای کشور مشخص است. نهادهایی همانند حوزه هنری، اوج و انجمن دفاع مقدس ورودشان به علت وجود خلا ها و انحرافات و کاستی ها در این عرصه است و بر اساس منابع محدودی که دارند، آتش به اختیار عمل می کنند. از طرفی معتقدم این نهادها طی سال های اخیر در زمینه گفتمان سازی و حمایت از این جریان موفق عمل کردند. کارنامه سینمایی حوزه هنری نشان می دهد که این نهاد هم در زمینه پرورش سینماگر متعهد، هم در عرصه تولید و بویژه در زمینه پخش و اکران در شبکه خانگی، اکران در سینماها با همه چالش ها و مشکلات خوب عمل کرده. هر چند کافی نیست. متولی سینمای کشور مشخص است. چرا ما در سبد اکران های خود فیلم هایی از ژانرهای مختلف: کمدی، دفاع مقدسی و اجتماعی را همزمان قرار نمی دهیم؟ براساس لیست فیلم های شورای اکران صنفی، در حال حاضر براساس درجه بندی سنی، گروه سنی زیر ۱۵ سال اصلا فیلمی ندارند و کودک ما عملا حق رفتن به سینما را ندارد. بر این اساس قطعا نقطه کوری در این زمینه وجود دارد. در سبد سینما به تنوع غذای فرهنگی برای همه گروه های سنی نیاز داریم. ایراد کار در فقدان اتاق فکر و نداشتن راهبرد مشخص و افق است.

مریم دوستی نیز تصریح کرد:  در سینمای جهان  که به دنبال ساخت فیلم درباره جنگ جهانی هستند اگر به سیاه ترین نقطه تاریخ نرسیم، هیچ وقت نمی توانیم حرفمان را بزنیم. ذات جنگ سیاه است ولی از نظر من تاریخ ارزشی و ملی سینمای دفاع مقدس همان ۸ سال دفاع مقدس است که از جان دل برای همه ما آدم های آن دوران را که رفتند و یا با عواقب آن همراه هستند، ارزشمند بوده و این ثابت شده است.

وی اضافه کرد: در حال حاضر شرایط مخاطب گریزی ما در سینما علت و معلول های مدیریتی دارد و به طور مستقیم تمام این کم و کاستی ها را بر گردن آنها می اندازم. اگر فیلم ها دقیقا سر زمان خود اکران شود، حتی، آثار متوسط و زیرمتوسط مخاطب خود را خواهند داشت. تکلیف سینمای ما هم مشخص نیست و بعضا نمی دانیم که  متولیان اکران چه کسانی هستند؟ چرا از فیلم های ارزشی و هنری در اکران حمایت نمی شود؟ درجه بندی فیلم های هنر و تجربه بر چه اساسی است؟

وی در خصوص صحبت های مهدی جعفری اذعان داشت: من با نظر آاقای جعفری مبنی بر وجود مستندات جنگ و مراجعه به آن برای فیلمسازی اعتقاد دارم چرا که باید به گونه های مختلف دفاع مقدس توجه شود. شاید شما بر اساس روحیات و سلیقه می پسندید که آثاری بر اساس مستندات بسازید و من دوست دارم قصه های پس از جنگ را به تصویر بکشم و بر اهمیت بازماندگان جنگ تاکید کنم. ما سلایق مختلف را داریم پس بهتراست که از این سلایق استفاده کنیم. توجه به علایق سینماگران بسیار اهمیت دارد ما باید به دورانی برگردیم که فیلمساز بعد از ساخت فیلم اول خود، باز هم در این ژانر از سینما بمانند.

این کارگردان سینما اظهار داشت: من قبول ندارم که فیلمسازان دفاع مقدس به سراغ ژانر دیگری می روند بسیاری از این افراد دوست داشتند که فیلم های ارزشی و ملی بسازند اما آنها را به سمت رفتن از این ژانر کشاندند. من چند فیلم می توانم طی عمر سینمایی ام بسازم؟ ما باید به عمر سینمایی سینماگران هم توجه کنیم و عرصه برای حمایت باز باشد و منصفانه از آنها  حمایت شود. در چند سال اخیر فیلمسازانی داشته ایم که برند زود هنگام شده اند ما باید بدانیم پشت این ماجرا چیست؟ و علت برند نشدن برخی دیگر چیست؟ معتقدم سینمای دفاع مقدس تنها یک ویترین است و آمار تولیدات این سینما تا حدی اسف بار است که نیازی به مصاحبه و این حد پز دادن ندارد. سینمای دفاع مقدس در نگاه مدیران ویترینی بیش نیست و هیچکس آنگونه که باید برای آن دل نسوزانده و به تعبیر بسیاری از آنها این سینما تخریب شده است و به زور آن را تاکنون نگه داشته اند. من فکر می کنم با این فیلمسازان جوان و نگاه های جدید تا زمانی که نگاه و سینمای مدرن وارد نگاه مدیران نشود و تا مادامی که از قصه های پس از جنگ و جدید حمایت نکنند و این ترس را کنار نگذارند و خط قرمزهایی را تنها برای تعداد محدودی از فیلمسازان آزاد کنند، سینمای دفاع مقدس در همین مرحله باقی می ماند. خودی و ناخودی بودن در سینما، منجر به دلسردی از این سینما شده و فیلمساز را افسرده می کند. مدیران باید فیلم های دفاع مقدس را رصد کرده و با ایجاد انگیزه آنها را در این عرصه نگه دارند. درواقع آنقدر که ماندگاری اهمیت دارد فیلمسازی بی اهمیت است. حمایت از جوانان، نیروها و تفکرات جدید امری اساسی است. اوضاع سینمای دفاع مقدس بسیار اسفبار است و ما دلمان را به تفکر و عرق خود به این عرصه خوش کرده ایم.

وی تصریح کرد: ادبیات دفاع مقدس بسیار ارزشمند است و به طور کلی سینما و فرهنگ ما بدون آن مفهومی ندارد.

جعفری نیز ادامه داد: برخلاف نظر خانم دوستی که تنها مسئولین را در کم کاری سینمای دفاع مقدس مقصر می دانند من فیلمسازان را هم، مقصر اصلی می دانم . ما باید به دنبال راهی برای ارتباط درست مخاطب با سینما باشیم. از نظر من این حوزه اما و اگرهای زیادی دارد و بیش از همه به سیاست های محتوایی پرداخته شده در حالی که بیشتر سیاست ها باید بر انتخاب افراد و مسئولیت ها تاکید داشته باشد و صرفا محدود به ممیزی ها و محتوا نباشیم. جناح بندی در مدیریت ها و تصمیم گیری در این راستا از نظر من کاملا سطحی و شوخی است و ما برای تغییر و تحولات به تغییر نگاه و آسیب شناسی آن  نیاز داریم . مسئولان باید آسیب شناسی جدی  داشته باشند و اگر این اقدام به خوبی اتفاق افتد می توانیم به دیگر ایرادات موجود در این زمینه پی ببریم. ما زبان هنری را فراموش کرده و با زبانی کلیشه ای حرف می زنیم در حالی که مخاطب جوان امروز این زبان را قبول نداشته و باید با ادبیاتی بینابینی با آن صحبت شود و برایندی از سلایق مخاطب را در نظر گرفته و به توافق و تفاهمی در این زمینه برسیم.

وی تشریح کرد: عمق فاجعه زمانی است که ما هیچ اندیشه ای برای  ساخت فیلم نداشته و صرفا به دنبال تیک زدن تعداد فیلم های دفاع مقدسی هستیم. به فیلمسازان امثال خانم دوستی که فکر می کنند اگر از فیلم های دفاع مقدسی حمایت نشود، به سمت ساخت کمدی می روند حق می دهم و برادرانه پیشنهاد می کنم اگر واقعا باوری به موضوع دفاع مقدس ندارند بهتر است که همان بروند چرا که ماندشان تاثیر ندارد اما اکثر این فیلمسازان به موضوعات خود باور دارند و بنابر شرایط مجبور به ترک می شوند. ما نباید فرصت وجود فیلمسازان مشتاق  به کار در این ژانر را از دست بدهیم  تا به دنبال پیشنهادات بهتری بروند اما اگر این فرصت ها از دست رفت باید بپذیریم که بازگشت این افراد با پول بیشتر بی فایده است چرا که دیگر دغدغه آنها پول است و باوری به این موضوعات ندارند.

این کارگردان سینما  زبان ارتباطی را حلقه گمشده سینمای دفاع مقدس معرفی کرد و یادآور شد: باید به دنبال پیدا کردن حلقه گمشده سینمای دفاع مقدس باشیم تا به جذابیت های  سینمایی فیلم به طور کلی نرسیم و باورش نکنیم موفق نخواهیم بود. پیشرفت فیلم های خارجی منوط به سیاست گذاری های پنهان است و اساسا فیلمی که به مخاطب توجه نکند، ساخته نمی شود.تا زمانی که به فرم ، هنر و جذابیتی سینمایی اجحاف پیدا نکنیم هیچ گاه نمی توانیم به بهبود سینمای دفاع مقدس ایمدوار باشیم.  فیلم های حاتمی کیا سلیقه من نیست اما در وهله اول به سینما و بعد از آن به موضوع فکر  می کند  و این امر در مسیر فیلمسازی به مرور پخته تر شده است و این منجر به مخاطب پذیری شده است. اهمیتی که به فرم  و سینما می دهیم نباید کمتر از اهمیت موضوعی باشد باعث شده است متخصصین و فیلمساان خاص به دلایلی از این حوزه پرهیز کرده اند.

مریم دوستی ادامه داد: ما باید به جوانان بها بدهیم تا حرف تازه ای برای گفتن در سینمای دفاع مقدس داشته باشیم. نباید گارد را ببندیم و محدود به سینمای افرادی نظیر حاتمی کیا شویم. درست است که بعضی افراد پیشکسوت این سینما مانند اقای حاتمی کیا و … موفق هستند ولی جوانان ما نگاه های ویژه ای  به این سینما دارند و تا مادامی که این گارد باز نشود اتفاق درستی نمی افتد.

یکی از نیازهای مهم سینمای دفاع ساخت فیلم هایی برای گروه سنی کودک و نوجوان است 

عظیمی میرآبادی توضیح داد: به قول اقای عشیری ما باید تابلویی از آنچه که قرار است در سال اکران شود، طراحی کنیم و این وظیفه سازمان سینمایی کشور است تا موضوعات متفاوت و مخاطبین مختلف در آن دیده شوند یعنی به همه اقشار در دوره های مختلف سنی توجه شود و حتی به لحاظ منطقه ای، قومی و موضوعی نیاز به تنوع داریم. بنابراین سینمای دفاع مقدس از این قضیه مستثنی نیست. یکی از نیازهای مهم سینمای دفاع ساخت فیلم هایی برای گروه سنی کودک و نوجوان است  و کسانی که در این جایگاه قرار می گیرند باید به این موضوع توجه کنند.

وی افزود: آمریکایی ها برای ساخت فیلم قطعا سیاست های پنهانی دارند اما به طور کلی ما سیاستی برای ساخت فیلم نداریم. صادقانه می گویم هیچ آیین نامه ای برای ساخت فیلم در سینمای ما وجود ندارد و کل سینمای ایران بر روی یک کاغذ  بایدها، نبایدها و ممیزی ها می چرخد. من از مسئولان سازمان سینمایی خواهش می کنم اگر سیاستی درخصوص تولید آثار در سینمای کشور وجود دارد آن را منتشر کنند تا همه مطلع شوند. ما می دانیم که چنین آیین نامه ای در سیستم سنمایی ما وجود ندارد و یا لااقل ما آن را نمی شناسیم. بیش از ۱۰ سالی می شود که در سازمان سینمایی  نسبت به  تنظیم سند سینما اقدام شده  و سازمان سینمایی پیگیر آن بوده است تا به قانون تبدیل شود . در این سند قواعدی مطرح شده که  به دلیل تبدیل نشدن آن به قانون، اعمال سلیقه مدیران به آن راه یافته است. در این میان اگر سلیقه نبود این گوناگونی هم صورت نمی گرفت.
مسئولان سینمایی کلاه خود را قاضی کنند که آیا مسئول سینمای کشور یا مسئول یک باند و جریان هستند؟

وی عنوان کرد: زمانی از سینما حرف می زنیم پیشوندهایی چون، هنر، رسانه و صنعت مطرح می شوند. این یعنی اینکه سینما به تنهایی معنا نمی گیرد. سینما یک هنر، صنعت و رسانه است. بنابراین سینما باید با هر سه خصلت سنجیده شود. ما بحثی به عنوان سهمیه بندی بودجه در سینما نداریم و تنها در اختصاص تسهیلات در فارابی، فیلم های مدنظر در این سهمیه بندی قرار می گیرند. مسئولان کشور باید کلاه خود را قاضی کنند که آیا مسئول سینمای کشور هستند یا خیر؟ یا مسئول یک باند و جریان هستند؟ متاسفانه، مسئولان دچار نگرش غلطی شده اند. من ۴ روزی که مسئولیت دارم صندلی خود را محکم می چسبم که صندلی ام را از زیر پایم نکشند و بعد از اتمام کاری ام هم سینما را خراب نکرده باشم. اگر متولیان این دغدغه را داشته باشند کسی به آنها اعتراضی نمی کند.

وی اذعان داشت: سینمای کشور در کل دچار مشکل است پس دفاع مقدس هم  که جزیی از آن است نیز دچار مشکل است. دغدغه امروز سینماگران دفاع مقدس از باوری نشات می گیرد که آقای جعفری به آن اشاره کرده است. ما در همه موضوعات مشکل داریم و پیگیری این مشکلات ناشی از دغدغه های فلیمسازان است. امکانات سینما دفاع مقدس در بخش های دیگر سینما هم وجود ندارد. مشکل ما سینمای کشور است که به تبع آن دیگر سینماها دارند. ما نباید بر سر سینمای دفاع مقدس بزنیم چرا که اگر امکان فروش و اکران برای اینگونه فیلم ها در نظر گرفته شود، اتفاقا سینمای دفاع مقدس از دیگر ژانرها بالاتر اگر نباشد نباشد، پایین تر نیست.

مریم دوستی معتقد است: اگر تسهیلات و یارانه ای به سینمای دفاع مقدس تخصیص داده نشود این سینما به صفر می رسد. یک گروه و شرایطی لازم است که فیلمنامه ها را تشخیص دهند. چرا شورای بازخوانی فیلمنامه داریم ولی هیچ زنی در این شورا حضور ندارد. تفکر یک فیلمساز فارغ از جنسیت مهم است. ما شوراهای به روز نداریم و فیلم های دفاع مقدس تبلیغی وجود ندارد.

سینمای دفاع مقدس تمام نمی شود

وی ادامه داد: ما باید با حقیقت رو در رو بشویم. مدیران سینما از خالی بودن سالن ها می ترسند. اقتصاد کشور اجازه حضور خانواده در سینماها را نمی دهد و موقعیت خوبی برای انها فراهم نیست. من حق می دهم که خانواده ها روحیه فیلم جدی را نداشته باشند. من به عنوان یک فیلمساز اگر بتوانم در این شرایط بحرانی کارم را درست انجام دهم، هنر کرده ام و نمی توان تنها مدیران سینمایی را مقصر دانست. سینمای دفاع مقدس تمام نمی شود حتی اگر تنها یک فیلم در سال ساخته شود؛ مهم نگاه و عشق مربوط به آن است. من از مدیران و فیلمسازان تقاضا دارم به بازماندگان جنگ بپردازند. من پای تفکرات و اعتقاداتم در فیلم ها و نوشته هایم هستم.

جکارگردان فیلم ۲۳ نفر اما بر این باور است شرایط ایده آل را زمانی می دانم که سینمای دفاع مقدس ما از هیچ رانتی برخوردار نباشد و بتواند روی پای خودش بایستد و اگر هنر، صنعت و رسانه کار خود را به خوبی انجام دهد ما به نتیجه مطلوب خواهیم رسید. من اعتقاد دارم سینمای دفاع مقدس به خودی خود در حال بهبود است و نباید به آدم های خاص محدود شود. حضور جوانان نیز در این عرصه بی تاثیر نبوده و نیست. از مسئولان سینمایی و فرهنگی کشور در همه بخش تقاضا دارم که جمعیت کشور را محدود به تعداد مخاطب دو میلیون نفری ندانند و از این  ظرفیت فراتر روند و به جذب بیشتر مخاطب، ساخت سالن های سینما، رونق چرخ اقتصاد سینما هم فکر کنند و اگر تنها به فکر تعداد محدود مخاطب باشند تا ابد سینما بر همین پاشنه می چرخد.

یزدان عشیری در پایان اذعان داشت: در شرایط فعلی سینما به خصوص در حوزه تولید، اشتیاق بخش خصوصی به سمت ساخت فیلم های اجتماعی و کمدی است در حالی که سینمای دفاع مقدس که ژانر استراتژیک و به ضرورت دیپلماسی یک کشور هم مرتبط و آمیخته است از سوی این بخش استقبال نمی شود. در این میان، شایسته نیست دستگاه های مربوطه هم به سمت حمایت از فیلم های کمدی پرمخاطب غش کنند. عدالت حکم می کند که مراکز حامی دولتی و نهادی جهت حمایت شان را به سمت سینمای دفاع مقدس و کودک و خانواده ببرند. بنیاد فارابی در اختصاص بودجه ژانر دفاع مقدس و مقاومت و کودک و نوجوام را در اولویت بگذارد، از ان جایی کهروی اثار اجتماعی و کمدی متمرکز شده از این طریق می توان عدالت و اعتدالی را در چرخه تولیدات سینمایی و تنوع آن ایجاد کنیم.