سوره سینما  –محمدابراهیم معیری : برای ساخت ششمین فیلم سینمایی ام از سال نود ویک تصمیم گرفتم توانمندی های بی پایان سینما را برای کاهش یکی از مهمترین دلایل صدمات بشری به کار بگیرم. تصادفات فقط در ایران سالانه حدود بیست هزار کشته ، و صدها هزار معلول و مصدوم و آسیب دیده جسمی ، روانی ، خانوادگی و افراد بی سرپرست بر جای می گذارد.به طوری که هزاران میلیارد خسارات مالی و اتلاف انواع منابع را نیز در درجات بعدی اهمیت با خود یدک می کشد.

ابعاد شکل گیری و پیشگیری از سوانح ، پیچیدگی هایی دارد که کار را بیش از تصورم طولانی کرد.این روند سال ها به مرور مسائل در ایران و سایر کشورها و با مستند کردن و ثبت و نگارش مطالب گوناگونی در راه ها و اقلیم های ایران همراه بوده و در نهایت به طراحی سه گانه سینمایی و ده ها مستند آموزشی و پیشگیرانه انجامیده.

اولین اقدام نگارش و ساخت فیلم سینمایی «پیش از برخورد» به انگیزه ایجاد گفتمان پیشگیرانه عمومی بوده. سپس ساخت فیلم های آموزشی مکمل و سایر اقدامات. به حکم عقل و وظیفه ، با امکانات شخصی پژوهش ها و نگارش ها را در این سال ها انجام داده ام. اما تولید فیلم ها نیاز به سرمایه گذاری بیشتری دارد که از عهده من خارج است. سه سال گذشته برای ساخت «پیش از برخورد» با مرتبطین و سازمان های دولتی نامه نگاری های پیوسته ای انجام داده ام و پس از ماه ها همچنان منتظر و امیدوارم به وظیفه خود عمل کنند.

«پیش از برخورد» ضمیمه هایی دقیق ، با الویت کاهش تصادفات و صدمات انسانی دارد که  قرار گذاشته بودم با آغاز نمایش‌های فیلم، به جامعه ملی و مدیران مربوطه ارائه شوند. اما مرگ و معلولیت هر روزه انسان ها و ماه ها بلاتکلیف ماندن پروژه، از زمان پایان نگارش و دریافت پروانه ساخت تا کنون ، من را وا داشت تا با جمعبندی ، هر کدام را به تدریج منتشر کنم.

نخستین ضمیمه فیلم سینمایی «پیش از برخورد» که روند طولانی آن مدت هاست من را برای ساخت فیلم بعدی ام متوقف کرده،       «ایمنی از اول» نامگذاری شده.

به پاس تلاش انسان ها برای بقا و زیست سلامت ، با وجود کاستی ها و برخی کم توجهی ها، به خانواده های شریف این مرز و بوم و سایر جوامع بشری تقدیم می شود :

یک – ایمنی از اول

بنا به آخرین اعلام سازمان ملل ، از میان سه هزار و هفتصد مرگ روزانه بر اثر تصادفات در جهان،  بخشی از آنها مربوط به موتور سواران است.آمار مرگ و معلولیت و ضربه مغزی موتورسواران در ایران نیز متاسفانه بالاست.

هنوز به هر دلیل موتور سواران بدون کلاه ایمنی در انواع مسیرهای شهری ، جاده ای و سایر مناطق تردد می کنند  و بر اثر سوانح دچار مرگ و آسیب می شوند.ادامه داشتن این روند دلایلی بنیانی دارد که با اجرا و تکامل این پیشنهادات ، شرایط پس از دهه ها آسیب و خسارت تغییر خواهد کرد.فقط کافی است یکی از سازمان ها یا گروه های مرتبط کمی فداکاری کند و این طرح ساده اجرا بشود.

یک نوع کلاه ایمنی تکامل یافته که توسط علوم و تکنولوژی و سایر آگاهی های انسانی و مناسب ترین آلیاژها ساخته شده ، طراحی و با هزینه ای اندک در اختیار  موتورسواران قرار بگیرد و یا به آنها اهداء گردد.کلاه ایمنی های فعلی مشکلات گونا گونی دارند که در یک بررسی میدانی قابل درک هستند و برخی دلایل عدم استفاده از آنها نیز مشخص می گردد.به واقع کلاه ایمنی های امروزه موارد غیر استاندارد متعددی دارند و ترجیح بسیاری از راکبان در بسیاری از مناطق استفاده نکردن از آنهاست.بر اساس همین رویه و بررسی سایر موارد ، طرح نسبتا جامعی تهیه شده است:

طراحی و ساخت کلاه ایمنی باید دقیقا برای سر و گردن راکبان باشد.با وجود تکنولوژی های در دسترس امروز و اسکنرهای موجود این روند به سادگی امکانپذیر است.

این کلاه ها باید به نحوی باشند که هنگام استفاده در گرما ،سرما ، باران و…هیچ مشکلی به وجود نیاید و موتورسوار را از استفاده منصرف نکند.

ویژگی های ده گانه اصلی عبارتند از :

– قالب سر راکبان موتور سوار ، با اسکن آناتومی و شکل فیزیکی سر و گردن هر فرد.

– درون نرم و ضربه گیر ، با قابلیت شستشو و تمیز شدن یا تعویض آسان روکش درونی ، پس از مدتی استفاده از کلاه ایمنی شخصی هر فرد.

– دارای دید مناسب برای موتور سوار در سه جهت مقابل ، چپ و راست.

– جایی برای فیلتر هوا هنگام بسته بودن همه منافذ.

– طلق ضد نور مستقیم و با ترتیبی که قطرات باران را عبور بدهد و قابلیت تعویض پس از مدتی استفاده یا خش افتادگی را داشته باشد.

– دارای استقامت مواد تشکیل دهنده لایه خارجی و پوشش کامل سر و تضمین ایمنی گردن.

– دارای شبرنگ مناسب به شکل حلقه در کلاه ایمنی که با هر نوری و از هر جهتی قابل تشخیص باشد.

– فضایی تعبیه شده در دو طرف کلاه ایمنی برای شنیده شدن صداهای بیرون و احیانا سرنشین عقب تا موتور سوار برای شنیدن مجبور به تغییر جهت سرش نشود.

– بسته شدن کامل و محکم کلاه ایمنی ، بدون مزاحمت برای گردن موتورسوار.

– …

یک سوم مرگ موتورسواران به دلیل نبودن کلاه یا مناسب نبودن آنهاست.متاسفانه اکنون کلاه های غیر استاندارد خود عاملی برای صدمات هستند.گاهی در یک برخورد خردمی شوند و به صورت و چشم آسیب می زنند.گاهی هم با اولین ضربه از سر جدا می شوند. طراحان و مهندسان در شرکت های دانش بنیان برای ساخت کلاه ایمنی مناسب و سایر ملزومات نیز نقشی کلیدی در این روند دارند.

به این ترتیب کلاه ایمنی مجهز و دقیق و استفاده فراگیر از آن باید در دستور کار همگان قرار داشته باشد.

لباس دارای گارد برای محافظت از آرنج و زانو و سایر نقاط آسیب پذیر بدن نیز می تواند در اختیار موتورسواران باشد.استفاده از دستکش در نقاط و زمان های سرد در حفظ تعادل دائمی موتور سوار اهمیت دارند.تولید کنندگان انواع موتورها نیز می توانند با حساسیت و مسئولانه به روند بالا بردن ایمنی بپیوندند و با رویکرد های تازه ای مسیر تولید را دنبال کنند.مجموعاً باید گفت موتورها می توانند تغییرات مهمی برای ارتقاء داشته باشند.چرخ سوم که در گذشته بیشتر رواج داشت ، به عنوان نگه دارنده در طراحی و ساخت موتورها می تواند به عنوان یک نوع نگه دارنده برای پیشگیری از سقوط وجود داشته باشد.

موتورهای برقی برای حذف سوخت رایج و آلایندگی های زیاد ، اگر بتوانند به ضریب ایمنی بالایی نیز برسند ، یک امیدواری بزرگ در این مهم محسوب می شود.

با کمک و هماهنگی همه مرتبطین و تقسیم کار و هم افزایی نهادهای دولتی ، مراجعه ساده  موتور سوار به مراکز مشخص شده برای امورات همه جانبه می تواند بسیاری از تلفات و سوانح ، آسیب های اجتماعی ، ناکار آمدی های کنترلی ،اعتراضات و بی نظمی ها و…را به حد اقل برساند و با تداوم این روند ، یک مصیبت بزرگ بشری به تدریج از جوامع حذف شود. به این ترتیب از یک روز بیاد ماندنی حوادث کمتر خواهند شد.ناهنجاری های اجتماعی کمتر خواهد شد و کشور به سوی بکارگیری علوم برای آرامش و امنیت زیستی و پایداری زندکی  برای همگان پیش خواهد رفت.شروع همه این موارد می تواند با تقسیم کار بین مرتبطین یعنی سازمان ها ، بیمه ها و تشکل های مردم نهاد از سال آینده اجرا شود.

تردید در جهت حرکت برای لحظات خاص مدام موتورسوار را تهدید می کند.بسیاری از تصادفات نشان می دهد عکس العمل مناسبی روی نداده.گویی دو وسیله نقلیه غیرهوشمند بدون ملاحظه به هم برخورد کرده اند.یا این که یک یا هر دو طرف در عملکرد اشتباه کرده اند. این نوع عدم توجه به زیست جمعی  باید با آموزش های لازم به یک خود آگاهی عمومی تبدیل شود.عجله موتور سوار خصوصا جوانان یا آنهایی که درآمدشان به موتور وابسته است ، در بسیاری از حوادث عامل اصلی عامل اصلی شکل گیری سوانح می شود.این روند آسیب های متعددی برای آن ها و افراد نزدیکشان به دنبال دارد.

از طرفی تعداد تصادف کنندگان تکرارشونده موتورها بالاست و لازم است برای این افراد آموزش ها ، هشدارها و آسیب شناسی هایی صورت بگیرد.

نکته بعدی یکپارچه نبودن خط یا مسیر عبور حرکت موتور سوار در انواع مسیرهای شهری و جاده ای است باید طبق یافته های امروزی مشخص و به آنها آموزش داده شود.اکنون موتورها بدون هیچ ضابطه ای و تنها با مشاهده مسیر بهتر در پیش رویشان حرکت می کنند و گاهی مدام تغییر جهت می دهند.این عادت سرانجام به حادثه ای منجر می شود و سرنوشت او را ممکن است تغییر بدهد.این که محل حرکت موتور سوار در انواع راه ها کجا و چگونه است و مسائل مهم دیگری هستند که نیاز به همفکری متخصصان علوم و قانون گذاران دارد.

جدا از عابران ، حریم ویژه برای کودکان ، نوجوانان و افراد کهنسال باید توسط موتور سواران رعایت شود.بچه آمادگی هر جهش یا حرکتی غیر قابل پیش بینی را در گذرگاه ها دارند.یک کودک ممکن است حتی با دیدن یک گربه یا پرنده ، ناگهان در جهت  راه رفتنش تغییر ایجاد بشود و یا در یک لحظه سرعتش را اضافه کند.راننده و راکب باید به این نکته دائما توجه داشته باشد که حریم ویژه برای کودکان در هنگام حرکت  رعایت شود.

توجه به جغرافیای منطقه تردد و دقت به سطح راه هنگام حرکت در همه زمان ها یک ضرورت است.انجام دقیق کار فرهنگی  و آموزشی یک مکمل کارساز در ادامه این روند است.به عبارت دیگر برای توضیحات پیرامون مسائل مختلف ، قوانین و نحوه راندن موتور در مکان های مختلف ، انجام آموزش های یکپارچه ضروری به نظر می رسد.

حدود سی درصد موتورها در تهران شماره گذاری می شوند و پایتخت ایران می تواند کانون آغاز تغییرات وضعیت فعلی به موارد پیشنهاد شده باشد.بررسی و تصمیم گیری با ایجاد شرایطی برای تشویق و ترغیب همه موتورسواران کشور و شروع رعایت های همگانی از سال هزار چهارصد یک تحول انسان محوربزرگ در کشور است.

ایمنی از اول به سوی بروز فرهنگی و  ایجاد همزیسی ایران زمین برای مردمانش و جهانیان است.برنامه ای که با دقت قابل انجام نتیجه بخش خواهد بود.

نکاتی برای گفتگو های عمومی

شاید حساس ترین وسیله نقلیه موتور باشد. موتور به دلیل حرکت روی دو چرخ بسیار آسیب پذیر است.زیرا کمترین تعادل را در هنگام استفاده دارد.جدا از توانایی ها و تدابیر موتور سواران ، سلامت جسمی و سالم بودن اجزاء وسیله ای که می راند اهمیت بالایی دارند.جدا از این دو مسئله ، باید گفت عوامل خارجی زیادی هم هستند که در انجام سفر ایمن سرنشینان موتورها نقش دارند.

نکته خاص این که  در طور سالها موتور سواری، اگر فقط یک بار این دو چرخ از تعادل خارج شود ممکن است مرگ، ضربه مغزی، معلولیت یا آسیب های دیگری به موتورسوار و همراهش وارد شود. به طوری که تا آخر عمر شاید به وضعیت سلامت باز نگردند.اگر فردی موتورهای امروزی را برای  تردد انتخاب می کند ،  باید از اولین  حرکت نکات حیاتی و مهمی را در نظر داشته باشد.مثلا اگر در لحظات پر هیجان ، عصبانیت ، ضعف جسمانی یا افسردگی قرار دارد ، نباید حتی ثانیه ای سوار موتور حرکت کند.

اکنون صدها میلیون موتور سیکلت با اشکال و انواع مختلف در جهان تردد می کنند و میلیون ها موتور در ایران وجود دارند. موتورسوارها تقریباً در همراه جاده های ایران دیده شده اند.شمال ، جنوب ، شرق ، غرب و سایر مختصات جغرافیایی ایران. حتی در نقاطی که اتومبیل ها قادر به رفتن به آنجا نیستند.

خطرات زیادی در هنگام موتورسواری وجود دارد. موتورسوار ممکن است در فضای تجمع حشرات در هوا وارد شود و یا با راه پر غبار یا دود گرفته مواجه شود که همگی این شرایط خطرناک هستند. ممکن است علاوه بر دید نامطمئن مقابل چشمانش نیز در معرض آسیب و بسته شدن ناخودآگاه قرار شود. راه پیشگیری از این گونه موارد سانحه ساز، کلاه ایمنی است.

داشتن کلاه ایمنی که از لحاظ مناسب، اندازه سر، مجهز و متناسب با سر حرفه ای و دقیق برای هر کس که ممکن است سوار موتور شود، یک ضرورت است.

باید همه نکات پیشگیرانه را هنگام حرکت با موتور بدون استثنا و بی وقفه رعایت کرد.شاید این موارد زیاد دست و پا گیر به نظر برسد.اما توجه آگاهانه به آنها خیلی زود به عادت تبدیل و انجام آنها آسان خواهد بود.

محدودیت دید خصوصا در هوای ابری و بارانی یا به هر دلیلی که باشد ،تنها با دید و دقت دائمی و هوشیاری کامل رانندگان امکانپذیراست.در چنین شرایطی تابلوها و خطوط راه ها هم نقش مهمی دارند.حتی توصیه می شود چراغ های وسایل نقلیه در بارندگی های روز هم  روشن باشد و توصیه دیگر این که هنگام بارش ها به دلیل دید ناکافی همگان و  خطرات جنبی گوناگون دیگر اصلا از موتور استفاده نشود و در صورت ضرورت تا پایان بارش ها حرکت را به تاخیر بیندازیم.

احتیاط و احتیاط در همه ثانیه های حرکت، می تواند سفرهای ایمنی را با سلامتی کامل سرنشینان به انجام رساند. داشتن سرعتی که در هر لحظه برای موتور سوار قابل کنترل باشد، راهنما زدن در هنگام تغییر مسیر، ترمزهای کارآمد، چراغ های سالم، برای موتور سواران حکم مرگ و زندگی را دارد. باید گفت تغییر مسیر ناگهانی برای موتور سواران در همه وقت و همه جا باید با احتیاط انجام شود.مشاهده دقیق دو طرف و پشت سر با کمک آینه ها و تسلط بر فضای راه دو شرط اصلی قبل از تصمیم به تغییر لاین حرکتی است.سپس راهنما زدن ، داشتن سرعت ایمن متناسب با راه و بعد اقدام به موقع برای تغییر مسیر می تواند حوادث مربوط به تغییر مسیر ناگهانی را حذف کند.

راننده موتور باید حداقل گفتگو را با سرنشین همراهش داشته باشد.جدا از صرف انرژی بالا برای حرف زدن ،حواس او نیز ممکن است از تمرکز بالا فاصله بگیرد یا در جایی کمی برگردد که همه این موارد خطرسازند.بهتر است گفتگوها در توقف مقصد انجام بشود و نگاه موتورسوار پیوسته به مسیر پیش رو و گاهی به آینه ها باشد.

نکته دیگر مربوط به شرایط عمومی وسایل نقلیه است.در بعضی از نقاط حساس راهها، مثل شیب ها موتورهای فرسوده یا با سرنشین بیش از دو نفر ، علاوه بر خطرات معمولی بسیار آسیب پذیرند.

باید گفت موتورهای فرسوده یک چالش بزرگ است. جدا از مسائل ایمنی ، هر موتور فرسوده به اندازه چندین اتومبیل آلودگی تولید می کند که برای ساکنان شهرها بسیار مضر است. کارخانه ها در این فرآیند نقش اصلی را دارند.

توجه به جغرافیای منطقه تردد و دقت به سطح راه هنگام حرکت در همه زمان ها یک ضرورت است.

وجود خطوط دقیق و روشن و تابلوهای مناسب ، موتور سوارانی که خود و وسیله شان ایمن هستند را به مقصد می رساند.