فیلم‌های سینمایی «حق سکوت» و «فرشته‌ها با هم می‌آیند» دو تصویر متفاوت اما واقعی از زندگی روحانیت نشان می‌دهد.

سوره سینما- «حق سکوت» به کارگردانی محمد هادی نائیجی داستان روحانی جوانی است که به دلیل مشکل مالی مجبور می شود در یک روستا و در ایام محرم منبر قبول کند تا هزینه خرید منزل را بپردازد. حسام محمودی یکی از بازیگران خوب سینمای ایران که سال گذشته در «خسته نباشید» حضورش را اعلام کرده بود در قامت یک روحانی بازی واقع گرا و بدون تصنع دارد. به دلیل شخصیت میرهاشم (حسام محمودی) در حرکات بازیگر کمترین حرکت و واکنش وجود دارد و همه چیز در آرام ترین شکل خود دیده می شود. در طول قصه میرهاشم جوان مسیری دشوار را طی می کند، به مرز تنهایی می رسد و مجبور به انتخاب می شود. البته او در این مسیر آگاه است و این آگاهی او را که سخت دل آزرده شده به تسلیم در برابر خواست الهی وا می دارد.

نمایی از فیلم «فرشته ها با هم می‌آیند» ساخته حامد محمدی

در مقابل در «فرشته ها با هم می‌آیند» به کارگردانی حامد محمدی با شخصیتی دیگر از یک طلبه جوان روبروییم. مردی جوان که برای تامین معاش خانواده و همسرش مجبور می شود به حرفه ای مشغول شود که تجربه ای در آن ندارد. در «حق سکوت» کارگردان فضای داخل حوزه علمیه و روابط هم حجره ای ها، نوع شوخی ها و تلاش دوستان برای حل مشکل میرهاشم را نشان می دهد. حتی در سکانسی میرهاشم داخل یک ساندویچی کوچک ساندویچ می خورد. تصویری که کمتر درباره روحانیون دیده شده است. در هر دو فیلم سعی شده تصویر کلیشه ای و بدون افت و خیز از یک روحانی شکسته شود و بدون آنکه اغراقی در نمایش بعضی وجوه شخصیتی این دو کاراکتر صورت بگیرد، به ماهیت زندگی واقعی این قشر جامعه نزدیک شویم.

در «حق سکوت» به دلیل اختلاف آغازین در فیلم خانواده از زندگی میرهاشم حذف می شوند و در حاشیه قصه قرار می گیرند و از طریق تلفن همراه با او در ارتباط هستند. اما در «فرشته ها با هم می آیند» حضور خانواده جدی تر و پررنگ تر است و رابطه مرد جوان با همسرش مفهومی دیگر از زندگی مشترک را به معنای اسلامی، ایرانی و شرقی نشان می دهد. هر دو مرد برای امرار معاش درگیر مشکلاتی هستند و البته هر دو کنشمند هستند و می کوشند مشکلاتشان را با وجود تنهایی حل کنند. جوان بودن دو طلبه جوان و ارتباطشان با جامعه و همسرشان هم نکته ای است که در کمتر فیلمی دیده شده است.

نمایی از فیلم «حق سکوت» ساخته محمدهادی نائیجی

در سینمای ایران پیشتر فیلم‌هایی درباره روحانیت ساخته شده، «مارمولک» ساخته کمال تبریزی نمونه کمدی است که کمتر به شکل جدی به این طبقه پرداخته اما در فیلم «زیر نور ماه» ساخته رضا میرکریمی دوربین وارد حوزه علمیه می‌شود و شخصیت روحانی را در کنار همدرسانش ترسیم می‌کند. شخصیت اصلی فیلم در رویارویی با جامعه و طبقه فرودست راه رسیدن به کمال را در همراهی با خلق خدا می داند و می کوشد تا از طریق همگام شدن با آنها به رشد و تعالی برسد. در «حق سکوت» و «فرشته ها با هم می آیند» مانند «طلا و مس» این سیر و سلوک برای روحانی جوان از طریقی دیگر ممکن می شود. در «فرشته ها با هم می‌آیند» این رشد و بلوغ برای روحانی جوان از طربق همراهی با همسرش به وجود می آید و در کنار خانواده بودن او را به رشد و تعالی می رساند.

در «حق سکوت» روحانی که به دنبال تزکیه است، از راه تسلیم شدن به خدا و صبر در برابر مشکلات به آرامش می رسد و شاید بتوان بازگشت همسر و خبر بچه دار شدن را روزنه ای امیدوار کننده برای این کاراکتر دانست. ساخت فیلم درباره روحانیون در دهه ۹۰ نسبت به دوران گذشته آسان تر و با ممیزی کمتری انجام می شود. آستانه تحمل جامعه و مدیران سینمایی نسبت به مطرح کردن چنین قصه هایی بالا رفته و روحانیون هم با تماشای آثاری که درباره شان ساخته شده به این باور رسیده اند که سینمای ایران تصویری صادقانه از آنان ارائه داده و این به ارتباط مستحکم بخشی از سینما و روحانیت انجامیده است. به نظر می رسد با تلاش نهادهایی همچون حوزه هنری تصاویری که از روحانیت روی پرده سینما جان می گیرد واقعی تر و ملموس تر شوند.