سوره سینما – هادی فیروزمندی : امسال در بدعتی تازه برای نخستین بار به جای خانه سینما، سامانه مرکزی فروش بلیت سینما در وزارت ارشاد (سمفا) متولی اجرای آنلاین رأی گیری مردمی در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر شد تا سازوکار فیزیکی برپایی آرای مردمی حذف و شرایط مطابق با روزگار کرونایی تطبیق یابد. در این شیوه جایگاه خانه سینما به ناظر برگزاری این نظرسنجی تقلیل یافت و بنا شد در شکل غیرحضوری آن مخاطبان پس از اتمام تماشای فیلم در سالن سینما، با پیامکی جهت شرکت در نظرسنجی فیلم با درج کد رزرو خود روبرو شوند.

«سمفا» اما این موقعیت را با دو شعار و دستاورد بدست آورد؛ اول آنکه در این شیوه‌ی تازه، بنا بود رای گیری تنها تا پایان هر روز (ساعت ۱۲ بامداد) برای هر سانس ممکن باشد و مهمتر آنکه با قدرت تشخیص تازه سیستم‌های فروش بلیت، پیامک نظرسنجی اینترنتی صرفا برای آن دسته از مخاطبان خریدار بلیت که موفق به حضور در سالن و صدور نهایی بلیت در گیشه سینما شدند ارسال شود تا با این کار جلوی درج نظر بدون تماشا و رای سازی های کاذب گرفته شود.

تحول در مجری و شیوه برگزاری آرای مردمی که با داعیه شفافیت و رای‌گیری الکترونیکی پیش آمد، اما همزمان شد با عدم تبلیغات و اطلاع رسانی صحیح از سازوکار اجرا و چگونگی اعلام نتایج حاصل از نظرسنجی سمفا؛ تا جایی که با گذشت ۵ روز از برگزاری جشنواره هنوز کسی اطلاع دقیقی از سرنوشت این بخش و وضعیت آن نداشت. از سویی گزارشات ضد و نقیضی از مخاطبان سینماها به گوش می‌رسید که روند ارسال پیامک نظرسنجی را دچار اختلال نشان می‌داد. سرانجام در پایان روز پنجم، نخستین آمار از «میزان مشارکت مخاطبان در آرای مردمی» به تفکیک هر فیلم مشخص شد. آماری که برخلاف سنوات پیشین از کیفیت این نظرات و وضعیت مقبولیت آثار نزد مخاطبان چیزی نمی‌گفت اما در برهوتِ بی‌اطلاعی جای شکر داشت.

نکته جالب توجه آمار ابتدایی اعلام شده اما نسبت عجیب میان «میزان بلیت‌های فروخته شده» با «تعداد بیننده‌ها» و نسبت «تعداد بیننده‌ها» به «تعداد آرای ثبت شده» بود. مشارکت تنها حدود ۴ هزار نفر در مقابل بیش از ۴۰ هزار تماشاگر و ۱۰۰ هزار خریدار بلیت، در حالی که بیش از نیمی از جشنواره گذشته بود، جای تعجب بسیار داشت و بیش از هرچیز «سیمرغ مردمی» را کم اعتبار می‌کرد. همین موضوع سمفا را مجاب کرد تا در روز هفتم جشنواره با تایید اختلال در سامانه ارسال پیامک خود، دو شرط پیشین خود را همزمان نقض کرده و تصمیم به ارسال مجدد پیامک برای کلیه مخاطبانی که از ابتدای جشنواره اقدام به خرید بلیت کردند (حتی بدون حضور در سینما) و چند روز از اتمام سانس شان می‌گذشت، بگیرد. با این شیوه هرچند بر آمار مشارکت مردمی در جشنواره افزوده شد، اما زمینه برای تخلف و شائبه‌های رای‌سازی فراهم شد. به طوری که طی روزهای اخیر شاهد صدور کدهای تخفیف تمام بها از سوی برخی سامانه‌های خاص برای خرید بلیت برخی فیلم‌ها و شرکت در آرای مردمی بدون حتی حضور در سینما بودیم.

وقتی نگاهی به اندازه اعداد مشارکت مردمی می‌کنیم (بیشترین مشارکت در یک فیلم حدود ۴ هزار رای) به راحتی می‌توان قابلیت مهندسی آمار با این شیوه‌ها را قابل پیش بینی دانست. اساسا در جشنواره‌ای که تعداد بلیت‌های به فروش رفته اما حاضر نشده در سالن آن، بیشتر از کل آرای شرکت کننده در جشنواره است (۳۵ هزار در مقابل ۲۵ هزار)، چگونه می‌توان از اعتبار آن مطمئن بود؟ چرا اساسا از روز نخست اطلاع رسانی درستی درخصوص معرفی سازوکار ثبت آرای مردمی و تبلیغاتی برای تشویق مخاطبان به مشارکت در این نظرسنجی نشد و سرنوشت یکی از مهمترین سیمرغ های جشنواره به دست تجربه سپرده شد؟ چرا برخلاف ادعای اولیه، سمفا به هیچ دو شرط خود در رای گیری وفادار نبود؟

از سویی آنچه شیوه اطلاع رسانی امسال آرای مردمی را عجیب کرد، تاکید مداوم مجریان بر اعلام صِرف تعداد «مشارکت کنندگان» بود و نه وضعیت کیفی این آمار! این نکته غیر از فراهم‌کردن زمینه بازی‌های متداول دروغین و تبلیغاتی برای فیلم‌ها، از این حیث اهمیت دارد که محتمل است در اعلام نتایج نهایی در روز اختتامیه جشنواره، تفاوتی میان «فیلم مقبول» و «فیلم با بیشترین مشارکت در نظرسنجی» وجود داشته باشد و اعلام یکباره‌ی فیلم برگزیده مناقشاتی را ایجاد کند. در عین حال جای سوال دارد اگر سمفا ادعای شفافیت دارد، چگونه است که تا روز پایانی جشنواره همچنان وضعیت کیفیت آثار برخلاف سال‌های پیشین بر همه پوشیده است؟ این چه شفافیتی است که ما را یک پله به عقب‌تر بازگردانده است؟

همه می‌دانیم «سیمرغ مردمی» همواره ابزاری قابل اعتماد برای اهالی سینما و رسانه بود تا در چالش سلایق هر ساله‌ی داوران و نادیده انگاشتن برخی آثار و هنرمندان، به عنوان شاغول عمل کرده و متر و معیاری برای سنجه‌ی اختلاف دیدگاه مردم و داوران باشد. با این شرایط پیش آمده لازم است تا خانه سینما به عنوان متولی سالیان این سیمرغ ورود جدی کرده و از حیثیت این سیمرغ معتبر دفاع کند.