سوره سینما – کمدی سازی این روزها به واسطه دشواری در خنداندن تماشاگری که دغدغه های معاش او را بشدت گرفتار کرده و در مواجهه عریان و صریح با محتواهای متنوع در شبکه‌های اجتماعی است، شبیه راه رفتن روی بند باریکی شده. احتیاط و ملاحظات گوناگون در باب نحوه طراحی شوخیها، موقعیت های کمدی و دیالوگهای طنز نیز که بتوانند ضمن رعایت چهارچوب های ناگزیر، خنده دار هم باشند نیز خود حدیث مفصل و فی نفسه حساسیت برانگیزی است.

همین عوامل دست به دست یکدیگر می دهند تا آنتن تلویزیون بیش از آنکه به سمت کمدی متمایل باشد، راه به ملودرام ببرد.

«باخانمان» به کارگردانی برزو نیک‌نژاد و تهیه‌کنندگی زینب تقوایی با فیلمنامه ای از امیر برادران که سابقه نگارش سریال موفق «هیولا» (مهران مدیری) را در کارنامه دارد، به تازگی روی آنتن شبکه سه قصد دارد تا با حفظ موارد ذکر شده، به عنوان سریالی کمدی در این ژانر خودنمایی کند.

نگاه سازندگان «باخانمان» به مقوله کمدی، در تلفیقی از فانتزی نویسنده و واقعگرایی طنزآمیز کارگردان منجر به شکل گیری فضایی شده که در آن خنده و اندوه، توأمان راهبرد خلق موقعیت های بامزه را پیش می برند. این دوگانگی هرچند در نخستین بخشهای سریال رسوب عمیقی در شالوده سریال نداشت، اما ظرف چند قسمت در مسیر نسبتاً قابل قبولی قرار گرفت.

بویژه که هماهنگی بازیها و خلاقیت های بازیگران کارکشته ای مثل حسن پورشیرازی، افسانه بایگان، آتیلا پسیانی و شهره لرستانی در آمیزش حسی با جوانترهایی مثل حسام محمودی و الهام اخوان در همین راستا مثمر ثمر بوده است. این ترکیب که البته از لحاظ حجم نقشها گاه نامتوازن به نظر می رسد، اما در مقیاس کلی و بررسی شماتیک به خروجی هدفمندی ختم شده. به این معنی که هر دو گروه از بازیگران در عین آنکه در خدمت متن هستند، با تکیه بر خلاقیت و ایده پردازی های خود در کنش و واکنشها به ایجاد کمدی کمک می کنند.

حسن پورشیرازی به عنوان یکی از بهترین نمونه ها در این کستینگ، در ریزترین موارد حتی حرکات دست و ممیک صورت و کلنجار با تُن صدا و بیشترین بهره وری از فن بیان، تلخی و بدجنسی کاراکتر «ناصر سینگ» را با دُز شیرینی آمیخته؛ او می‌داند باید بازی خود را با وجود نمای خشن و مطرودش، در تنوع رفتاری لطیفی عرضه کند. تکنیکی که با هدایت برزو نیک‌نژاد، کارگردان پروژه و شناخت او از کمدی، در برخورد با سایر کاراکترها، خصوصاً اعضای خانواده کاراکتر مذکور، کمدی ملموسی می سازد.

شهره لرستانی نیز همین روال را با لحاظ تفاوتهایی در بازی اش پیش گرفته. کاراکتر او با نام «حوریه» در روند مخالفت های مداوم و لجبازی های زنانه و از سر دغدغه مندی با همسرش ناصر سینگ، کماکان از تبلور احساسات زنانه و مادرانه غفلت ندارد. احساساتی که با توجه به خط داستانی، روی وجوه عاطفی آن سرمایه گذاری زیادی شده تا در هجوم لحظات کمدی تلف نشود و به چشم بیاید. هرچند نباید منکر شد گاه داد و بیدادهای او به نظر اضافه می آیند و گویی نیاز به اصلاح و بازنگری دارند!

گفتیم «باخانمان» ضمن التزام به رعایت چهارچوب های ناگزیر، کوشیده خنده بسازد. مهمترین بُعد این قضیه همان ماجرای فرزند فروشی در داستان است. موتور محرکه ای که می تواند بالقوه ملتهب باشد، ولی خط داستانی با استفاده سریع و گذرا از آن نخواسته در ورطه ایرادات اخلاقی و جامعه نگرانه اش بیفتد و برای رستن از این آسیب شناسی که می توانست منجر به ممیزی‌های ناخواسته شود، در ادامه به طرز ظریفی به تبعاتش پرداخته. همین واگذاری بحران فرزند فروشی که حتی در همین حد، اتفاقاً از سوی برخی به آن ایراداتی وارد شده، در جریان قصه به آرامی مورد نقد قرار گرفته و دیدگاه کمدی، مانع از تقبیح آن نشده. گرچه می‌شد در ابعاد وسیع تری به این اتفاق ناخوشایند اما متأسفانه رایج در کشور هم پرداخت که شاید سازندگان از واهمه قضاوتها و هجمه ممیزی ها، از آن صرف نظر کرده اند.

خاصه آنکه جنس روایت «باخانمان» اصولاً حتی در تلاقی با شرایط بغرنج غم انگیز و لحظات غلظت بغض در درام، همچنان با تزریق کمدی، از کاهش امیدواری در فضای قصه جلوگیری کرده است. تمهیدی که کمک کرده داستان ویژگی های طنزآمیز خود را از کف ندهد.

«باخانمان» حالا در آستانه پخش نیمی از قسمتهایش توانسته مخاطبان خود را پیدا کند و اتمسفر کمدی اش را بشناساند. ضمن اینکه در مواجهه با نقادی ها نیز هر چند شاید هنوز به ایده آل های کاملی دست نیافته، اما در هر حال از افتادن به دامن آثار لوس و کمدی های بی نمک نجات یافته است.