ارزش‌های سینمایی «تاج محل» محصول حوزه هنری این امید را به وجود آورده که فیلم برای مخاطب بین المللی هم جذاب باشد.

سوره سینما- سارا سپاسیان: چیزی که از اواسط دهه ۶۰ تا تقریبا یک دهه بعد، موجب تعجب جشنواره های جهانی شده بود، قوت ایران در فیلمسازی برای یک سینمای نوپا بود . ایران علاوه بر اینکه یک تحول بزرگ فرهنگی به نام انقلاب اسلامی را پشت سر گذاشته بود ، درگیر یک جنگ نفسگیر طولانی هم بود، اما سینمایی پویایی داشتیم که در عرصه های جهانی عرض اندام می کرد. در یک دهه اخیر با کنار گذاشتن نمونه های نادری مثل اصغر فرهادی که از جایی در کارنامه کاری خود به بعد، به صورت فردی و مستقل از بضاعت سینمای ایران در جهان درخشید، کارگردان و فیلم دیگری موفق نشد آنطور که باید نام ایران را مطرح کند. فیلم «تاج محل» محصول حوزه هنری، ساخته دانش اقباشاوی به زودی در جشنواره مونترال روی پرده می رود. این حضور می تواند بضاعت های سینمای ایران و نسل تازه را به محافل هنری جهان معرفی کند.

«تاج محل» فیلمی ایرانی است

کیوان کثیریان درباره حضور «تاج محل» در جشنواره مونترال گفت: فیلم اقباشاوی یک فیلم ایرانی است و همین موضوع ، امتیاز بزرگی برای آن به حساب می‌آید. «تاج محل» سعی کرده است به فرهنگ ایرانی بپردازد و در جزئی ترین شکل ممکن به این مهم پرداخته است.

وی افزود: به نظرم این فیلم افراد غیر ایرانی را نسبت به کشور ما کنجکاو می کند و این اشتیاق را به وجود می آورد که فرهنگ ایرانی را بیشتر بشناسند. صرف اینکه یک اثر سینمایی بتواند فرهنگ ایرانی را به خوبی منعکس کند، نکته جالب توجهی است. «تاج محل» با توجه به موضوعی که دارد آدم های ایران و روابط آنان و همچنین شیوه زندگی شان را به نمایش می گذارد، پس می تواند برای خارجی ها محبوب واقع شود، حتی اگر در داخل ایران گیشه خوبی به دست نیاورد.

کثیریان ضمن تائید این نکته که جشنواره مونترال در مقایسه با بسیاری از جشنواره‌های دیگر در دنیا،  جشنواره خوب و مطرحی است ادامه داد: سینمای ایران هر وقت فیلم خوبی داشته در داخل و خارج از کشور  با استقبال روبرو شده است. به نظرم خورشید ایران در این جشنواره ها غروب نکرده و اگر حضورمان کمرنگ شده، به این دلیل است که فیلم خوب کمتر ساخته می شود.

«تاج محل» علاوه بر آنکه یک فیلم اول خوب است، اثر سینمایی قابل قبولی است

شاهین امین روزنامه نگار سینمایی در ابتدای صحبت خود درباره جایگاه جشنواره مونترال توضیح داد: این جشنواره یکی از مهم ترین جشنواره های آمریکای شمالی است. بخش فیلم های اول این جشنواره اعتبار زیادی دارد و فیلم هایی که در آن بدرخشند می‌توانند در عرصه بین المللی تماشاگران بیشتری داشته باشند، فیلم های تحسین شده هر بخش از این جشنواره معمولا به بازار خوبی دست پیدا کنند و حتی این جشنواره می تواند باعث مطرح شدن جشنواره‌های دیگر منطقه مثل جشنواره شیکاگو باشد. معیارهای این جشنواره با معیارهای جشنواره های اروپایی متفاوت است.

وی در پاسخ به این سوال که حضور «تاج محل» را در این جشنواره چطور ارزیابی می کند، گفت: این فیلم به هر حال تجربه اول کارگردان آن است و نمی توان انتظارها را بالا برد، اما فیلم اقباشاوی فیلم آبرومندی است. پارامتر بازیگر و چهره محبوب برای خارجی ها اهمیتی ندارد و از این فیلم سر و شکل دار ، خوششان می آید. «تاج محل» علاوه بر اینکه یک فیلم اول خوب است، سوای این نگاه، یک اثر سینمایی قابل قبول و با کیفیت است. این ساخته می تواند ایران را به خوبی معرفی کند، حد اقل که شهری غیر از تهران را مورد توجه قرار می دهد، پس برای خود ما هم فیلم مهمی است.

امین در پاسخ به این سوال که چرا آثاری از این دست  گیشه خوبی در ایران ندارند، گفت: فیلم های این چنینی هم می توانند مخاطب خودشان را داشته باشند، باید ارتباط درست مخاطب را با آنها برقرار کنیم. خیلی از مخاطبان بالقوه سینما دیگر به سینما نمی‌روند، چون فکر می کنند آنچه می خواهند را روی پرده پیدا نمی کنند.  ما سالن مشخصی برای نمایش این فیلم ها نداریم. سالن هایی که هویت خود را از سبک فیلم هایشان پیدا کرده باشند و همچنین مخاطبان خاصی که دارند.  با این حساب من نگران فروش فیلم هایی مثل «تاج محل» یا «خسته نباشید» هستم که قربانی فضای اکران خودشان نشوند.

شاهین امین افزود: اینکه چرا در سال‌های اخیر سینمای ایران حضور کم فروغی در عرصه های جهانی داشته، دلایل متعددی دارد. رواج اینترنت در ایران و سیستم جدید رسانه‌ای منجر به افت تماشاگر سینما شده است. ما تنوع مضمونی خود را هم از دست داده‌ایم. در سال های اخیر صرف نظر از فرهادی کسی مثل بهنام بهزادی امیدواری هایی را برانگیخته، اما در یک نگاه کلی متاسفانه در جشنواره های جهانی افت حضور داشته‌ایم.

 حضور «تاج محل» در مونترال برای فیلمساز موفقیت است

محمد اطبایی پیش از آنکه صحبت خود را در مورد جشنواره مونترال آغاز کند، به نکته ای کلی اشاره کرد و گفت: در برخی خبرها اینطور خواندم که اعلام شده بود «تاج محل» تنها فیلم ایرانی شرکت کننده در جشنواره مونترال است. سینمای ما استحقاق آن را دارد که بیش از اینها در یک جشنواره خارجی نماینده داشته باشد و این موضوع نباید باعث تفاخر باشد که ما با یک نماینده در جشنواره ای حضور داریم. این فیلم تنها فیلم ایرانی شرکت کننده در جشنواره مونترال نیست. ۱۵ فیلم در این جشنواره مربوط به کشور ایران شرکت می کنند. ۸ مورد توسط ایرانیان مقیم خارج و در آن سوی مرزها تولید شده اند و ۷ مورد مربوط به ایرانیان داخل کشوراست. نکته خوشحال کننده این است که «زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» یکی از فیلم‌هایی است که در بخش اصلی مسابقه شرکت خواهد کرد.

وی درباره جشنواره مونترال اضافه کرد: این جشنواره از برخی جشنواره های دیگر در منطقه پایین تر است ، اما به هر حال دارای جایگاه قابل توجهی است و از اینکه «تاج محل» در آن شرکت دارد خوشحال هستم. ممکن است به این ساخته نقدهایی داشته باشم، اما این فیلم یک اثر صمیمی است و با توجه به اینکه اولین تجربه کارگردان است، این حضور بین المللی موفقیت بزرگی برای آن به حساب می آید.

اطبایی همچنین درباره کلیت فیلم های ایرانی و اینکه چرا در سال های اخیر حضور آنها در عرصه های خارجی کم شده، گفت: اولین موضوع کیفیت است. من به عنوان یکی از دست اند کاران این حوزه، می گویم به جز تعداد معدودی از فیلم ها که کیفیت بالایی دارند، غالب آثار ایرانی متوسط هستند. برای مثال من «خسته نباشید» را هم دوست دارم و حتی بیشتر از «تاج محل» اما به دلیل اینکه «تاج محل» توفیق جشنواره ای بیشتر خواهد داشت، این اثر را برای فرستادن به مونترال انتخاب کرده‌اند. دیگر آنکه سیاست های کلان دولت در این حوزه اشکال داشته و در این سال‌ها بسیار بدون برنامه عمل کرده‌اند. کمبود نیروهای متخصص هم اهمیت زیادی دارد. به نظرم نه دولت و نه بخش خصوصی قدم شایان توجهی برای این مسئله بر نداشته‌اند. شرایط سیاسی و تحریم علت دیگری است که بر حضور بین المللی فیلم ما و انتخاب و عدم انتخاب شان اثرگذار است. البته این را هم بگویم در چند سال اخیر هر اتفاق جهانی که برای سینما رخ داد یا مربوط به بخش خصوصی بود یا آن قسمت از بخش دولتی که در پای بخش خصوصی در آن وجود داشت.

این سینماگر در خاتمه تاکید کرد: شرکت فیلم های زیرزمینی در جشنواره های خارجی خوشحال کننده نیست و امیدوارم روزی همه امور سامان یابد.