یک کارگردان جوان سینما تاکید کرد بی‌دانشی تهیه‌کنندگان مشکل سینمای ایران است.

سوره سینما- سارا کنعانی: ابراهیم شیبانی کارگردان جوانی است که از دوران نوجوانی در این سینما فعالیت کرده. او امسال در جشنواره فجر فیلم نداشت اما تماشاگر آثاری بود که در بخش‌های مختلف روی پرده رفت.

امسال تا چه حد جشنواره فیلم فجر را دنبال کردید؟

ابراهیم شیبانی: من موفق شدم ۹۰ درصد فیلم‌ها را تماشا کنم اما احساس می کنم هنوز هم برای قضاوت کردن جشنواره زودهنگام است. طبیعی است که وقتی شما ۵ یا ۶ فیلم در روز می بینید ناخودآگاه از روز دوم و سوم به بعد، خسته هستید. کافیست ریتم یک فیلم تنها اندکی کند باشد. آن وقت است که ارتباط شما به کل با اثر قطع می شود. جشنواره امسال فیلم های بسیار خوبی که ما را شگفت زده کند، نداشت. ما هیچ فیلم ویژه ای در بخش های سودای سیمرغ، نگاه نو یا هنر و تجربه مشاهده نکردیم. من چندان موافق این موضوع نیستم که از اثری با عنوان پدیده یاد کنیم و اساسا از این بازی با کلمات استقبال نمی‌کنم، اما حتی اگر بخواهیم به وجود چنین واژه‌ای قائل باشیم، مصداقی برای آن پیدا نمی کنیم.

البته  برخی فیلم ها مثل «در دنیای تو ساعت چند است؟» طرفداران زیادی پیدا کرد.

بله. این اولین ساخته صفی یزدانیان حال ما را خوب کرد و شاید خیلی ها تا این حد از این فیلم توقع نداشتند. اکثر تماشاگران فیلم، از منتقدان گرفته تا بچه های سینما از این فیلم راضی بودند ولی با همه این ها، باز هم نمی توانیم بگوییم «در دنیای تو ساعت چند است؟» اتفاق خاص جشنواره بود. متأسفانه باید گفت جشنواره با جمله «هر سال دریغ از پارسال» هماهنگی دارد.

به نظرتان ریشه این مشکلات به چه چیز برمی گردد؟ همان ضعف فیلمنامه؛ چیزی که چندین سال است دارد عنوان می شود؟

نه نمی توان گفت ما در سینمای ایران صرفا مشکل فیلمنامه داریم. معضل سینمای ایران چیزی بیش از این است. به نظر من مهم ترین مورد، تهیه کننده است. اکثر فیلم های ما نشان دهنده این است که تهیه کننده دانش کافی برای تولید یک فیلم سینمایی که هم در جذب گیشه موفق باشد و هم در جشنواره بدرخشد، ندارد. بیشتر فیلم ها هیچ کدام از این ویژگی ها را دارا نبود و به ندرت می توانستیم فیلمی پیدا کنیم که یکی از این‌ها را دارا باشد. فیلم های موفق جشنواره امسال هم آثاری بودند که کارگردانی و تهیه کنندگی آنها را یک نفر بر عهده داشت. این مهم است که تهیه‌کننده بداند باید چه فیلمنامه ای را با چه مقدار هزینه و با استفاده از چه بازیگرانی کار کند. در این سینما تنها معدودی از تهیه کنندگان به این مسائل اشراف دارند.

اما به هر حال خیلی از فیلم هایی که امسال دیدیم داستان محکمی نداشتند.

در مرحله بعد است که به فیلمنامه می رسیم. در سینمای ایران کارگردان خوب، کم پیدا نمی شود. فیلمبردار خوب هم زیاد داریم و در کل بازیگران و عوامل فنی ما در سطح خوبی قرار دارند. این ارزیابی را نسبت به سینمای ایران عنوان می کنم. نیمی از ساخته های سینمای ایران از عوامل اصلی و فرعی حرفه ای بهره مند است. ما نویسنده های خوبی هم داریم و شاید سفارش دهنده خلاق نداشته باشیم یا با کمبود بودجه روبرو باشیم. ما به لحاظ مدیریتی مشکل داریم چون نمی دانیم در سال چه فیلم هایی و توسط چه کسانی باید ساخته شود. ویژگی مهم جشنواره امسال این بود که ظاهرا تعداد فیلم هایی که در بخش خصوصی ساخته شده اند بیشتر بود. البته نمی توان انکار کرد که هنوز دولت برای این سینما تصمیم می گیرد.

نکته بارز جشنواره امسال شاید موفقیت فیلم اولی ها نسبت به کارگردانان قدیمی تر بود.

بله. امسال هم مثل سال گذشته در یک نگاه کلی فیلم اولی ها نسبت به دیگر آثار بهتر بودند. یعنی از ۱۱ فیلم، هفت هشت فیلم بودند که برای یک فیلم اولی قابل قبول بودند. این آمار خوبی است. آن طرف در سودای سیمرغ ما ۲۲ فیلم داشتیم و شاید بتوانیم نام ۵ فیلم را به زور به عنوان آثار خوب معرفی کنیم.

اگر قرار باشد شما ترکیب اکران نوروزی را بچینید چه فیلم هایی را معرفی می‌کنید؟

«رخ دیوانه»، «دوران عاشقی»، «عصر یخبندان» می‌توانند گزینه های مناسبی برای شروع سال باشند. ما همیشه فکر می کنیم با آثار طنز می توانیم مردم را با سینما آشتی دهیم اما «ایران برگر» در آراء مردمی بالا نیامد.

نگاه کلی‌تان را نسبت به جشنواره و اکران سال ۹۴ بگویید.

در سینمای ما به طور میانگین برای هر فیلم بین هشتصد میلیون تا یک میلیارد تومان هزینه می‌شود. آیا همه آثار اکرام شده می توانند هزینه ساخت خود را برگردانند؟ شاید این مشکل به این برگردد که ما سازوکاری برای نمایش فیلم ها در زمان مناسب نداریم. شاید در کل باید گفت حال سینما خوب است اما تو باور نکن. من نگاه آرمان گرایانه به اکران ۹۴ ندارم اما با در نظر داشتن فیلم هایی که به جشنواره راه نیافتند اما اکران خواهند شد می توان به سال ۹۴ امیدوار بود.

حرفی باقی مانده که بخواهید عنوان کنید؟

اینکه برخی از فیلم ها را در بخش خارج از مسابقه به نمایش گذاشتند اقدام هوشمندانه ای بود. همین کار باعث شد ما متوجه بشویم سینما ربطی به سن و سال ندارد. آقایان ابوالحسن داودی، کمال تبریزی و علیرضا رییسیان مگر به کدام نسل تعلق دارند؟ آنان هم می‌توانند جزو همان پیشکسوتان به حساب بیایند. به نظر می‌رسد با نگاه به آثار انتخاب ها انجام شده است.