سوره سینما – سومین روز از چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران با پخش آثار، برپایی نشست‌های تخصصی، بازدید محمد خزاعی؛ رئیس سازمان سینمایی و برگزاری اختتامیه بخش ویژه «کتاب و سینما» به کار خود پایان داد.

*هادی مقدم‌دوست: متن و خلاقیت‌ها به کمک فیلم می‌آیند

نخستین نشست روز سوم جشنواره به گفت‌وگو درباره فیلم‌های کوتاه ژانر (پلیسی‌معمایی، ملودرام و کمدی) در آموزه‌های اردوی فیلمسازی اردبیل، اختصاص داشت. در این نشست حسن حسینی؛ مدرس سینما و هادی مقدم‌دوست؛ کارگردان، حضور داشتند.

مقدم‌دوست در این نشست با اشاره به اردوی فیلمسازیشان در اردبیل توضیح داد: اردوی ما قبل از شروع با صحبت درباره فیلمنامه شروع شده بود و سعی کردیم فیلم؛ عناصر و روحیه بومی داشته باشد. من در این اردو سعی کردم در روند ساخت فیلم روحیه شورانگیزی حضور داشته باشد.

وی افزود: به اندازه زمان و موجودی‌ای که داشتیم همه سعی‌مان را کردیم و تلاش شد فیلمنامه‌ای را کار کنیم که تاجایی که ممکن است از عناصر غنی باشد و در طول ساخت سعی شد از ظرفیت‌های خلاقه بیشتر از چیزی که ممکن است، بهره بگیریم.

هادی مقدم‌دوست با بیان اینکه باب نوشتن فیلمنامه خلاقانه بسته نیست، گفت: در این مسیر باید همه آن‌چیزی که از سینما و فیلمنامه‌نویسی بلد هستیم، به‌کار ببندیم. چه پول داشته باشیم و چه نداشته باشیم باز متن و خلاقیت‌ها به کمک فیلم می‌آیند. درحالی که بودجه مالی تنها یک پوشش غیرقابل اتکا است. ما اگر یک بودجه داشته باشیم، می‌توانیم یک فیلم بسازیم که آن را دوست داشته باشیم اما ارزشمند بودن فیلم‌ها مربوط به بخش خلاقه آن است.

*رضا کیانیان: فیلمساز فیلم کوتاه نباید از دنیای فیلم بلند کپی کند

دومین نشست در روز سوم جشنواره به نشست «کارگردان؛ بازیگر» اختصاص داشت که با حضور کمال تبریزی و رضا کیانیان برگزار شد.

رضا کیانیان در این نشست با بیان مثالی گفت: اولین فیلم سینمایی که آقای کیارستمی ساخته بود، داستان یک زن و شوهری است که به روزمرگی افتاده‌اند و دیگر عاشق هم نیستند اما عادت کرده‌اند کنار هم باشند‌. خب نام این فیلم را می‌شود «یک شب بی‌مهتاب» یا «خورشید پنهان است» یا «هوا ابری است» گذاشت؛ اما آقای کیارستمی اسم فیلم را «گزارش» گذاشت! اما چه دلیلی داشت؟ فقط با یک اسم معنی فیلم را تغییر داد‌. برخی از هنرمندان کار خود را با یک اسم تغییر می‌دادند.

وی افزود: حرفم این است که عصر، عصر ایده است. پس می‌خواهم بگویم ابزار، وسیله، بازیگر، طراح صحنه و تمام موارد یک فیلم اصلا مهم نیست چراکه همه این‌ها را می‌توان به راحتی سرچ کرد اما ایده اینگونه نیست. فیلمساز فیلم کوتاه باید در دنیای مستقل خود فکر کند و از دنیای فیلم بلند کپی نکند‌. در واقع کار خود را انجام دهد.

کیانیان با اشاره به اهمیت فضا دادن به بازیگر توضیح داد: من بازیگرم و نمی‌خواهم کارگردان مثل عروسک با من برخورد کند. کارگردان باید به خلاقیت من احترام بگذارد، اگر قرار باشد مانند عروسک با بازیگر رفتار شود پس دیگر چرا باید یک بازیگر شناخته شده در کار بازی کند؟! به نظر من، کارگردان باید بگوید چه چیزی از بازیگر می‌خواهد و دیگر بعد از آن را به خلاقیت او اعتماد کند.

این بازیگر با بیان این که نقش بزرگ و کوچک تفاوتی نمی‌کند و مهم نوع بازی است، گفت: چالش‌ها چیزهایی هستند که به درد من بازیگر می‌خورند. اگر نقشی کم باشد خود بازیگر می‌تواند با همفکری کارگردان یک چالش برای نقش ایجاد کند، یک تناقض که مخاطب آن نقش را به ذهن بسپارد هرچند نقش کم باشد. نقش کوتاه و بلند فرقی ندارند. من بازیگر باید در نوع بازی چالش را خلق کنم. فکر اولی که به ذهن کارگردان می آید به ذهن همه هم می‌رسد. برای خلاقیت باید به فکرهای بعدی بپردازیم. در چالشی که برای نقش‌ها به وجود می‌آوریم متکی به ذهن خودمان نباشیم حتی در اتود گرفتن می‌توان این چالش را برای بازیگر ایجاد کرد.

*میثم مولایی: قرار نیست تدوینگر نگاه فیلمساز را زیر و رو کند

سومین نشست روز سوم جشنواره، نشست تخصصی گفتگوی کارگردان با تدوینگر بود که با حضور کمال تبریزی و میثم مولایی (تدوینگر) برگزار شد.

میثم مولایی در این نشست، درباره نقش تدوینگر در فیلمنامه توضیح داد: کار تدوینگر فقط برش فیلم نیست که متریالی را که در صحنه و فیلمنامه آمده است، به یکدیگر وصل کند‌.

این نگاه در دوسه دهه اخیر شکل و شمایل جدید به خود گرفته و باید بگویم که تدوین صرفا چسباندن قسمت‌های فیلم‌ به یکدیگر نیست و معتقدم تدوینگر باید از زمان بازنویسی فیلم وارد فرآیند تولید شود‌.

وی با اشاره به اینکه تعداد نویسندگانی که ساختارنویس هستند خیلی محدود است، گفت: در بهترین حالت می‌توانم بگویم نصف بیشتر نویسندگان به صورت غریزی می‌نویسند و نکته عجیب این است که معمولا مطلب خودشان را مجددا نمی‌خوانند که ببینند چه اتفاقی افتاده است. فیلمنامه‌نویسی مانند اتو کردن است و شاید بارها باید برگردیم و مجددا فیلم را بخوانیم. البته نکته مهم دیگر از دیدگاه تدوینگر این است که قرار نیست نگاه یک فیلمساز را کاملا زیر و رو کنیم.

این تدوینگر خاطرنشان کرد: در هرجایگاهی که باشید خواندن هر فیلمنامه‌ای به شما کمک می‌کند. فیلمنامه بد ایده‌های بسیار خوبی به شما می‌دهد‌؛ مخصوصا اگر مجبور باشید آن را در سینمای حرفه‌ای بسازید. به این دلیل که فیلمساز نیاز به خلاقیت بیشتری دارد و واقعا فیلمنامه بد می‌تواند خلاقیت ایجاد کند‌.

*جایزه نفر دوم و سوم بخش ویژه کتاب و سینما اهدا شد

در سومین روز از برگزاری جشنواره و در شب کتاب و سینما، جایزه نفر دوم و سوم بخش ویژه کتاب و سینما طی یک مراسم با حضور علی رمضانی؛ مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و مهدی آذرپندار؛ دبیر جشنواره اهدا شد.

فیلم‌های «خوانا بنویسید»، «صوراحیل»، «فیل سفید»، «قو»، «کینوپیو» و «نام نام خانوادگی» شش اثر نامزد دریافت جایزه در بخش مسابقه کتاب و سینما شدند که دیپلم افتخار و جایزه سوم بهترین فیلم اقتباسی به اسماعیل عظیمی برای فیلم «صوراحیل» اهدا شد و دیپلم افتخار نفر دوم بهترین فیلم اقتباسی نیز به نازنین چیت‌ساز برای فیلم «نام نام خانوادگی» اهدا شد.

جایزه فیلمنامه اقتباسی در هفته کتاب نیز به طور مشترک از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران و انجمن سینمای جوانان ایران به رتبه اول تعلق خواهد گرفت که روز اختتامیه جشنواره اعلام می‌شود.

چهلمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران به دبیری مهدی آذرپندار از ۲۷ مهر تا ۲ آبان ۱۴۰۲ درحال برگزاری است.