مجموعه مستند «روایت فتح» اثری ماندگار درباره قهرمانانی است که فارغ از علایق مادی، زندگی دیگری را تجربه کردند.

سوره سینما – فردا ۲۰ فروردین ماه روز هنر انقلاب اسلامی است، روزی که با نام شهید سیدمرتضی آوینی رقم خورده است. آوینی یکی از مهمترین شخصیت‌های فرهنگی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. هنرمند و نظریه پردازی که پس از پیروزی انقلاب زندگی تازه‌ای را انتخاب کرد و در مسیری که تا شهادت پیمود آرا و افکارش با موافقت و مخالفت بسیاری مواجه شد. آوینی در دوران حیاتش گونه ای دیگر بود و حالا موافقان و دوستدارانش از جبهه‌ها و گرایش‌های گوناگونند که می کوشند در پرتوی نام او به هویتی دست بیایند. آنچه اما نام او را ماندگار می‌کند گرایش سیاسی اش نیست، تعلق خاطر مذهبی و دغدغه‌های معنوی او است. صداقتی که در کلام و سلوکش دیده می‌شد و در این روزگار چون کیمیا نایاب است.

مروری بر زندگی شهید سید مرتضی آوینی

مرتضی آوینی شهریور ۱۳۲۶ در شهر ری دیده به جهان گشود و پس از آنکه تحصیلات ابتدایی و متوسطه‌ خود را در شهرهای زنجان، کرمان و تهران به پایان رساند، برای تحصیل در رشته معماری وارد دانشکده‌ هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد. او از کودکی با هنر انس داشت. شعر می‌سرود داستان و مقاله می‌نوشت و نقاشی می‌کرد. او فیلم‌سازی را از اوایل پیروزی انقلاب با ساختن چند مجموعه از جمله ˈ‌ شش روز در ترکمن صحراˈ، سیل خوزستان و ظلم خوانین آغاز کرد و در سال ۵۸ برای ثبت تلاش جهادگران راهی روستاهای محروم کشور شد. با پایان جنگ و در فاصلهٔ سال‌های پایان جنگ و تأسیس مؤسسهٔ روایت فتح، آوینی نوعی فعالیت هنری‌- مطبوعاتی را تجربه کرد. او در این دوره به سینما، هنر، فرهنگ واحد جهانی و مواجههٔ آن با مسائل مختلف فکر می‌کرد.

حاصل همهٔ آن فکر کردن‌ها، تحقیق‌ها و مباحثات، نوشته‌هایی است که از او به جا مانده. تأملاتی در ماهیت سینما که در فصل‌نامهٔ فارابی به چاپ رسید و بعد مقالاتی با عناوین جذابیت در سینما، آینهٔ جادو، قاب تصویر، زبان سینما و… که از فروردین سال ۱۳۶۸ در ماهنامهٔ سوره منتشر می‌شد. مجموعهٔ این مقالات در کتاب آینهٔ جادو که جلد اول از مجموعهٔ مقالات و نقدهای سینمایی اوست جمع آوری شد. او در کنار تألیف مقالات تئوریک دربارهٔ ماهیت سینما و نقد سینمای ایران و جهان، مقالات متعددی درمورد حقیقت هنر، هنر و عرفان، هنر جدید اعم از رمان، نقاشی ، گرافیک ، تئاتر ، هنر دینی و سنتی ، هنر انقلاب و… تألیف کرد که بیش‌تر آن‌ها در ماهنامهٔ سوره به چاپ رسید. طی همین دوران در خصوص مبانی سیاسی‌- اعتقادی نظام اسلامی و ولایت فقیه، فرهنگ انقلاب در مقابله با فرهنگ واحد جهانی و موضوعات دیگر تفکر و تحقیق کرد تا بتواند جواب‌هایی برای همهٔ سؤال‌هایی که داشت پیدا کند. آوینی روز بیستم فروردین ۱۳۷۲ در منطقه فکه در حال بررسی لوکیشن فیلم مستند شهری در آسمان ، بر اثر اصابت ترکش مین باقی مانده از جنگ ایران و عراق کشته شد.

روایتی از جنس زمانه ، به نام «روایت فتح»

۲۰ فروردین سال ۱۳۷۲ بود که سید مرتضی آوینی یاران و دوستان خود را تنها گذاشت و ترکش های مین های باقیمانده از دوران جنگ تحمیلی که سالهای زیادی هم از آن نمی گذشت ،در جبهه های جنوب و خاک فکه او را از پا در آورد. او با گروه جهادی روایت فتح و با نگاه هنرمندانه و لطیف و از زاویه ای متفاوت تعادلی زیبا میان ذات خشونت آمیز و زشت جنگ و روحیه عرفانی و معنوی رزمندگان جنگ تحمیلی برقرار کرده بود. تصاویری برگزیده از صحنه هایی تلخ و شیرین و عبرت آموز که با متن های شاعرانه و عارفانه آوینی و صدای لطیف و آرام بخشش ، تاثیری دو چندان را بر فضای تلخ آن روزهای جامعه می گذاشت. روایتی فاتحانه با قلم آوینی و تلاش همکاران او که در دهه ۶۰ یکی از پربیننده ترین برنامه ها و مستندهایی بود که از شبکه یک سیما روی آنتن می رفت و همین صمیمت و عرفان نهفته در لایه های درونی اثر و اتکا بر تصاویر کمتر دیده شده از جنگ تحمیلی در کنار گفتگوهای جذاب با رزمندگان ، روایت فتح را به الگویی در مستند سازی جنگ تبدیل کرد که به جرات می توان گفت آثاری که از روی دست آن ساخته شدند به ثبات و موفقیت آن دست نیافتند و شاید این امر به دلیل نبود یک راهنما و هنرمند سرد و گرم چشیده ای چون آوینی بود که انقلاب اسلامی جای پاهای او را محکم تر و اندیشه های عرفانی و اسلامی وی را مستحکم کرد تا جایی که بگوید « با شروع انقلاب تمام نوشته‌های خویش را ، اعم از تراوشات فلسفی، داستان‌های کوتاه، اشعار و… در چند گونی ریختم و سوزاندم و تصمیم گرفتم که دیگر چیزی که حدیث نفس باشد ننویسم و دیگر از ˈخودمˈ سخنی به میان نیاورم… سعی کردم که خودم را از میان بردارم تا هرچه هست خدا باشد، و خدا را شکر بر این تصمیم وفادار مانده‌ام….ˈ این گفته ها نشان از آن دارد که سید شهیدان اهل قلم از یک را ه طی شده ای که سرشار از تظاهرات دنیایی و ظواهر مادی بوده دست کشیده و با زبان هنر و فارغ از هرگونه منفعت طلبی به دنبال تصویر کردن و پیروی از اندیشه‌های اسلامی و عرفانی بوده است و همین باعث شده که همچنان از دیدگاهها و مباحث او در باب هنرهایی چون سینما ، تئاتر و نقاشی سخن به میان آورند ، اما وجود دارند بسیاری که با نگاههای ابزاری و با در نظر گرفتن منافع و جایگاه خود اندیشه های مرتضی آوینی را با شعارهای مصنوعی دستاویز قرار می دهند ، غافل از اینکه نه تنها پیرو آن اندیشه و تفکر نیستند، بلکه در نگاه کسانی که دوشادوش آوینی بوده اند ، در اعماق چاه تاریک «من» ظاهری و مادی خود فرو می روند.