سی و پنجمین جلسه سینما روایت با رونمایی از مستند «نبرد بلد» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی روح‌الله رفیعی برگزار شد.

سوره سینما- در جلسه نقد و بررسی این مستند که به موضوع آزاد سازی شهر «عزیز بَلَد» در عراق  و حضور معنوی انقلاب اسلامی در این کشور می‌پردازد، علاوه بر روح الله رفیعی کارگردان، محسن اسلام‌زاده مستندساز و کارشناس سینمای مستند، رسول شادمانی نیز به عنوان مجری و کارشناس حضور داشت.

درسی که از کم کاری مستندسازان در طول دفاع مقدس گرفتیم

رسول شادمانی مجری جلسه نقد و بررسی مستند«نبرد بَلَد» با ابراز خوشحالی از تولید چنین مستندی و همچنین سالم ماندن مستندساز و بازگشت وی از خط مقدم درگیری ها در عراق،گفت: به نظر می رسد ما از کم کاری های مستند سازی در دوران دفاع مقدس این تجربه را حاصل کردیم که موقعیت های به دست آمده را به راحتی از دست ندهیم به همین خاطر در طول سال های اخیر شاهد حضور مستندسازان ایرانی در مناطق درگیری مانند سوریه، لبنان، افغانستان و عراق هستیم. شادمانی با اشاره به اینکه روح الله رفیعی پیش از این نیز با مستند «FT DOWN» در سینما روایت حضور داشته است، از این مستند ساز خواست تا درباره«نبرد بَلَد» و چگونگی ساخت آن توضیح دهد.

مهندس افغانی در سوریه با داعش می جنگید

رفیعی با تشکر از اینکه بار دیگر در سینما روایت حضور یافته است، گفت: حدود ۳۰-۳۵ سال پیش با طراحی چند کشور و از بد روزگار، دو کشور شیعه رو در روی هم قرار گرفتند و در خط مقدم شیعه علیه شیعه می‌جنگید. در طول دوران حکومت صدام شیعیان به خلاء هویتی رسیده بودند و حضور آمریکایی ها این خلاء تشدید کرد. این مستندساز با بیان اینکه بیشتر وقت جوانان عراقی در قهوه خانه ها یا در کافی نت ها پای فیسبوک می گذشت گفت: با حمله داعش به عراق و فتوای جهادی که آیت الله سیستانی دادند باعث شد تا هویت جدیدی در عراق به وجود بیاید که آن هویت انقلاب اسلامی است.

کارگردان مستند«نبرد بَلَد»، با بیان اینکه تاثیر انقلاب اسلامی فراتر از مرز های جغرافیایی است، افزود: سال گذشته در سوریه با جوان مهندس افغانی آشنا شدم، از او پرسیدم چرا به سوریه آمدی و چرا به افغانستان نرفتی؟! تو که مهندس هستی و افغانستان اکنون بیش از هر وقت دیگری برای سازندگی به تو نیاز دارد، وی گفت من برای انقلاب اسلامی به اینجا آمده ام، رفیعی گفت: با تعجب به او گفتم برای انقلاب؟! گفت بله! شما فکر می کنید که انقلاب فقط در داخل مرزهای شما است، من اگر امروز به سوریه آمده ام و می جنگم برای بشار اسد نیست بلکه برای دفاع از انقلاب اسلامی است.

رفیعی گفت: بعضی اوقات برای درک بزرگی انقلاب اسلامی باید کمی از آن دور شویم و از دور به آن نگاه کنیم تا به ابعاد وسیع آن پی ببریم.

مستندی شبیه مستند های آوینی 

کارگردان «نبرد بَلَد» گفت: تلاش کردم مستند شبیه آثار شهید آوینی باشد و نگاهی فطری که شهید آوینی به جنگ دارد را در این مستند بیاورم. نگاهی به آدم هایی که در جنگ شکل می گیرند و به تعالی می رسند. این مستند سراسر از المان های انقلاب اسلامی بود، نماز خواندن در میدان جنگ، قران خواندن، تصاویر امام خمین و رهبر معظم انقلاب  و حتی شعار هایی که رزمندگان عراقی می دهند.

گلایه از بی توجهی به المان های مذهبی در ساخت مستندها

 رفیعی با انتقاد از مستند هایی که درباره اوضاع سوریه و عراق تولید شده اند، گفت: در بسیار از مستند هایی ساخته می شوند هیچ نشانه و المان اسلامی دیده نمی شود. برعکس داعشی ها در تمامی فیلم‌هایی که منتشر می کنند از المان هایی مانند قرآن خواندن و نماز استفاده می کنند تا خود را مسلمان جا بزنند، اما در جناح روبرو فیلم های که ساخته می‌شوند همه «رمبویی» هستند و تصویری از اسلام در آن وجود ندارد.

در ادامه نشست، شادمانی با بیان اینکه یا صرف گرفتن تصاویری که تا به حال ندیده ایم را می توان مستند نامید ؟ و اینکه تصویر برداری در میدان جنگ با فیلمسازی مستند که در محلی امن و در کمال آرامش ساخته می شوند برابر است؟! از محسن اسلام زاده خواست تا تحلیل خود را درباره مستند «نبرد بَلَد» ارائه دهد.

مدیریت دولتی سنگ انداز است

اسلام زاده که خود برای ساخت مستندی در عراق به سر می برده و چند روز با رفیعی همراه بوده است، با اشاره به این که ریتم فیلم خوب است و روایت آن بدون دخل و تصرف انجام شده، این سوال را از رفیعی پرسید که چرا به سراغ چنین مستندی رفته است و ایا کسی سفارش ساخت آن را داده است؟! روح الله رفیعی در پاسخ گفت: بسیاری از کسانی که به انقلاب منسوب هستند فکر می کنند همه کار ها را باید حکومت انجام دهد. وی افزود: ما یک مجموعه ۱۶-۱۷ نفره هستیم که بدون اینکه حمایت شویم یا سفارشی گرفته باشیم این مستند را ساختیم. داستان «نبرد بَلَد» از بصره آغاز شد و در کوچه پس کوچه های نجف ادامه پیدا کرد تا به نبرد عزیز بلد رسید. این مستند ساز با گلایه از مشکل تراشی های افراد مسئول در داخل ایران برای ساخته نشدن این مستند گفت: به جای اینکه از ما حمایت شود دوستان چند بار دوربین ما را توقیف کردند و دنبال دیپورت ما از عراق و ممنوع الخروج شدنمان از ایران بودند.

وی ادامه داد اگر بخواهیم با مسیر دولتی پیش برویم سیستم همیشه همین است. در چنین سیستمی نمی شود فیلم ساخت و صحنه های میدان جنگ را به تصویر کشید.

درسی که شهیدباقری به مستند ساز های جنگ داد

کارگردان مستند «نبرد بَلَد» گفت: «اعلام حربی» به قول عرب ها که ما به آن«تبلیغات جنگ» می گوییم قوانین و قواعد خود را دارد. کسی که دوربین به دست می گیرد باید در مرحله اول خود یک رزمنده باشد و در حد مقدماتی اطلاعات نظامی داشته باشدو مستندساز هایی که دون اطلاع رفتند یا شهید شدند یا جانباز. ما این درس را از شهید حسن باقری یاد گرفتیم که پیش از هر کاری ابتدا منطقه را شناسایی کنیم ، دشمن را بشناسیم و بدانیم چه تجهیزاتی دارد. از همه اینها مهم تر فیلمساز باید در میدان جنگ آرامش داشته باشد و مانند یک فرمانده عمل کند.

سنگ های دولتی جلوی پای مستند سازان جنگ

اسلام زاده با تائید سخنان رفیعی درباره سنگ اندازی مسئولان دولتی در راه ساخت مستند هایی مانند «نبرد بَلَد»،  گفت: سال ها پیش زمانی که مستندسازانی چون رضا برجی و حسین جعفریان خودشان به بوسنی یا افغانستان رفتند و فیلم ساختند. بعد گفتند برای آنکه کار مستند سازی ساماندهی شود مرکزی به وجود آید اما این مرکز به جای ساماندهی مانعی شد و نگذاشت کاری انجام شود. این کارشناس با طرح این سوال که چرا ما امروز هیچ فیلمی از عملیات هایی که پیاپی در سوریه و عراق انجام می شوند نمی بینیم ؟! مسئولان دولتی را مسئول این کم کاری دانست

شادمانی با بیان اینکه شاید محافظه کاری برای ساخت مستند به دلیل حضور نیروهای ایرانی در سوریه و عراق باشد، دلایل امنیتی را باعث عدم حضور دوربین فیلمسازان درمیدان نبرد عنوان کرد.

اسلام زاده با رد سخنان شادمانی این کار را قصاص پیش از گناه دانست و تاکید کرد مستندسازان در مورد خطوط قرمزکاری اطلاع دارند.

رفیعی نیز با تائید سخنان اسلام زاده افزود: متاسفانه ما عافیت طلب شده ایم، وقتی مقام معظم رهبری به سراحت می گویند از هر جریانی که بر علیه اسرائیل باشد حمایت می کنیم، ما در قبال آن چه کرده این ؟! امیرالمومنین می فرمایند وای بر مردمی که در سرزمین خود بجنگند. آمریکایی ها این حدیث را استفاده کرده اند و با رفتارشان آن را نشان داده اند، اما در اینجا دیپلمات های رده چندم می گویند این حرف ها نزنید! به همین دلیل است که آقا]مقام معظم رهبری[می فرمایند من دیپلمات نیستم، انقلابی ام.

باغبانی با هماهنگی رفت اما شهید شد!

محسن اسلام زاده در ادامه نشست با بیان اینکه برخی از ملاحظه کاری ها درباره خطوط قرمز فقط باعث می شود فیلمی ساخته نشود، گفت: ما نمی گویم فیلمساز خود سر عمل کند و خطوط قرمز نظام را در نظر نگیرد اما خدا رحمت کند هادی باغبانی را که با همه هماهنگی ها رفت و شهید شد! دوربینش هم به دست آنها افتاد.

درصورتی که یک مستندساز باید بداند که حداقل در آن شرایط باید هر شب فیلم دوربینش را عوض کند!

نسل دوم روایت فتح

اسلام زاده با اشاره به استفاد از موسیقی متن مجموعه روایت فتح در مستند«نبرد بَلَد» گفت:روح الله رفیعی و امثال او نسل دوم روایت فتح هستند. اگر قرار بود روایت فتح با دیدگاه های تجملی پیش بروند هیچ گاه «روایت فتح» نمی شد.آنهایی که امروز مانع تراشی می کنند روز قیامت باید پاسخگوی شهید آوینی باشند.

در انتهای نشست رفیعی با اشاره به نریشن شهید مرتضی آوینی که برای دقایق پایانی مستند «نبرد بَلَد» انتخاب شده بود، این انتخاب را برای نشان داده یک جریان فکری که نماینده آن مرتضی آوینی است، عنوان کرد و گفت: مقصودم از ساخت این مستند بلاحد بودن مقاومت است.

لازم به ذکر است پیش ازآغاز نشست نقد و بررسی مستند «نبرد بَلَد» به معرفی مجموعه کتاب «مبانی سینما» از مجموعه کتاب های سینمایی نشر ساقی پرداخت. شادمانی با بیان اینکه این کتاب برای همه علاقه مندان به سینما مفید است، خواندن آن را به کسانی که می خواهند با سینما آشنا شوند توصیه نمود. وی «مبانی سینما» را یکی از کامل ترین کتاب های آموزش سینما دانست که نویسنده و مترجم آن تلاش کرده اند با ساده ترین شکل ممکن سینما را آموزش دهند.

«مبانی سینما» نوشته ویلیام فیلیپس مدرس سینما است. این کتاب یکی از منابع جامع در زمینه‌ مطالعات سینمایی به شمار می‌آید. ویرایش دوم این کتاب، ترکیبی سنجیده و آسان‌فهم از اطلاعات فنی ـ تخصصی و تحلیل‌های تاریخی ـ فرهنگی است که آشنایی نسبتاً کامل و چندبعدی خوانندگان با مباحث مطرح سینمایی را در پی دارد. نویسنده در عین احترام فراوان به اصول سینما، به شکلی مفید و مبتکرانه می‌کوشد مهارت نقادی خوانندگان کتابش را برانگیزد و بپرورد؛ مهارتی که همه‌ ما برای تجزیه و تحلیل فیلم‌ها نیاز داریم. اساساً درک این نکته که رسانه‌ی سینما به مراتب جامع‌تر و پیچیده‌تر از تصویری است که بر پرده‌ سینما نقش می‌بندد، به ما کمک می‌کند تا از ساده‌سازی‌ها و بحث‌های کلیشه‌ای رایج درباره‌ی سینما بپرهیزیم. «مبانی سینما» در سه جلد با ترجمه رحیم قاسمیان، توسط نشر ساقی منتشر شده است.

سی و پنجمین جلسه سینما روایت، روز یکشنبه ۳ اسفندماه، با رونمایی«نبرد بَلَد» و نقد و بررسی آن برگزار شد. به دلیل برگزاری برنامه «شب های روایت» و اکران ۱۰ فیلم برگزیده جشنواره فیلم فجر ، سینما روایت برای دو هفته متوالی جلسه اکران ندارد.