وضعیت نامطلوب تولید، توزیع و نمایش فیلم کودک بحرانی است که ماهیت و حیات سینمای کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

سوره سینما-سارا سپاسیان: بیست و هفتمین جشنواره فیلم کودک هم به پایان رسید. حالا شاید یک سوال تکراری به ذهن برسد که اهمیت آن، کلیشه ای بودنش را توجیه کند و شاید اصلا ما را به این سمت سوق دهد که بفهمیم چرا در طول این سال‌ها به جواب مشخصی برای این مشکل نرسیده‌ایم؟ آیا سهم فیلم کودک از سینمای ایران تنها یک جشنواره سالانه است که در آن هم فیلم جدید و خوب به تعداد راضی کننده وجود ندارد؟ در جریان برگزاری جشنواره با کارگردان های حاضر در اصفهان دقایقی هم کلام شدم تا نگاه هر یک را نسبت به جشنواره ای که به تازگی پشت سر گذاشته ایم، جویا شوم.

سینمای کودک نیازمند حمایت مالی است

علی قوی‌تن در پاسخ به این سوال که جشنواره کودک امسال را چگونه ارزیابی می کند، توضیح داد: از افتتاحیه در اصفهان حضور داشتم. من قصد دارم کلیات جشنواره را بررسی کنم و آن تاثیری که خوب است روی تهیه کننده ها و فیلمسازها داشته باشد. همچنین بهره هایی که باید برای کودکان و نوجوانان داشته باشد ذهن من را مشغول می کند و به این نتیجه رسیده ام که ما هنوز در سینمای کودک و نوجوان دارای مشکل هستیم. هر سال دور هم جمع می شویم و جشنی را در مدت کوتاهی برگزار می‌کنیم، همدیگر را تشویق می کنیم، اما هیچ کمکی برای اکران این فیلم ها نمی شود. از حمایت مالی خبری نیست و سهم فیلم کودک در سینمای ایران تنها یک جشنواره سالانه است.

وی افزود: من یک نگاه فنی به سینما دارم. می بینم ۱۵ فیلم برای بخش مسابقه انتخاب شده است. هر کدام فاکتورهای قدرتمندی برای حضور در جشنواره داشته است. هر کارگردانی فکر خودش را دارد و تلاش خود را انجام داده است. نمی توان یک فیلم خوب را پسندید و دیگر فیلم ها را هم با همان متر و معیار سنجید. هر کس سلایق و اندیشه های خود را دارد. ابتدا کمی نگران بودم که «آفتاب، مهتاب، زمین» برای مخاطب جشنواره کودک قدری سنگین باشد، اما دیدم که در سالن خانواده‌ها می نشستند و تا آخر فیلم را تماشا می کردند.

جشنواره فیلم کودک، افراد مرجع را کم دارد

رهبر قنبری دیگر کارگردان مهمان این رویداد سینمایی درباره همین موضوع گفت: از روز ۱۶ مهر در اصفهان حضور داشتم. فیلم امیرشهاب رضویان را دیدم و همچنین فیلم های هادی محقق و احسان عبدی پور و علی قوی تن و نیز چند فیلم کوتاه. اسمی نمی برم اما، برخی آثار متاسفانه ضعف اساسی دارد. یعنی با تعاریف مرجع دار و صاحب منبع ساخته نشده است. فیلمسازانی آمده اند که برای اولین بار است دارند فیلم های کودک و نوجوان می سازند. یعنی فیلم تجربی می سازند که خیلی‌هایش هم غلط از آب در آمده. وقتی ساختار مناسب فیلم برای سن کودک را نشناسی، کودک را از نوجوان و نوجوان را از رده سنی کمی بزرگ تر تشخیص نمی دهی. پس ساختار فیلم مشخص نمی شود و از نوعی بی انضباطی رنج می برد. در این جشنواره گاهی پیش آمد که من سینما را ترک کردم چون سر و صدای بچه ها سرسام آور بود و من می پرسم بچه ها چرا باید به جای اینکه فیلم جذب شان کند و ساکت بنشینند به تماشا، روی صندلی با هم جیغ بکشند؟

وی افزود: جشنواره باید مرجع باشد. یعنی همه کارشناسان شناخته شده و آدم های کارشناس در آن جمع شوند و از تجارب هم استفاده کنند. الان منتقدانی دعوت شدند که منتقد فیلم کودک نیستند. من حتی دیده ام فیلم های سیاسی بزرگسال را نقد کرده اند. آدم های متشخص و فرهیخته ای هستند که خیلی زیبا می توانند در باره موضوعات مختلف صحبت کنند، اما در مورد فیلم کودک حرفی برای گفتن ندارند. شما دارید در مورد باید های جشنواره سوال می پرسید و من آنچه را که هست، توصیف می کنم. باید ها یعنی اینکه جشنواره همه خبرگان سینمای کودک را دور هم جمع کند و همه چیز را به بحث بگذارد، آن هم توسط کسانی که مرتبط با امر هستند، اما چیزی که من می بینم با این بایدها فاصله بسیار دارد. بزرگسالان خودشان را به کودکی زده اند، چون کودکی در سینما وجود ندارد و این بدترین حادثه ممکن است. با زبان کودکی حرف زدن، مکثر حرف زدن و … نشان دهنده این نیست که بزرگسال به شناخت کودک دست پیدا کرده است. به همین دلیل جشنواره هر سال دریغ از پارسال می شود، چون هیچ گروه مرجعی وجود ندارد. خود من هنوز این جرئت را ندارم که بگویم می توانم برای کودک فیلم بسازم. من می توانم برای نوجوان و جوان کار کنم و میان این مقوله ها تفاوت هایی وجود دارد که کمتر کسی به آن واقف است.

پویایی جشنواره به حضور همه وابسته است

حسن نجاریان قائم مقام مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی درباره ویژگی‌های این دوره از جشنواره گفت: هیچ برگزار کننده‌ای نمی گوید جشنواره من ترش است! ما در طول برگزاری جشنواره درگیر مسائلی بودیم که شاید خبرنگاران از آن مطلع نشدند، اما وجود داشت. پویایی جشنواره به این است که آدم ها بیایند. ممکن است عده ای این اتفاق را نمایش به حساب بیاورند، اما وقتی دوستان فیلمساز و نویسنده و … می آیند و با هم گپ و گفت می‌کنند و حتی ما را نیز به نقد می‌کشند، یک اتفاق مثبت رخ داده است. می شد گفت حالا که سینمای کودک اکران ندارد پس قید جشنواره آن را هم بزنیم. من اما معتقدم همین گرما را نباید از سینمای کودک بگیریم. جمع شدن اهالی سینمای کودک دور هم و توجه سازمان های مختلف به این گردهمایی رخداد خوبی است. ممکن است سال بعد فارابی جشنواره را برگزار نکند، اما هر گروهی که بیاید، اصل همین راه را ادامه خواهد داد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا هزینه برگزاری جشنواره را صرف اکران فیلم کودک نمی‌کنیم، گفت: اگر منظور شما ساخت سالن است، با این ارقام اصلا سالنی ساخته نمی‌شود. اگر منظور اجاره یا تخصیص سالنی به سینمای کودک است، این کار را می توان در کنار برگزاری جشنواره انجام داد. فارابی متولی اکران فیلم کودک نیست. ضمن اینکه تنها با یک سالن نمایش دهنده هم سینمای کودک رونق نمی‌گیرد. فیلم کودک باید با خودش جریانی را به وجود بیاورد و این یک همکاری همه جانبه را می طلبد. یک گروه سینمایی است که می تواند سینمای کودک را جلو ببرد. برای مثال می شود صبح های سینما را که خلوت تر است به فیلم کودک اختصاص داد.

جشنواره‌ها را نمی‌توان حذف کرد

بهرام عظیمی یکی دیگر از میهمانان این دوره از جشنواره گفت: سالن درجه یک وقتی فیلم خوبی وجود نداشته باشد، چه خاصیتی دارد؟ جشنواره را نمی‌توان حذف کرد، چون فضایی است که می توان در آن خیلی چیزها یاد گرفت.

وی افزود: اگر برآیند جشنواره امسال، یک فیلم خوب برای سال بعد باشد، باید خوشحال بود. حتی در کشورهای صاحب صنعت سینما هم، همه فیلمسازان در همه اوقات فیلم های خوب نمی سازند. جشنواره حس رقابت را ایجاد می‌کند و این رقابت تنها به خاطر جایزه گرفتن نیست. وقتی می دانی قرار است فیلم تو در یک سالن شهر اصفهان نمایش داده شود و می توانی نتیجه زحماتت را در کنار مخاطبان اصلی و همکارانت تماشا کنی، چیزهای دیگری باعث هیجان می شود. حتی اگر برای فیلم رقیب ات یک دقیقه دست بزنند و برای فیلم تو زمانی کمتر از این مدت، چنین بازتابی در کار بعدی اثرگذار می شود.

سینمای کودک، مدیریت پخش می‌خواهد

امیرشهاب رضویان درباره آسیب شناسی سینمای کودک، گفت: به نظرم سالن برای نمایش فیلم ها به قدر کافی در اختیار داریم و آنچه کمبودش احساس می شود، مدیریت صحیح برای توزیع فیلم‌هاست. اصلا برگزاری جشنواره منافاتی با اختصاص دادن سالنی برای فیلم کودک ندارد. جشنواره یکی از عوامل رشد دهنده فیلم کودک است.

وی افزود: من خسته شدم از طنز های سخیف آپارتمانی، از قصه‌های صرفا دختر و پسری و موضوعاتی که فقط سالن را اشغال می‌کند و به گریز تماشاگر می‌انجامد. همه سینما و از جمله سینمای کودک به برنامه ریزی های اساسی نیازمند است.