سوره سینما – هادی ترابی : ابراهیم حاتمی‌کیا همیشه نشان داده دوست دارد، مسیری متفاوت و خاص را برای فعالیت‌های هنری خود انتخاب کند. او در مهمترین مقاطع سینمای ایران که آرمان‌های مطلوب حاتمی‌کیا در دست فراموشی بود، با تک تک آثارش از آرمان‌هایش گفت. نگاه او همیشه رو به جلو بوده و اتفاقا با همین نگاه رو به جلوست که از آرمان‌های در حال فراموشی نسل‌های قبل برای نسل امروز و آینده می‌گوید.

مسئله حاتمی‌کیا در همه آثارش، مسئله مخاطب بوده و هست؛ مخاطبی که باید ندای آرمان‌خواهی آقا ابراهیم را بشنود. اصلا همین ویژگی‌های منحصر به فرد است که او را تبدیل به یکی از خاص‌ترین کارگردان‌های سینمای ایران کرده است. کارگردانی که همه او را به صفت «فرزند زمانه خویش» بودن می‌شناسند و این دقیقا همان نقطه‌ای که باعث شده تا حاتمی‌کیا بدون ترس پیشگام مسیرهایی سخت شود.

اگر ساخت اثری معترضانه و خاص همچون «آژانش شیشه‌ای» آن هم در روزهای قدرتمندی جریان غربگرا در سال‌های پس از انقلاب و حرف زدن از آرمان‌های در حال فراموشی جامعه ایرانی، کاری سخت و غیرممکن به نظر می‌رسید، آقا ابراهیم به سراغ آن رفت تا نشان دهد که غیرممکنی در این زمینه وجود ندارد. آقا ابراهیم اساسا مرد میدان‌های سخت است و نشان داده ابایی از ورود به عرصه‌های تازه ندارد. کما اینکه ورودش به ساخت آثاری در حوزه‌های مختلف جنگی، اجتماعی و سیاسی خود گواهی بر این ادعاست که حاتمی‌کیا به شکستن سنت‌های قدیمی که نیازمند تغییر و تحول است، عادت دارد.

ماجرای پیشگام شدن او در جریان اجرای اولین اکران آنلاین در سینمای ایران نیز اتفاقی از همین جنس است. در شرایطی که سینمای ایران به واسطه کرونا در یکی از بی‌سابقه‌ترین محدودیت‌های خود قرار گرفته، این حاتمی‌کیا بود که تصمیم گرفت برای اولین بار در این سینما دل به دریا بزند و اثرش را به شکل آنلاین اکران کند.

این دیگر برای همه آشکار و واضح است که پشتوانه سی سال فعالیت حاتمی‌کیا در این سینما و نام سرشناس و پرآوازه او آن‌قدر موثر هست که اگر او نیز همچون بسیاری از سینماگران دیگر منتظر بازگشایی سینماها و اکران عمومی اثرش می‌شد، قطعا می‌توانست به رقم درخور توجه‌ای در زمینه فروش دست پیدا کند. این را باید به مسئله بازی منحصر به فرد و دیدنی فرامرز قریبیان اضافه کنید که براساس آنچه که خود در نشست خبری «خروج» در جشنواره فیلم فجر گفت، شاید آخرین بازی کارنامه بازیگری این ستاره بی‌بدیل سینمای ایران باشد.

مجموع این شرایط، موقعیت مساعدی را برای اکران «خروج» در سینما فراهم می‌کند که می‌شد بهانه‌ای برای تعلل در پخش این اثر باشد. اما حاتمی‌کیا همراه با سرمایه‌گذار «خروج» یعنی سازمان اوج، تصمیم گرفتند تا آخرین ساخته او را به شکل آنلاین اکران کنند. تصمیمی با ریسک بالا که اما و اگرهای بسیاری در مقابل آن بود ولی در نهایت با اجرایی شدنش، نشان داد که عزم حاتمی‌کیا برای برقراری هر چه سریع‌تر ارتباط با مخاطبان «خروج» جدی است.

شاید اگر کارگردانی در اسم و رسم و جایگاه حاتمی‌کیا بود، ریسک انجام چنین کاری را نمی‌پذیرفت؛ اما این حاتمی‌کیاست؛ کسی که پیشگام کارهای سخت می‌شود؛ همانی که با یکی از بهترین آثارش یعنی «چ» به جشنواره سی‌ودوم فیلم فجر رفت ولی ابایی از طرح انتقاداتش نداشت و اتفاقا بابت آن اتفاقات مورد بی‌توجهی نیز قرار گرفت. اما در همه این سال‌ها آنچه که برای او از همه مهمتر بوده، رساندن پیام به مخاطبان بوده است. مسئله‌ای که در ارتباط با «خروج» که تازه‌ترین ساخته اوست هم مورد توجه این فیلمساز قرار داشته است. «خروج» اثری اعتراضی اما خیرخواهانه در سینمای ایران است که برای امروز و شرایط فعلی جامعه ایرانی کارکرد دارد. پس این طبیعی است که حاتمی‌کیا با کنار گذاشتن معادلات سود، به رساندن به موقع پیام به مخاطبش فکر کند.

فارغ از اینکه آیا «خروج» در زمینه معادلات فروش می‌تواند در نهایت با اکران آنلاین به همان میزانی از سود دست پیدا کند که در زمان اکران سینمایی می‌توانست، مسئله اصلی این است که حاتمی‌کیا با پذیرفتن شرایط اکران آنلاین با همه مخاطرات آن از جمله احتمال قاچاق، پیشگام راهی شده که می‌تواند بابی تازه در سینمای ایران باز کند و نه فقط بحران مالی سینمای ایران به دلیل شیوع کرونا را حل می‌کند بلکه مسیری جدید برای ارتباط میان مخاطب و فیلمساز پیش روی سایر سینماگران قرار می‌دهد.

مسیری که به احتمال زیاد در آن شمار بیشتری از مردم، مخاطبان یک اثر سینمایی خواهند بود و چه چیزی برای اثری همچون «خروج» که برای مردم ساخته شده، از این بهتر که بتواند با مخاطبانش به شکلی گسترده‌تر ارتباط برقرار کند؟

«خروج» حتی اگر به واسطه اکران آنلاین درگیر مسئله قاچاق نسخه‌های غیرقانونی شود، باز هم توانسته پیام فیلمساز را به شمار بیشتری از مخاطبان برساند و البته در این شرایط سخت در خانه ماندن مردم به واسطه «کرونا» خوراکی مناسب برای سرگرمی و اندیشیدن اعضای یک خانواده در اختیار آن‌ها قرار داده است.