سینمای ایران در سال ۱۳۹۲ اتفاقات تلخ و شیرین بسیاری را در کنار فراز و نشیب‌های همیشگی پشت سر گذاشت.

سوره سینما –میثم محمدی: مدیران سینمایی دولت دهم از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا آخرین روزهای در دست داشتن سکان سینمای کشور، حدود ۴ ماه فرصت داشتند تا کارهای باقی مانده را به سرانجامی خوب برسانند و از طرفی هم با خاطره ای خوش صندلی‌های خود را ترک کنند. شاید نقطه شاخص کارنامه آنان در دو مقوله مهم نهفته بود، یکی اینکه اکران نوروزی موفقی را پشت سر بگذارند و دیگر اینکه پرونده خانه سینما را ختم به خیر کنند ،اتفاقاتی که یک سال از آنها گذشت تا با هم نگاهی دوباره داشته باشیم بر تلخی‌ها و شیرینی‌های سینما در سال ۱۳۹۲.

اکران نوروزی سال ۹۲ ، در آخرین ماه های حضور شمقدری

ابتدا دوباره با کش و قوس های فراوان و همیشگی و حدس  و گمان های قابل پیش بینی که درباره اکران نوروز وجود داشت،۵ فیلم سینمایی راهی فصل بهار سینماها شدند تا برای مقطعی هم که شده حال و روز سینماها را خوش کنند.این جریان تا حدودی صورت گرفت و «رسوایی» ،«حوض نقاشی» ،«قاعده تصادف» ،«تهران ۱۵۰۰» و «رژِم طلایی» روی پرده ها آمدند و رقابت خوبی میان آنها به وجود آمد و استقبال میلیاردی از این آثار صورت گرفت تا آخرین اکران نوروزی جواد شمقدری و همکارانش در سازمان سینمایی پایانی خوش داشته باشد.هرجند که همیشه نوروز و مخاطبان آن تابع شرایط هستند و در یک منحنی غیر طبیعی منجر به رونق سالن های سینما می شوند .چون پس از گذشت ایام نوروز وضعیت اکران در سینماها خوشایند مسئولان نبود و به جز فیلمهایی مانند «دربند» و «گذشته» و «هیس!دخترها فریاد نمی زنند» شرایط خوبی از لحاظ اقتصادی فراهم نبود.

دولت یازدهم و جابجایی مدیران در سازمانهای مختلف سینمایی

روز چهارم شهریور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بطور رسمی حکم حجت الله ایوبی را بعنوان رییس سازمان سینمایی ابلاغ کرد او هم بلافاصله شروع به صدور احکام مدیریتی جدید بزند و بدنه مدیریتی خود را تغییر دهد.

سیدمحمدمهدی طباطبایی نژاد ۲۷ شهریور بعنوان مدیرعامل جدید مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بر سر کار آمد تا پایانی به اعتراضات بسیاری از سینماگران بر عملکرد شفیع آقا محمدیان باشد .

 یکی از سمت های مهم که بسیاری منتظر بودند تا تکلیف آن مشخص شود، دبیری سی و دومین جشنواره فیلم فجر بود که در روز ۱۳ مهر علیرضا رضاداد که سابقه حضور در راس مدیریت سینمای کشور را داشت ،به این سمت برگزیده شد تا همه نگاهها برای برگزاری اولین جشنواره فیلم فجر در دولت یازدهم به او و عملکردش دوخته شود.

پنجم آبان ۱۳۹۲ بود که طی حکمی محمدرضا جعفری جلوه به جای سید احمد میراعلایی بعنوان مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی معرفی شد و پس از سالها دوری از بدنه مدیریت سینما در دوران دولت نهم ،اینبار در این سمت به کار مشغول شد

چهارم آذر نام حبیب ایل بیگی بعنوان جایگزین هاشم میرزاخانی در سمت مدیریت انجمن سینمای جوانان ایران در خبرگزاری ها منتشر شد که در کارنامه حرفه‌ای او مواردی چون: مدیرکل روابط عمومی و امور بین الملل حوزه هنری، مشاور مدیرعامل و مدیر روابط عمومی بنیاد سینمایی فارابی، معاون مدیرکل حوزه وزارتی و روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر روابط عمومی موسسه سیما فیلم،مدیر بازرگانی و روابط عمومی انجمن سینمای جوانان ایران،مدیراجرایی برنامه سینمای آینده (اکران فیلم کوتاه در سینما فلسطین، سال های ۷۷ و ۷۸)، نماینده تام الاختیار انجمن سینمای جوانان ایران در سازمان صدا و سیما برای تولید آثار مشترک(سال های ۷۸ تا۸۰)، مدیر روابط عمومی چندین دوره جشنواره بین المللی فیلم فجر و فیلم های کودکان و نوجوانان و … دیده می شود.

حسین مسافر آستانه که پیش از این او را بعنوان یکی از مدیران تئاتری در کشور می شناختیم در روز چهارم آذر بعنوان مدیر موسسه رسانه های تصویری انتخاب شد. درکارنامه هنری و حرفه ای مسافر آستانه ,کارگردانی و بازیگری در نمایش های متعدد از سال ۱۳۶۶ تا کنون و مسئولیت هایی چون ،مدیر هنرهای نمایشی بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس،دبیر جشنواره های سراسری دفاع مقدس وجشنواره بین المللی تئاتر فجر،تدریس در دانشگاه های سوره اراک و اصفهان،ریاست مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و … دیده می‌شود.

پس از اینکه محمد احسانی بعنوان معاون اداره نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی معرفی شد ، همه در انتظار این بودند تا مدیر کل اداره نظارت بزودی معرفی شود تا اینکه ایوبی در مراسم تجلی اراده ملی گفت همان معاونت فعالیت‌ها و آثار با یکدیگر ادغام شده‌اند و تبدیل به معاونت نظارت و ارزشیابی شده‌اند و ما اداره ای با این عنوان در چارت جدید سازمان سینمایی نداریم و معاونت آن هم بر عهده آقای احسانی است.

محمد حیدری نیز یکی دیگر از مدیران تئاتری بود که پس از مسافر آستانه با سمت مشاور عالی و نماینده رئیس سازمان در امور جشنواره ها و اصناف وارد بدنه مدیریتی سینمای کشور شد. در کارنامه هنری و حرفه ای وی مواردی چون: دبیری بیست و نهمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر،ریاست مجموعه تئاتر شهر،رئیس تئاتر امور استان های مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، بازی و کارگردانی بالغ بر بیست اثر نمایشی،دبیر بخش حرفه ای تئاتر کشورو … دیده می‌شود.

بازگشایی خانه سینما

جواد شمقدری ، رییس سازمان سینمایی وقت به شدت معتقد بود که تشکل خانه سینما غیرقانونی است و  بعد از جلسات و مذاکرات مختلف بحث تشکیل «خانه اصناف سینمای ایران» به میان آمد و بیانیه هایی که دو طرف به سوی هم گسیل می کردند تا کار به تجمعات هنرمندان در مقابل ساختمان شماره یک کشید و دودستگی هایی که کار را همچنان پیچیده تر می کرد و اختلاف شخصی شمقدری و عسگرپور را بر همگان آشکار می ساخت.حتی دستور عجیب و صریح محمود احمدی نژاد مبنی بر بازگشایی سریع خانه سینما و پرهیز از استفاده از قدرت سازمانی و تنگ نظری هم پایدار نبود و اجرایی نشد و یا اینکه قرار نبود اجرایی شود و فقط برای خالی نبودن عریضه اتفاق افتاد تا هنرمندانی که چشم به بازگشایی قفل های خانه سینما داشتند به انتظار بنشینند تا دولتی دیگر با مدیرانی جدید وارد عمل شود تا شاید اوضاع به کام آنها شود.روزها گذشت و پس از یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری در کشور و روی کار آمدن دکتر حسن روحانی بعنوان رییس جمهور جدید ایران ، اهالی فرهنگ هم چشم به آینده ای با رویکرد اعتدال داشته باشند.حالا همگان می خواستند ببینند که دکتر علی جنتی که با ۲۳۴ رای از نمایندگان مجلس بعنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شده بود، چه کسی را بر مسند ریاست پر فراز و نشیب و جنجالی سازمان سینمایی خواهد رساند. وقتی در روز چهارم شهریور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بطور رسمی حکم حجت الله ایوبی را بعنوان رییس سازمان سینمایی ابلاغ کرد واکنش های بسیاری به همراه داشت،هر چند که بسیاری از سینماگرانی که از دوران حضور شمقدری خاطرات خوبی نداشتند،از این اتفاق خوشحال بودند و امید بسیاری به روزهای آینده داشتند ،بخصوص اهالی دلگیر و دلزده خانه سینما که کارشان با رییس سازمان سینمایی به جاهای باریکی کشیده بود.ایوبی آمد و با همان رویه دولت یازدهم بنای اعتدال و تعامل و آرامش را گذاشت و سکان سینما را به دست گرفت.طبیعی بود که به محض ورود باید موضع خود را در رابطه با خانه سینما اعلام می کرد که همین اتفاق رخ داد و قرار شد تا در روز ۲۱ شهریور خانه سینما بازگشایی شود و ایوبی اولین نشست خبری خود را در آنجا برگزار کند.خانه سینما دوباره شروع به کار کرد و هیات مدیره آن امیدوار به فرداهایی بهتر کار خود را آغاز کردند و سوار بر قطار خانه سینما دوباره به راه افتادند.

«گذشته»از نیمه های  راه اسکار برگشت

اوایل مهر ماه بود که مسئول امور بین الملل بنیاد سینمایی فارابی اعلام کرد که پس از جلساتی که برگزار شد و با بررسی جوانب مختلف امر از سوی هنرمندان و کارشناسان با وجود تاکید بر قابلیت های فیلم سینمایی «دربند» که در جشنواره سی و یک فیلم فجر هم با نگاه مثبت منقدان مواجه شده بود و مهر تایید آنها را به همراه داشت ،فیلم سینمایی«گذشته» به کارگردانی اصغر فرهادی به نمایندگی از کشورمان به اکادمی اسکار معرفی شد.این خبر بازتاب های متفاوتی به همراه داشت و منتقدان فرهادی اعتقاد داشتند که چون این اثر در فرانسه تولید شده ،نمی تواند نماینده ایران در مراسم اسکار باشد.هر چند  بسیاری از منتقدان هم به موفقیت این فیلم در مراسم اسکار امید داشتند،اما اواخر آذر ماه بود که آکادمی فهرست نهایی فیلم های خارجی زبان را اعلام کرد و خبری از «گذشته» نبود تا فرهادی وداعی زود هنگام با این مراسم داشته باشد.

دیدار ایوبی با مسئولان حوزه هنری 

رییس سازمان سینمایی همچنین در دیدارهایی که ارگان های مختلف فرهنگی داشت درصدد بود تا ذهنیت عدم تبعیض را در ذهن ها تثبیت کند که در همین راستا در نشستی به میزبانی حوزه هنری بعنوان یکی از ارگانهای فرهنگی تاثیرگذار در بدنه سینما به تبادل نظر با محسن مومنی شریف ،رییس حوزه هنری پرداخت.در این نشست محسن مومنی‌شریف با ارائه‌ی گزارشی از عملکرد حوزه‌ی هنری در بخش‌های مختلف و بویژه در حوزه‌ی سینما، اظهار امیدواری کرد که با تعامل شکل‌گرفته میان حوزه‌ی هنری و سازمان سینمایی، موانع و مشکلات مشترک این دو نهاد در کوتاه‌ترین زمان ممکن و در سایه‌ تفاهم و همکاری حل و فصل شود.همچنین دکتر ایوبی بر عزم جدی سازمان سینمایی برای تعامل بیشتر با حوزه‌ی هنری در عرصه‌های تولید، عرضه، پخش و اکران تاکید و اظهار امیدواری کرد که ب‌زودی دغدغه‌های مشترک میان حوزه‌ی هنری و سازمان سینمایی در قالب برگزاری کارگروه‌ها و عقد تفاهم‌نامه‌های مشترک حل شود.در ادامه این نشست ها ایوبی سراغ سازمان بسیج مستضعفین رفت و دیداری با سردار نقدی رییس این سازمان داشت.

ایوبی در این نشست ضمن تشریح وضعیت امروز سینمای ایران بر تاثیرگذاری هنر هفتم بر ارتقای فرهنگ ایثار، معنویت گرایی و نیز نقش سینما در دیپلماسی عمومی به ویژه در دوران کنونی تاکید کرد و بسیج را یک سرمایه ملی و الگویی جهانی برشمرد که بی تردید سینمای کشور باید از این ظرفیت فوق العاده نهایت بهره را ببرد.در مقابل هم سردار نقدی نیز ضمن تقدیر از حضور رئیس سازمان سینمایی این اقدام را بی سابقه دانست و تاکید کرد که برنامه های فرهنگی و هنری در اولویت فعالیت های بسیج است و در بین هنرها، سینما از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و هست.

حادثه تلخ انفجار در شهرک سینمایی دفاع مقدس

مسعود ده نمکی که هر سال با فیلم های خاص خود در عرصه سینما حضور می یافت، این بار جور دیگری نام او در رسانه‌ها مطرح شد. هجدهم دی بود که خبر آمد بر اثر انفجار تی ان تی در سر صحنه فیلمبرداری فیلم سینمایی «معراجی ها» به کارگردانی مسعود ده نمکی ۵ تن از دست اندرکاران این اثر و مدیر شهرک سینمایی دفاع مقدس جان خود را از دست دادند که در میان آنها نام جواد شریفی راد ، یکی از پیشکسوتان عرصه جلوه های ویژه در سینمای ایران هم به چشم می خورد.اتفاقی که سبیاری از اهالی هنر را غافلگیر کرد و تعدادی هم مجروح بر جای گذاشت  و برای یک مقطع کوتاه محل چالش و بحث بود تا اینکه دوباره این سهل انگاری ها فراموش شود!

یادی از درگذشتگان سینمایی در سال ۱۳۹۲

هوشنگ کاووسی منتقد و کارگردان قدیمی سینما دوم فروردین در بیمارستان سینا دار فانی را وداع گفت. کاووسی به عنوان کارگردان، فیلم‌هایی چون «ماجرای زندگی»،«۱۷ روز به اعدام» و «خانه کنار دریا» را ساخته است و مدیرمسؤولی مجله «هنر و سینما» را بر عهده داشته است.

شاید تلخ ترین روز در سال ۹۲ ظهر دوازدهمین فروردین  بود که خبری اهالی سینما و هنر را شوکه کرد.عسل بدیعی بازیگر جوان سینما و تلویزیون ایران به دلیل مسمومیت در بیمارستان لقمان درگذشت.خبری که سینمای ایران را در آغازین روزهای سال نو بهت زده کرد. بدیعی نخستین بار با فیلم سینمایی “بودن یا نبودن” به کارگردانی کیانوش عیاری سینما ایران معرفی شد. دست‌های آلوده به کارگردانی سیروس الوند، شمعی در باد ساخته پوران درخشنده، پروانه‌ای در مه و… ازجمله فیلم‌های سینمایی هستند که وی در آن‌ها ایفای نقش کرده بود.

سید ابراهیم بحرالعلومی از دیگر هنرمندانی بود که در روز ۱۹ مرداد ۱۳۹۲ بر اثر ایست قلبی درگذشت و بار دیگر اهالی سینما را به سوگ نشاند. اوعلاوه بر فعالیتش در عرصه‌ی نقد سینما،به عنوان بازیگر در فیلم‌های چون «سن‌پترزبورگ»، «چهل سالگی»، «زمهریر»، «بی‌پولی»، «مرسدس» و «ضیافت» و سریال «کلاه پهلوی» و… به ایفای نقش پرداخت.

بیست و چهارم آبان هوشنگ کاوه مدیر و مالک سابق سینما «عصرجدید»، مدیرعامل و سهامدار استودیو «راما» و تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون «جهان پهلوان»، «شکوه‌ جوانمردی»، «مردانه بکش»، «صندلی الکتریکی» و «داش آکل» از دنیا رفت.

جهانگیر جهانگیری فیلمنامه نویس و کارگردان سینما هم هشتم دی بر اثر ایست قلبی به دیار باقی شتافت. او کارگردانی آثاری نظیر کنسرت روی آب ، افراطی‌ها، غریبه‌ای در شهر ، چشمک ، ملودی ، بی‌همتا ، یاغی، حادثه در کندوان ، مجازات ، بدل ، رابطه پنهان، تبعیدی‌ها ، رانده شده ، طغیان ، مرگ گرگ‌ها ، مزدوران ، عصیانگران ، سرنوشت‌سازان را در کارنامه هنری خود دارد.

مازیار پرتو فیلمبردار پیشکسوت سینما هم سوم بهمن از دنیا رفت.از فیلم‌هایی که او فیلم ‌برداری کرده است می‌توان به «قیصر»، «طوقی»، «باباشمل»، «برزخی‌ها»، «جعفرخان از فرنگ برگشته»، «روز واقعه»، «کفش‌های میرزانوروز»، «سفر جادویی»، «آدم‌برفی»، «اصحاب کهف» و… اشاره کرد.مجموعه‌های تلویزیونی نظیر «امام علی (ع)» و «هزاردستان»، «مردان آنجلس» از جمله آثاری است که او آن‌ها را ثبت کرده است.

پرتو مهتدی نیز یکی از منتقدان و مترجمان سینمایی بود که در شامگاه هفتم بهمن به دلیل ابتلا به سرطان کبد از دنیا رفت. مهتدی که به دو زبان انگلیسی و فرانسوی مسلط بود، سابقه همکاری با مجلات «فیلم» و «دنیای تصویر» را داشت و سال‌ها دبیر سرویس سینمایی جهان هفته‌نامه سینما بود. مهتدی همچنین سال‌ها با بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر همکاری کرد.

سی و دومین جشنواره فیلم فجر ، پیشتاز اتفاقات سینمایی سال

در کنار جشنواره هایی مانند فیلم کوتاه تهران ،سینما حقیقت ،جشنواره عمار و فیلم های صد ثانیه ای ،به ضرس قاطع باید گفت که نگاه تمامی اهل سینما به سی و دومین جشنواره فیلم فجر دوخته شده بود تا نظاره گر عملکرد مدیران سینمایی جدید باشند.این جشنواره همانطور که پیش بینی می شد با پیش افتادن نام برخی از سینماگران مطرحی که غیبت داشتند و تزریق روحیه ای تازه به عوامل سینمای کشور با حرارتی مضاعف نسبت به دوره های گذشته برگزار شد و بیشتر حاضران در این جشنواره از نحوه برگزاری آن رضایت کامل داشتند تا جایی که حکم دبیری رضاداد برای جشنواره سی و سوم نیز توسط رییس سازمان سینمایی ابلاغ شد،اما به غیر از معدود فیلم هایی همچون «شیار۱۴۳» ،«چ» ،«عصبانی نیستم» ،«خط ویژه» و «رستاخیز» که بر سر زبان ها افتاد ،صاحب نظران و منتقدان حال و روز خوبی را برای سینمای کشور و اکران در سال آینده پیش بینی نکردند.اما به اقتضاء شرایط جشنواره و حضور سینماگران مطرح و گفتگوها و عکس ها و گزارش هایی که از آنان در مطبوعات و رسانه ها منتشر می شد و حواشی زیادی را بدنبال داشت ،باید این رویداد را پیشتاز اتفاقات سال ۹۲ نامید.حواشی همچون اعتراض به نمایش چهره های مذهبی در فیلم «رستاخیز» ،خروج «عصبانی نیستم» از بخش مسابقه ،دفاع حاتمی کیا از «شیار۱۴۳» و انتقادات تند او به مخالفان فیلم «چ» و داوران که تا مدت ها نقل محافل سینمایی بود.