سلیم غفوری؛ قائم‌ مقام معاون سیما در گفت‌وگو با سوره سینما از شرایط برگزاری جشنواره شانزدهم «سینماحقیقت» صحبت کرد و گفت: امسال جشنواره مستند در شرایطی برگزار شد که در سه سال گذشته به دلیل همه‌گیری بیماری کرونا، تولید با مشکل مواجه بود. در مستند به دلیل اینکه تولید بعضی از آثار نیازمند نزدیک شدن به سوژه و حضور در مکان های مختلفی دارد، بیماری کرونا موجب شد خیلی از سوژه ها همکاری لازم را برای تولید آثار نداشته باشند. این مشکلی است که در سه سال گذشته خیلی از مستندسازان با آن مواجه و دست به گریبان بودند. بر همین اساس تولید با مساله مواجه شد.

وی ادامه داد: از طرف دیگر مشکلات اقتصادی که در این چند سال بروز کرد، باعث شد که بودجه ها متناسب با هزینه ها رشد نکنند و باز تولید را با مشکل مضاعفی مواجه کرد ولی علی رغم تمام این مشکلات و تا جایی که در توان تولیدکنندکان بود، تولید صورت گرفت و جشنواره امسال نیز برگزار شد. تا آنجایی که فرصت برای من ایجاد شد، فیلم‌ها را دیدم و اجمالا آثار را بررسی کردم. به نظرم آمد که امسال هم تنوع موضوعی و هم تنوع اقلیمی در آثار وجود دارد. یعنی از موضوعات اجتماعی، محیط زیست، پرتره، دفاع‌مقدس و … در آثار این دوره وجود دارد.

غفوری اضافه کرد: امسال در میان آثار موضوعات انقلابی و دفاع مقدس، پرتره، قاب اقلیمی از استان‌های مختلف داشتیم و این نشان‌دهنده فضای قابل قبول آثار بود. جشنواره پررونق بود و سالن‌های نمایش پر از مخاطبان و اقبال از جشنواره از جانب مستندسازان و مخاطبان خوب بود. اگر بخواهم دقیق‌تر اظهار نظر کنم باید همه آثار را می دیدم چون من همه آثار را ندیدم قطعا اظهار نظر دقیقی را در مورد کیفیت تمام آثار نمی توانم انجام دهم.

*منفک کردن بخش آوینی کمکی به دیده شدن آثار نمی‌کند

وی درخصوص بخش جایزه آوینی که چند سالی است در دل جشنواره «سینماحقیقت» گنجانده شده است، توضیح داد: جایزه شهید آوینی در ابتدا جدای از جشنواره سینماحقیقت بود و چند سال به صورت مستقل برگزار شد که آن زمان تنها یک جایزه بود که در قالب یک مراسم و رویداد برگزار میشد و جایزه بهترین فیلم‌ها در آن اهدا می شد اما نمایش آثار در آن مقطع وجود نداشت. بعد از گذشت چند دوره، به این دلیل که متولیان امر در آن مقطع تصور می‌کردند اگر جایزه شهید آوینی در قالب یک بخشی از جشنواره سینماحقیقت برگزار شود کمک بیشتری به دیده شدن آثار می‌کند، تصمیم گرفتند این دو تا رویداد را همزمان برگزار کنند.

این مدیر ادامه داد: اما گلایه‌ای که بعضی از مستندسازان خصوصا در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس دارند این است که وجود جایزه شهید آوینی در جشنواره سینماحقیقت باعث شده است که آثار ما در بخش اصلی جشنواره حضور پیدا نکنند و همین که در بخش آوینی است متولیان جشنواره احساس کنند دین خود را به این آثار ادا کرده‌اند. اما متولیان جشنواره هم همیشه این را می گویند که اینگونه نبوده است یعنی بعضی از آثاری که در بخش شهید آوینی است اگر کیفیت مطلوب را داشته و در رقابت توانسته خود را اثبات کند در بخش اصلی مسابقه هم راه پیدا کرده است البته این بوده و ما در سالیان گذشته شاهد آثاری بوده ایم که هم در بخش اصلی و هم در بخش شهید آوینی بوده است.

وی افزود: اگر بخواهیم دقیق‌تر بررسی کنیم شاید باید از لحاظ آماری این را حساب کنیم و ببینیم که در هر سال چند درصد از آثاری که در بخش شهید آوینی بودند شانس حضور در بخش اصلی را هم داشته اند. این آمار شاید به این بحث کمک کند که آیا حذف بخش شهید آوینی به این معنا است که آثار بیشتری به بخش مسابقه راه پیدا می کنند یا واقعا آثاری که در رقابت با سایر آثار به لحاظ فرم و روایت و قصه موفق بوده اند در بخش اصلی حضور داشته اند؟ این چند ساله این بحث مطرح بوده حتی یک دوره هایی بعضی از فیلمسازان در این حوزه گفته اند که موافق هستیم تا به طور کل بخش شهید آوینی حذف شود اما متولیان جشنواره می گویند اگر بخش شهید آوینی حذف شود آثار بیشتری از موضوعات آوینی به جشنواره راه پیدا نمی کند و در نهایت کمکی به فیلمسازان این حوزه نخواهد کرد.

غفوری خاطرنشان کرد: باید این بحث دقیق تر و کارشناسی تر و شاید به دور از فضای رسانه ای بررسی شود و بعد ببینیم که استمرار بخش شهید آوینی با همین کیفیت فعلی مفیدتر است یا اینکه بخش شهید آوینی کلا از جشنواره منفک یا حذف شود. به نظر من منفک شدن آن کمکی نمی‌کند چرا که جدا شدن آن به موازات جشنواره مقاومت می شود. جشنواره مقاومت هم همین رویکردی را دارد که بخش شهید آوینی دنبال می کند. بنابراین دوباره یک جشنواره مجزا برای فیلم‌هایی که در بخش شهید آوینی هستند شاید اتفاق ویژه ای را رقم نزند.

*برای آرشیو دستگاه‌ها و وزارتخانه‌ها متولی لازم است

وی در ادامه با اشاره به استفاده از آرشیو ارگان‌ها برای تولید مستند توضیح داد: تقریبا عمده مستندهایی که به شکل آرشیوی تولید شده‌اند چه در موضوعات انقلاب، چه اجتماعی و چه موضوعات دیگر بخش زیادی از منابع آرشیوی خود را از همین ارگان‌های دولتی مانند تلویزیون یا جاهای دیگر دریافت کردند و اثرشان را تولید کرده‌اند؛ اما ارگان ها هم می گویند ما باید بدانیم فیلمی که تولید می شود چیست و تا چه میزان می خواهد از آرشیو بهره ببرد. اینطور نیست که ارگانی برای یک فیلم ۶۰ دقیقه ای ۶۰ ساعت آرشیو فله‌ای در اختیار مستندساز قرار دهد.

قائم مقام معاون سیما ادامه داد: در دنیا هم همینطور است. اگر شما از بی بی سی بخواهید آرشیو بگیرید باید ثانیه‌ای آن را خریداری کنید آن‌ها برای هر ثانیه آرشیو از شما پول دریافت می‌کنند. بنابراین شما باید آرشیوی را که می خواهید به ثانیه انتخاب کنید و همان بخش را برای شما برش می زنند و به شما می فروشند. اما بعضی از فیلمسازان ما توقع دارند کل آرشیو در اختیارشان قرار بگیرد بدون اینکه کسی که آرشیو را در اختیار دارد بداند چه میزان از آن قرار است استفاده شود.

از طرف دیگر هم منکر این نیستم که بعضی جاها فکر می کنند آرشیو دارایی خودشان است و اگر آن را بدهند چیز دیگری ندارند بنابراین در دراختیار قرار دادن آرشیو خساست می کنند. اگر نظامی از طرف فیلمسازان به وجود بیاید که استفاده از آرشیو را درست درنظر بگیرند و مشخص کنند که برای یک فیلم چه میزان آرشیو نیاز دارند و توقع اینکه آرشیو به شکل عمومی در اختیارشان قرار بگیرد را نداشته باشند به نظرم راحت تر با صاحبان آرشیو و دستگاه های دولتی هم می توان صحبت کرد که در ارائه آرشیوها مقداری شرایط را تسهیل کنند.

وی افزود: به عنوان مثال آرشیو صدا و سیما قابلیت جستجو دارد و فیلمساز متناسب با الزامات خود پای سیستم می نشیند و تصاویری را که می خواهد جستجو می کند و با ساز و کاری تعریف شده تصاویر مورد نیاز در اختیار او قرار می گیرد. برخی ارگان های دیگر هم این کار را انجام دادند و سامانه ها و بانک های اطلاعاتی را برای آرشیو تهیه کرده اند. مهمتر از آن آرشیوهایی است که در ادارات و وزارتخانه ها به شکل پراکنده وجود دارد و مشکل اصلی آنجاست که استفاده از این آرشیوها ساز و کار مشخصی برای فیلمسازان ندارد. این مشکل باید ساماندهی شود و لازمه آن این است که جایی مانند کتابخانه ملی که متولی اسناد کشور است نیز متولی آرشیو ملی دستگاه‌ها و وزاتخانه‌ها شود و آن‌ها را تبدیل به نسخه دیجتال و وارد سامانه‌ای کند که دسترسی به آن راحتتر باشد.