مستند «سرگردون» به موضوع شبکه‌های ماهواره‌ای و آسیب‌های آن اشاره دارد.

سوره سینما- چهاردهمین جلسه از سلسله نشستهای نمایش فیلم "سینماروایت" با نمایش مستند «سرگردون» برگزار شد. «سرگردون» که توسط محمد طادی کارگردانی شده مستندی است گزارش گونه که با محوریت بررسی آسیب‌های برآمده از شبکه های ماهواره ای فارسی زبان ساخته شده است. در این مستند کارگردان در کنار صحبتهایی که با مردم درباره شبکه های ماهواره ای میکند به سراغ تعدادی از چهره های بازیگری سینما رفته و درباره پدیده ای به نام ماهواره و اثرات آن از آنها نیز پرسش می‌کند.

به گزارش روابط عمومی سینما روایت، در نشست گپ و گفت این فیلم علاوه بر محسن یزدی فعال رسانه ای و احمد دانش منتقد سینما، صابر امامی تهیه کننده و محمد طادی کارگردان کار نیز حضور داشتند. محسن یزدی از عوامل کار درباره چرایی رفتن به سراغ ماهواره پرسید و صابر امامی در پاسخ به این سوال گفت:«احساس نیاز زیادی درباره آگاهی بخشی پیرامون ماهواره در جامعه ما وجود دارد و به طور کلی ما نسبت به دشمنیهایی که از طریق ارسال این امواج ماهواره ای نسبت به ما صورت میگیرد اطلاعات چندانی نداریم. البته مستندی که ساختیم فقط شروعی بود برای پرداختن به آثار سوء شبکه های ماهواره ای و تلاش میکنیم در آینده باز هم در این حیطه کار کنیم.»

محمد طادی کارگردان کار هم در سخنانی با اشاره به علاقه اش برای ساخت یک تلفیلم با مضمون ماهواره اظهار داشت: قرار بود یک تلفیلم داستانی با این مضمون بسازیم اما بر سر دریافت مجوز مشکل پیدا کردیم و برای همین ترجیح دادیم از پژوهشهایی که برای ساخت تلفیلم انجام داده بودیم جهت ساخت این مستند استفاده کنیم. خوشحالیم که این مستند هم فروش خیلی خوبی در شبکه خانگی داشت و بیشتر از ۷۰ هزار نسخه فروش رفت.

وی در پاسخ به این سوال محسن یزدی که دلیل ایجاد مشکل برای دریافت مجوز تلفیلم چه بود طادی گفت: مشکلات زیادی برای پرداختن به ماهواره در آثار وجود دارد. مثلا یکی از اصلی ترین آنها این است که شما نمیتوانید در هیچ فیلمی نمایش جمع آوری ماهواره توسط نیروی انتظامی را نشان دهید و طبیعی است که این محدودیتها باعث میشد مرتب ایده اولیه فیلمنامه داستانی مان تعدیل شود پس بهتر بود که برویم سراغ مستند. 

به گزارش روابط عمومی «سینماروایت» در ادامه نشست احمد دانش منتقد مهمان با بیان اینکه برای جلوگیری از آسیبهای ماهواره کار چندانی انجام نشده است اظهار داشت:هرچند کار فرهنگی چندانی در این حیطه انجام نشده است اما خوشبختانه مخاطبان داخلی خودشان کم کم و با تجربه کردن آموخته اند که ماهواره آن قدرها هم چیز خوبی نیست و به بیان بهتر گذشت زمان دست شبکه های ماهواره ای را رو کرده است.

دانش با ستودن تلاش عوامل فیلم در کار با مضمونی کمتر تجربه شده ادامه داد: فیلم علیرغم نقاط قوت یک سری ضعفهایی را هم در ساختار دارد. اولین مشکل فیلم آن است که نامش مستند است و کمتر سندی را در فیلم می بینیم و همه چیز را در قالب مصاحبه پیش می برد. مشکل دوم کمبود پژوهش است که ای کاش زمان بیشتری برای پژوهش گذاشته می شد.

نکته ای را که دانش بیان کرد سبب ساز آن شد که یکی دو نفر از مخاطبان نشست هم وارد بحث شده و از نگاه یکسویه ای که کارگردان به ماهواره داشته گلایه کنند. یکی از مخاطبان از این گفت که بهتر بود مستند با نگاهی منصفانه هر دو روی سکه ماهواره را ببیند و مرتب بر بدی‌های آن تاکید نکند و دیگری از این گفت که حرفهایی که یکی دو نفر از بازیگران حاضر در مستند مبنی بر نداشتن ماهواره میزنند با دیگر گفته های خود اینان که با جزییات درباره برنامه های ماهواره نظر میدهند تناقض دارد. این مخاطب گفت:«چطور میشود بازیگر سینمایی داشته باشیم که از این بگوید که ۴ سال است که اصلا ماهواره ندیده اما از آن طرف با جزییات درباره بدیهای فلان سریال حرف بزند. 

محمد طادی سعی کرد با بیان اینکه این اولین کارش بوده و طبیعی است که یک سری ضعفها از بی تجربگی او ناشی شده است پاسخ این مخاطبان را بدهد و امامی هم با بیان اینکه برای ساخت مستندی که بتواند در شبکه خانگی عرضه شود نیاز داشته به رفتن به سراغ بازیگران سینما گفت:«به هر حال مارکت پخش خانگی اقتضائات خاص خود را دارد و نیاز است که چند چهره در کار باشند تا کار به خانه های مردم رفته و دیده شود. اینکه سراغ بازیگران رفتیم و از آنها نظر خواستیم ناشی از برآوردن همین وجه بود. اینکه فلان بازیگر هم به نظر شما متناقض حرف میزند به هر حال دیدگاه شماست و من نمیتوانم درباره او قضاوت کنم. خوشحالم که برای یک مستند ۶۰ دقیقه ای کلی بازخورد خوب ایجاد شده و حتی یکی از شبکه های ماهواره ای برای پاسخ به این مستند، برنامه ای ۹۰ دقیقه ای ساخت.
 
احمد دانش منتقد در ادامه بحث با اشاره به اینکه مستند درباره ماهواره باید باز هم ساخته شود اظهار داشت:«نقدهایی که به مستند وارد است را عوامل کار بشنوند و از آن استفاده کنند برای کارهای بعدی. در زمینه هایی مانند ماهواره باید بیشتر از اینها کار کنیم و البته استانداردهای بیشتری را رعایت کنیم. باز هم میگویم مستند نیاز دارد به کار پژوهشی به عنوان مثال کارگردان سرگردون اگر فقط به دادگاه خانواده میرفت و به بررسی پرونده هایی میپرداخت که برآمده از اثرات سوء ماهواره هستند یقینا فیلمش پر و پیمان تر می‌شد. ما هم در نهادهایی مانند صداوسیما و مجلس، مرکز پژوهشها داریم و هم در بسیاری از ارگانهای دیگر. ای کاش سازندگان مستند سرگردون از آرشیو چنین نهادهایی برای کمک به فیلم خود استفاده نکردند؟

محمد طادی نیز در پاسخی مستقیم به دانش گفت:«کار پژوهشی برای این مستند داشتیم اما یادتان نرود نهادهای دولتی به این راحتی اجازه استفاده از آرشیوهایشان را به شما نمیدهند ضمن اینکه ما این مستند را دو سال قبل ساختیم که در آن هنگام بسیاری از مراکز پژوهشی با محوریت بررسی ماهواره ایجاد نشده بود.

صابر امامی تهیه کننده مستند هم اظهار داشت:مستند ما یک کار جمع و جور و ۲-۳ نفره بود. خومان نوشتیم خودمان تصویر گرفتیم خودمان تدوین کردیم و در یک کلمه بضاعتمان همین بود. برای تولید این مستند حتی یک ریال از نهاد یا ارگان خاصی نگرفته ایم. حتی بازیگرانی که در این کار حضور یافته اند هم فی سبیل ا.. آمده اند و یک ریال دستمزد نگرفتند.

محمد طادی در ادامه نشست با اشاره به بخشی از مشکلات پیش رویش در تولید این کار گفت: همین قدر بدانید که برای دریافت مجوز نمایش ۲۰ دقیقه از کار را کم کردند! دقت کنید که برای یک مستند آسیب شناسانه بخشی از بهترین نماهای آن را حذف کردند. در فیلم نماهایی را داشتیم که مربوط میشد به صحبتهای یک طلبه که در آن درباره دلایل استفاده اش از ماهواره می گفت یا آدمهای ظاهرالصلاحی را داشتیم که از ماهواره استفاده میکردند و به زعم خود آن را وسیله ای مفید می‌دانستند اما همه اینها حذف شد.

طادی با اشاره به محدودیتهای فراوان فیلمسازی با محوریت ماهواره افزود: باورتان نمی‌شود اما حتی استفاده از تصاویر باصدای شبکه های ماهواره ای در فیلمها ممنوع اعلام شده است و طبیعی است که دستمان واقعا بسته بود. امیدوارم فضا بازتر شود تا بشود بیشتر کار کرد.

احمد دانش منتقد در پاسخ به گلایه های طادی با اشاره به یکی از مشکلات تاریخی سینمای ایران اظهار داشت: به هر فیلمسازی که نقدی وارد میکنیم فورا از محدودیتها و مشکلات ممیزی و صدور مجوز می گوید در صورتی که به هر حال وقتی تصمیم میگیرید در ایران کار کنید طبیعی است که باید با آگاهی به این محدودیتها وارد گود شوید. از نهادهای مسئول انتظار میرود تکلیف خود را نسبت به چنین آثاری مشخص کنند. از یک طرف مرتب از آسیبهای ماهواره می نالند و از آن طرف بر سر راه آنها که می‌خواهند در این زمینه کار کنند مانع می گذارند. یک بار برای همیشه تعارفات را کنار بگذارند و اگر واقعا خیال کمک دارند موانع را بردارند.