سوره سینما – محمدجواد لسانی : این سرزمین از دیرباز تا کنون انسان های بزرگی به خود دیده و در خاک خود، ادیبان کم نظیری پرورانده است. هر کدام از آنان همچون ستارگانی درخشیده اند و با کلمات خویش، هنر زندگی در میان غم و سختی را سروده اند  تا آنجا که در جهان امروز نیز برخی از همین پیشتازان ادب، منبع الهام شاعران و نویسندگان چهارگوشه دنیا شده اند.

روش هایی که برای آشنایی نسل امروز به این بزرگان آموزش داده می شود متاسفانه چنان نیست که جوانان را نسبت به این بزرگان مشتاق سازد. مسئله در کجاست؟  آیا درباره آنها راه اغراق پیموده شده و اینک در این عصر تازه، رنگ و رو باخته شده اند؟ یا آنکه رسانه های جمعی در ایجاد ارتباط مخاطبان تشنه با آن بزرگان ناتوان عمل کرده اند؟

با توجه به شهادت کارشناسان فن در استحکام  کلام و هنر نهفته در سروده شاعران ملی، باید گفت که اشکال ضعف ارتباطی در روش غلط آموزشی و رسانه ای بوده است. متاسفانه بطور عموم اینگونه رفتار شده که برنامه هایی تاریخ مصرف دار پشت سرهم تولید شود تا روزمرگی رسانه به نحوی پر شود اما این روند خوشبختانه همیشگی نبوده. زیرا شاید در میان برنامه ها گاهی به شکل استثنائی برنامه ای پخش شده که اقناع مخاطبان را درپی خویش آورده است .

به طور نمونه می توان به برنامه ای مستند اشاره کرد که در اواخر اردیبهشت امسال در زادروز حکیم خیام نیشابوری از شبکه چهار سیما پخش شد. نام این قسمت، «آسمان خیام» از مجموعه «شاه بیت شاعران» نام دارد. خوشبختانه می توان نتیجه گرفت که تیم برنامه ساز این مستند که مبادرت به طراحی و ساخت آن کرده اند افراد با تجربه و رسانه شناسی هستند. زیرا برنامه ساز حرفه ای می داند که برای شناخت مشاهیر این سرزمین مواد تحقیق خود را چگونه و ازکجا برگیرد تا حق مطلب را تا حدود فراوانی برآورده سازد. ثانیا درباره این شاعر اندیشمند  که آوازه جهانی دارد در این سال ها کار چشمگیری در تلویزیون عرضه نشده. از این بابت بجاست که با این سند تصویری پخش شده، گروه ادب و هنر شبکه چهار را صاحب افرادی ورزیده و مدیری خلاق دانست و در میان این بی سامانی رسانه ای آن را غنیمت شمرد.

در طراحی این مستند، پرمایگی به شکل واقعی کلمه حس می شود طرح این پرسش که چرا خیام در زبان شعری خود، قالب رباعی برای خود برگزیده، می تواند تا پایان سیر مستند، خط روایت دلپذیری از مقطع تاریخی زندگی شاعر به دست دهد و تحولات آن دوران را بررسی کند. به طور نمونه رفتن به سراغ کارشناسانی که درد کهنه شاعر را دارند و خود نیز شخصیت ادبی مستقلی دارند امتیاز مهم این مستند به شمار می رود. حرف های بکر و شنیدنی که آنان درباره خیام می زنند هرکدام می تواند بر دانش مخاطبان بیفزاید. یا بطور خلاق، گریزی که به تآتر عروسکی خیام زده می شود تلاشی ست تا بیننده به ملال نرسد و در عین حال از کسانی قدرشناسی شود که این متن  را به روی صحنه برده اند یا در بخش دیگری که سروده های این شاعر از زبان کسانی به گوش می رسد  که صدایشان آشنای مردم ادب پرور این سرزمین است و سال هاست که نسبت به ایشان کم لطفی به عمل آمده. این ها که بیان شد در یک سوی برنامه می گنجد و در سوی دیگر نکته دیگری اندیشیده شده تا تنها به بعد شاعری پرداخته نشده باشد زیرا با پرداختن به علم آوری نجوم و ریاضیات، آنگاه شخصیت خیام بطور کامل تری خیام معرفی شده ایت تا نکته ای از این شخصیت که نهصد سال پیش می زیسته فروگذار نشود.

می توان گفت که  این برنامه با زمان زیر یک ساعت خود، به نحوی مخاطب پسند، و در حد مقدورات تولید برنامه به جلو رفته و برنامه ای مقبول و ماندگار برای پخش ارائه داده و انتظار آن می رود که بینندگان شاهد  تکرار چند باره آن در سال های آینده باشند. خارج از گفتار نیست که تیم تولید برنامه و مکان های تولید که اصطلاحا لوکیشن کار محسوب می شود به شکل کوتاهی معرفی شوند.

تهیه کننده برنامه داریوش یاری و کارگردان آن احسان عمیدیان تصویربرداری «شاه بیت شاعران» را در تهران، مشهد، کویر بیرجند، نیشابور و همدان و بخش سفالگری لالجین انجام داده اند تا به همراه نظرات سودمند  کارشناسان و استادان ادبیات، بخشهای قابل دفاع برنامه را کنار یکدیگر تدوین کنند. داریوش یاری تهیه کننده این مستند پیش از این در همین مجموعه «شاه بیت شاعران»، سیر زندگی و هنر حکیم فردوسی حماسه سرای بزرگ را به تصویر کشیده و در همین شبکه سیما پخش شده است.

امید که بازهم مخاطبان هوشیار سیما شاهد چنین برنامه های پرمایه و ارزشمندی باشند.