سوره سینما – در سال‌های اخیر شبکه‌های تلویزیونی با برنامه‌های مناسبتی ویژه، به استقبال اعیاد مذهبی و جشن‌های ملی مانند تعطیلات نوروزی می‌روند. در نوروز ۱۴۰۰ نیز شبکه‌های مختلف سیما میزبان این دست برنامه‌ها بود که از روزهای پیش از پایان سال ۹۹ آغاز شد و تا امروز نیز ادامه دارد.

با وجود استقبالی که از این دست برنامه‌های مناسبتی می‌شود، اما این الگوی برنامه‌سازی آسیب‌هایی دارد که گاه باعث تکراری و بی‌خاصیت شدن خروجی می‌شود. رعایت برخی اصول نیز با توجه به خواست مخاطب و وظیفه تلویزیون، می‌تواند مخاطب بیشتری را برای برنامه‌های مناسبتی سیما جذب کند.

مهمترین چالش برنامه‌های مناسبتی، جذابیت است که به نظر می‌رسد دغدغه نخست برنامه‌سازان تلویزیون نیز جز آن نیست. پیش از هرچیز باید علت مناسبی برای حضور مهمانان وجود داشته باشد. چهره‌ها باید به فراخور سریال‌های در حال پخش، اخبار روز و گاه قرابت میان علاقه‌های مهمان با مناسبت روز دعوت شوند تا جذابیت خود را برای بیننده حفظ کنند.

در سال‌های اخیر نمونه‌هایی دیده شده که طرح خاصی برای بحث میان میزبان و میهمان برنامه وجود نداشته و مجری بالاجبار تلاش کرده تا بحث را با خوش‌وبش و پرسش‌های گاه کم‌ارزش و بی‌خاصیت پر کند. چنین وضعیتی به سرعت مخاطب را خسته کرده و او را مجاب خواهد کرد که شبکه را عوض کند.

بیننده برنامه‌های تلویزیون همچنین همواره منتظر است تا سخنان تازه بشنود و بحث‌های غیرتکراری را تماشا کند. حرف‌های تکراری از مهمانان تکراری، بهترین دلیل برای دلزده شدن مخاطب از برنامه‌هاست.

بهترین شیوه برای فرار از بحث‌های تکراری، وجود سردبیر و تحریریه است که با سوژه‌یابی و دقت در گذشته، کارنامه، دغدغه‌ها و حواشی مهمان، می‌تواند مسیر برنامه‌های سیما را به زوایای تازه و بحث‌های جذاب باز کند. گاه دیده شده که برخی مجریان تلویزیون خود بدون استفاده از تیم تحریریه و بررسی اتفاقات مرتبط با مهمان، با اطلاعات ناکافی برنامه را آغاز کرده و علاوه بر بحث‌های تکراری با مهمان، در دام اشتباهاتی افتاده‌اند که حیثیت برنامه و مجری را به خطر انداخته است.

البته در این میان معدود برنامه‌هایی هم بوده‌اند که به واسطه حضور سردبیر، اتاق فکر و تیم تحریریه توانسته‌اند سوژه‌های مناسبی را برای هر قسمت یا کل برنامه طراحی کنند و با دست پر به میدان بیایند و رضایت مخاطب را به همراه داشته باشند که از آن جمله می‌توان برنامه‌هایی همچون «چلچراغ»، «کوله پشتی» و «ماه عسل» شبکه سه،‌ «هزارداستان» شبکه نسیم، «نوروزترین نوروز» شبکه پنج سیما و امثال آنها را نام برد.

حضور مهمانان روتین تلویزیونی که گاه در روزهای عید، از یک برنامه به برنامه دیگر می‌روند، از مشکلاتی است که در سال‌های گذشته به کرات دیده شده است. محدودیت‌های تلویزیون در دعوت از برخی چهره‌ها و دستمزد بالای بعضی برای حضور در تلویزیون باعث شده تا دایره مهمانان برنامه‌های تلویزیونی محدود شود و در برخی مناسبت‌ها، مخاطبان شاهد حضور یک مهمان به فاصله چند ساعت در ۲ شبکه تلویزیونی باشند.

در این زمینه معاونت سیما باید با هماهنگی میان شبکه‌ها، نقش‌آفرینی کرده و از حضور مهمانان تکراری در شبکه‌های مختلف پیشگیری کند؛ هماهنگی که به نظر می‌رسد تاکنون چندان انجام نشده است.

نگاهی به رقابت‌های اخیر میان پلتفرم‌های آنلاین با شبکه‌های تلویزیون که در تولید و انتشار برنامه‌های پرهزینه و با محدودیت‌های کمتر در پلتفرم‌ها انجامیده، نشان‌گر آن است که برنامه‌سازان تلویزیون فرصت زیادی برای پیش افتادن از پلتفرم‌ها ندارند و در صورتی که همپای بالا رفتن سطح سلیقه مخاطب، کیفیت برنامه‌ها را افزایش ندهند، به زودی با ریزش بیشتری مواجه خواهند بود.