سوره سینما – هر سال پیش از آغاز عید نوروز، تلویزیون لیست بلندبالای برنامه‌های ویژه خود را اعلام می‌کند. از سریال‌های پربیننده گرفته تا برنامه‌های ویژه تحویل سال نو. امسال به دلیل تقارن سال جدید با ماه مبارک، برنامه‌ها و سریال‌های این دو رویداد با هم یکی شدند و کار سیما را کمی راحت کردند. اما متأسفانه این اتفاق به‌مثابه سطحی گرفتن مخاطب توسط تلویزیون بود. برنامه‌های بعضاً ضعیفی که در ویژه‌برنامه‌های سال‌تحویل روی آنتن سیما رفتند در مقایسه با برنامه‌های ویژه سال‌های گذشته به مراتب سطح کیفی پایین‌تری داشتند. ازاین‌رو طبق آماری که در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی منعکس شده، بیشتر مخاطبانی که تا سال گذشته پای تلویزیون می‌نشستند و بیننده برنامه‌ها و سریال‌های متنوع آن بودند، امسال ترجیح دادند که اوقات فراغت خود را با رسانه‌های دیگری مانند شبکه نمایش خانگی پر کنند؛ چراکه این رسانه با سریال‌ها، رئالیتی شوها و حتی فیلم‌های دوبله شده روز دنیا توانسته در جذب مخاطب رتبه بالاتری از تلویزیون داشته باشد.

*کنداکتوری تکراری از روی ناچاری!

از آخرین روزهای سال قبل که به صورت غیررسمی تعطیلات نوروزی آغاز شد تا پایان روزهای تعطیل، تلویزیون نشان داد که با برنامه ریزی دقیقی به سراغ مخاطبان خود نیامده است، این ماجرا با سریال های ضعیفی که روی آنتن رفتند و فیلم های سینمایی که بارها بازپخش شدند و یا برنامه هایی که مهمان های ویژه و مخاطب پسندی نداشتند، نمو پیدا کرد.

شاید تلویزیون قصد داشت با نمایش چند فیلمی که  در جشنواره فیلم فجر چهل و یکم، حضور داشتند («هوک»، «شماره ده» و «های پاور») اما هنوز اکران نشده بودند، یک امتیاز ویژه ای را به مخاطبان خود بدهد اما انتخاب همان فیلم ها برای یک کار ویژه هم، انتخابی سطحی و فکر نشده بود که با اولین پیشنهادها پذیرفته شد. اکران فیلم هایی که بعضا آثار سطح پایین تری از سایر فیلم های حاضر در جشنواره چهل و یکم فیلم فجر بودند، نشان داد که این رسانه بزرگ (تلویزیون) شگفتانه عجیبی را برای مخاطبان خود در روزهای نوروز در نظر نگرفته است.

شاید اگر به جز بنیاد سینمایی فارابی، سازمان دیگری حاضر می شد تا فیلم های اکران نشده خود را برای جذب مخاطب تلویزیون به این رسانه تقدیم کند و در ازای آن حداقل پولی را دریافت کند، می توانستیم به آمار مخاطبان شبکه های سیما اضافه کنیم؛ اما حداقل همه به این مهم واقف هستیم که این کار یک کار غیراخلاقی است که می تواند ضرر بزرگی را به سینمای ایران و تولیدکنندگان آن وارد کند!

با تمام این احوال و پخش فیلم های اکران نشده، اما باز هم تلویزیون نتوانست آنطور که باید و شاید مخاطب را در ایام نوروز میخکوب برنامه های خود کند. شاید براساس آماری که از نظرسنجی ها ارائه شده، سری جدید سریال «نون.خ» تنها روزنه امیدی برای تلویزیونی بود که حالا دیگر به ریسمان های پاره چنگ می زند!

*سود تلویزیون از همزمانی عید نوروز با ماه مبارک رمضان

سال گذشته، امسال و دو سال آینده، سال هایی هستند که ماه رمضان با عید نوروز همزمانی دارد، این تقارن همانطور که در ابتدای مطلب نیز گفته شد، می تواند دست صدا و سیما را برای تولید یکباره برنامه ها بازتر کند. چه اینکه پیمان جبلی؛ رئیس سازمان صدا و سیما نیز در آخرین روزهای سال ۱۴۰۱ در یکی از مصاحبه های خود به این نکته اشاره کرد و گفت: « با توجه به اینکه این همزمانی تا سه سال آینده ادامه خواهد داشت، این روند به همکاران ما کمک می‌کند برای اینکه بتوانند در تولیدات سرگرم‌کننده و مشخصا در حوزه‌های تلویزیونی، نمایشی، مسابقات و برنامه‌های جذاب تلویزیونی تجربه جدیدی داشته باشند؛ هم در مناسبت‌ اعتقادی و مذهبی ماه مبارک رمضان و هم در فضای شادی و نشاط سال نو.» اما سوالی که بار دیگر رئیس صدا و سیما باید پاسخگوی آن باشد این است که این تصمیم در نوروز ۱۴۰۲ تا چه اندازه به حقیقت پیوسته است؟

عدم همکاری بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل شرایط روز جامعه و یا ممنوع الکار شدن آن ها در صدا و سیما به دلایل مختلف و کنار گذاشته شدنشان، از جمله عواملی است که نمی تواند به این رویا جامه عمل بپوشاند. از این رو تلویزیون در روزهای پرمخاطب خود ترجیح می دهد دست به دامن برنامه ها و سریال هایی شود که در سال های گذشته مورد عنایت مخاطبان بوده اند.

از طرفی این رسانه ملی، با وجود تمام چاله های پیش روی خود اما دست از مقاومت برنداشته و برای پابرجا نگهداشتن مخاطب خود، هزینه های هنگفتی را صرف تولید برنامه هایی می کند که مخاطبین آن به ده درصد هم نمی رسد! با این حساب می توان ادعا کرد که در روزهایی که گذشت، تلویزیون با چالش جذب مخاطب روبه رو بوده و باید درصدد جذب تولیدکنندگانی باشد که در سال های گذشته امتحان خود را برای این رسانه به خوبی پس داده اند و توانسته اند درصد مخاطبان آن را بالا ببرند و بهره بردن از استعدادهای جوانی که می توانند جای پای حرفه ای ها بگذارند.

*کنداکتور سیما در نوروز و رمضان ۱۴۰۲

تلویزیون در نوروز ۱۴۰۲، برای هر یک از شبکه های سراسری خود یک سریال جدید در نظر گرفت. شاید به مدد همتی که سعید آقاخانی برای تلویزیون انجام داد و سری چهارم این سریال طنزش را به شبکه یک رساند، آمار مخاطب چند درصد افزایش یافت. در کنار آن سریال «آتش و باد» با نام قبلی «جشن سربرون» به کارگردانی مجتبی راعی که با فضایی تاریخی روی آنتن شبکه‌ سه سیما رفت. همچنین فصل سوم از مجموعه «ماهچراغ» به کارگردانی آرش داوودی نیز از شبکه پنج سیما پخش شد.

از آنجایی هم که از سوم فروردین، ماه مبارک آغاز شد ویژه برنامه های افطار و سحر نیز به کنداکتور تعطیلات اضافه شدند. ویژه‌برنامه‌های افطار در شبکه‌های اصلی شامل برنامه «مردم دوست داشتنی» با اجرای جعفر خسروی، ویژه‌برنامه «چند روایت معتبر» با حضور مهمانان مختلف و بدون مجری در شبکه دو، برنامه «محفل» با اجرای رسالت بوذری و حضور کارشناسان ایرانی و خارجی در شبکه سه، «زندگی پس از زندگی» با اجرای عباس موزون در شبکه چهار، «تا نیایش» با اجرا و کارشناسی حجت الاسلام مسلم داوودی از مشهد، برنامه هایی است که در ایام روی آنتن شبکه ها می روند.

ویژه‌برنامه‌های سحر نیز شامل «ماه خدا» با اجرای حسن سلطانی در شبکه یک، «صبح روز بعد» با اجرای فرزاد جمشیدی در شبکه دو، «ماه من» با اجرای نجم‌الدین شریعتی در شبکه سه، «سحوری» با اجرای ساعد باقری در شبکه چهار، «قرار بهشت» با اجرای مجید یراق‌بافان در شبکه پنج، «وقت سحر» با اجرای حامد عسکری در شبکه افق و «سر سفره خدا» با اجرای شهرام شکیبا و بازیگری حامد مدرس و احسان مهدی در شبکه کودک می‌شوند.

*میزان مخاطب برای هر یک از برنامه‌ها چقدر بوده است؟

اما با توجه به آمار ثبت شده در تلویبون، در ایام تعطیلات عید، از سریال هایی که پخش شدند، مجموعه «نون خ» به کارگردانی سعید آقاخانی و تهیه کنندگی مهدی فرجی، تاکنون بیش از ۴ میلیون و ۶۵۰ هزار بار در تلوبیون دیده شده است. بعد از آن، سریال فاخر «آتش و باد» محصول مرکز سیما فیلم و با تهیه‌کنندگی حسن نجاریان و کارگردانی مجتبی راعی، در رتبه دوم قرار دارد که بیش از یک میلیون بار در تلوبیون دیده شده است. همچنین فصل سوم مجموعه نمایشی «ماهچراغ» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی آرش داودی بیش از ۸۱ هزار بار دیده شده است.

در کنار سریال ها، از میان ویژه برنامه های افطار، برنامه گفتگو محور «زندگی پس از زندگی» که به روایت تجربه‌های نزدیک به مرگ می‌پردازد با اجرا، کارگردانی و تهیه کنندگی عباس موزون با اختلافی چندین برابری نسبت به دیگر برنامه های ویژه افطار، بیشتر از یک میلیون و ۶۳۵ هزار بار در تلوبیون دیده شده است.

همچنین در میان برنامه‌های سحر نیز «سر سفره خدا» که چندمین فصل آن روی آنتن شبکه کودک می‌رود با اجرای شهرام شکیبا حدود ۱۰۹ هزار بازدید دارد و در رتبه اول و سپس برنامه «ماه من» با اجرای نجم‌الدین شریعتی با حدود ۶۶ هزار بازدید در رتبه دوم قرار می‌گیرد.