نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی «تاج محل» درباره ویژگی‌های این فیلم صحبت کرد.

سوره سینما- مهر نوشت: دانش اقباشاوی کارگردان جوان سینمای ایران به بهانه نمایش فیلمش «تاج محل» در مراسمی به مناسبت روز صلح به خبرنگار مهر گفت: این فیلم درباره ملت مرزنشینی است که اصولا در همه جای دنیا اولین انسان‌هایی هستند که از نبود صلح ضربه می خورند. در همه جای دنیا از عراق و هند تا آلمان و روسیه و انگلیس و همه جا مرزنشینان به وقت جنگ بیشتر درگیری را شاهد هستند.

وی درباره خاطرات خود از آبادان در کودکی و آنچه که منجر به ساخت این فیلم شد، اظهار کرد: من حدود یک سال و نیم سن داشتم که در آبادان آواره شدیم. آنچه که من احساس کردم این بود که نسل قبل از من خاطراتی اتوپیایی از یک مدینه فاضله متمدن، شیک و یک جامعه بسیار انسانی و ایده آل که هم نان و آب و هم آزادی دارد، داشتند که به دلیل جنگ از هم می‌پاشد و آواره می‌شوند. آبادان به تدریج برای من تبدیل به یک خرابه شد و من خواستم به سراغ ساختن این خرابه بروم.

این کارگردان ادامه داد: درست است که محیط و سخت‌افزار آبادان مثل خیابان ها، شمشادها، خیابان های شیک، آب شرب مناسب، بوی گل های شب بو و همه آن تعاریفی که مثلا در رمان “چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم” نوشته زویا پیرزاد نوشته شده و حالا از دست رفته است و من نمی‌توانم آنها را بازسازی کنم اما آنچه که من در این فیلم به دنبالش بودم احیای یک فرهنگ بود. من در یادداشتی درباره این فیلم نوشتم فریده و حسین سرداران جنگ نرم افزاری که علیه شرق به راه افتاده است، هستند. من خواستم این نرم‌افزار و فرهنگ را نشان دهم یعنی روحیه مهربانی، ایثار و شهادت که از مردمان آبادان به یادگار مانده است. من فکر کردم حداقل این فرهنگ را نجات دهم و ثبت کنم زیرا ۲۰ سال دیگر همین هم از بین می‌رود. من وظیفه خود دانستم این روحیه را ثبت کنم تا بیش از این به فراموشی سپرده نشود.

اقباشاوی در واکنش به اینکه آیا می خواهد به آبادان بازگردد و محیط جغرافیایی آنجا را حفظ کند، گفت: الان در آبادان آب شرب سالم و هوای پاک وجود ندارد. ریزگردها هر روز بیشتر و بیشتر می شوند و این طبیعی است که انسانها به دنبال جایی هستند که حداقل بتوانند نفس بکشند. باید برای این منطقه فکر جدی بشود. مردم دوست دارند در آرامش زندگی کنند. مطمئنا اگر این فضا برای آنها فراهم باشد در شهر خود زندگی می کنند و آن را ترک نخواهند کرد ولی در غیر این صورت مهاجرت می‌کنند.

کارگردان تاج محل با اشاره به نسبت صلح و ضد جنگ بودن و نسبت آن با جنگ و دفاع بیان کرد: هیچ آدم عاقلی طرفدار جنگ نیست. هرآنکس که طرفدار جنگ است اختلال روانی دارد و جز این دسته از افراد همه ضد جنگ هستند. ما در معارف دینی هم داریم که کشتن یک انسان برابر با کشتن همه آدم هاست پس جنگ به خودی خود منفی است. این خیلی هم خوب است که فیلمی ضد جنگ باشند. درباره کسانیکه در طی این هشت سال جنگیدند باید گفت، آنها بر ضد جنگ، جنگیدند. آنها زندگی خود را می کردند که جنگ به انها تحمیل شد. وقتی به آنها تحمیل شد در مقابل جنگ ایستادند. ما نمی خواستیم چیزی بدست بیاوریم ما تنها می خواستیم آنچه را که داریم از دست ندهیم پس ما جنگ نکردیم ما دفاع کردیم. حضرت امام (ره) هم ضد جنگ بودند و جنگ ما جنگ بر ضد جنگ بود.

دستیار کارگردان فیلم دوئل در پاسخ به این انتقاد که فیلمش از بازیگران توامند بهره ای نگرفته است، گفت: من از هرآنچه که به بهتر دیده شدن این فیلم کمک می کرد، استقبال می کردم. یکی همین ها استفاده از ستاره ها بود اما شما یک ستاره زن ۴۰ تا ۵۰ سال و مرد در حدود ۶۰ سال به من نشان دهید که بتوانند این نقش ها را با روحیه و بیان آبادانی در مدت زمان کوتاه و با بودجه محدود ارائه دهند.

وی افزود: نیاز بود که ما شش ماه پیش تولید داشته باشیم و مثلا از فاطمه معتمد آریا بخواهیم که سه ماه از ما حقوق بگیرد و لهجه واقعی آبادانی را دربیاورد. اینکه می گویم لهجه واقعی آبادانی چون من که فرزند آبادانم تفاوت میان لهجه آبادان و بوشهر و … را به خوبی می دانم و بعضی از بازیگران به این تفاوت ها آگاه نیستند. امکان دارد شخصی بودجه تولید، زمان و امکانات لازم را داشته باشد و به راحتی بتواند از بازیگران مطرح هم استفاده کند. دیده شده که ستاره های سینما با بودجه های کم به بعضی از این فیلم های بومی وارد شده اند و بعد فیلم مورد مضحکه عام و خاص قرار گرفته است به غیر از کسانیکه با کارگردانان بزرگ کار کرده اند یا مثلا در فیلم “یه حبه قند” چون تمرین در فرصت کافی انجام شد این لهجه به خوبی درآمد. با این حال من بین اینکه در سالن های سینمایی مورد مضحکه قرار بگیرم یا با ستاره ها عکس بگیرم ترجیح دادم فیلمم با آدم های عادی اما باورپذیر ساخته شود.

اقباشاوی در پاسخ به این پرسش که اگر بودجه بیشتری داشتید چه چیزهایی را در فیلم تغییر می دادید و کدام نواقص را برطرف می کردید، بیان کرد: تنها یک پیش تولید دو ماهه برای فیلم قرار می دادم چون پیش تولید این فیلم ده روز بیشتر طول نکشید. در این صورت در مسایل فنی و فیلمبرداری با استرس کمتر و ثبات بیشتری می توانستیم کار کنیم و قطعا فکر می کنم خیلی بهتر از نتیجه فعلی می شد. اگر دو ماه با همین بازیگران تمرین می کردم لایه هایی دیگری از بازی و احساس به فیلمم اضافه می شد. البته شاید با نگاهی دیگر هم این اتفاق نمی افتاد و همانطور که عده ای می گویند الخیر فی ماوقع. شاید همین که ساخته شده است خیلی هم خوب باشد.

وی در پایان از طرح فیلمی که در تدارک آن است سخن گفت و بیان کرد: طرحی داریم که با کریم نیکونظر در حال نوشتن و اتود زدن قصه آن هستیم. این طرح درباره مسایل انسانی است و این روزها بیشتر با نیکونظر درباره آن بحث و تبادل نظر می کنیم.