سوره سینما – احسان سالمی: امسال نیز ماه محرم از راه رسید ولی بازهم مشکل اکران فیلم سینمایی «رستاخیز» احمدرضا درویش حل نشد. فیلمی که امسال برای دومین سال پیاپی در صف اکران ماه محرم مانده است و البته هنوز هم سرنوشت اکران آن به دلایلی که معلوم نیست، نامشخص است!

از زمانی که خبر عدم اکران فیلم سینمایی «رستاخیز» در رسانه‌ها منتشر شد یکی از اصلی‌ترین موضوعاتی که به آن پرداخته شد، بررسی نگاه گروهی بود که به مخالفت با اکران این اثر پرداخته بودند و در این میان فرصتی نیز برای برخی از افراد و رسانه‌ها به وجود آمد که تلاش کنند که از عدم رستاخیز سوءاستفاده سیاسی خود را انجام دهند و از قِبَل پرداختن به رستاخیز، باب بحث در مورد آثار مطلوب اما اکران‌نشده‌ی خود را بگشایند.

این در حالی است که اگر به نوع مخالفت‌ها صورت گرفته و ماهیت‌های آن‌ها توجه کنیم و در کنار آن سخنان برخی از مقامات مسئول در دولت و نهادهای انتظامی را بررسی کنیم به نتایج قابل تاملی در این زمینه خواهیم رسید.

حذف ۴۰ دقیقه از رستاخیز برای فروکش کردن اعتراضات

فیلم سینمایی «رستاخیز» پس از چند سال تحقیق و مطالعه در زمینه‌های تاریخی، هنری و فنی و همچنین دو سال پیش تولید، توسط احمدرضا درویش کارگردان این اثر در منطقه بم کلید خورد. این فیلم که به واقعۀ کربلا و شهادت امام حسین(ع) و یارانش پرداخته و از زمان مرگ معاویه تا روز عاشورا و شهادت امام حسین(ع) را روایت می‌کند، در زمانی ۱۰ ساله تولید شد و پس از آماده شدن توانست با حضور در سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در ۸ بخش از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی برنده سیمرغ بلورین شود.

اما از اولین روز نمایش این اثر در جشنواره فیلم فجر اعتراضاتی نسبت به برخی از صحنه‌های این فیلم وجود داشت که عمده آن‌ها پیرامون دو محور نمایش چهره‌های برخی از شهدای کربلا همچون حضرت قمر بنی‌هاشم(ع) و حضرت علی‌اکبر(ع) و همچنین برخی از مغایرت‌های تاریخی موجود میان داستان فیلم و روایت‌هایی نقل شده از واقعه کربلا بود که البته عوامل این فیلم برای برطرف کردن این دو مشکل فیلم را مجددا تدوین کردند و بیش از ۴۰ دقیقه از آن را حذف کردند و همین موضوع باعث شد بسیاری از مشکلات فیلم در نسخه جدید آن که آماده نمایش عمومی شده بود، برطرف شود.

اکران عمومی «رستاخیز» و مخالفت‌هایی که فیلم را به تعلیق درآورد

اما اعتراضاتی که نسبت به این فیلم وجود داشت تا زمان آغاز اکران عمومی آن چندان اوج نگرفت ولی درست با اعلام خبر آغاز اکران این فیلم در ۲۴ تیر ماه سال جاری، اعتراضات شکل گرفته پیرامون آن جنبه عمومی‌تری پیدا کرد و نتیجه آن تحصن دو روزه گروهی در مقابل وزارت ارشاد و بعد از آن نیز تحصن گروهی دیگر در مقابل سینما شکوفه تهران برای جلوگیری از پخش آن بود.

در نهایت این اعتراضات منجر به این شد که وزارت ارشاد تصمیم بگیرد که اکران این فیلم را در همان روز اول نمایش آن متوقف کند. هرچند که وزارت ارشاد در اطلاعیه رسمی خود در ارتباط با دلایل گرفتن این تصمیم گفته است: «نظر به رعایت جایگاه و شان مراجع عظام تقلید و عالمان شاخص دینی یادآوری می‌کنیم که اکران فیلم «رستاخیز» تا تامین نظر برخی از مراجع بزرگوار تقلید به تعویق می‌افتد.» و البته برخی از مرجع معظم تقلید نیز با توجه به شنیده‌هایی که از این اثر داشتند، نسبت به اکران آن معترض بودند ولی به نظر می‌رسد آن چه باعث شد اکران این فیلم به تعویق بیفتد، اعتراضات و حرکات عجیب گروهی بود که بعدها معلوم شد بیشتر آن‌ها وابسته به جریان «شیعه انگلیسی» هستند.

جوسازی مسئولین و ماهی گرفتن برخی رسانه‌ها از آب گل‌آلود!

اما پس از آن که سازمان سینمایی تصمیم به توقف اکران این فیلم سینمایی گرفت، در اقدامی قابل تامل بسیاری از رسانه‌ها سعی کردند ماهی سیاسی خود را از این اتفاق صید کنند و تمام تلاش خود را به خرج دادند تا با چسباندن رستاخیز به فیلم‌های درصف‌اکران‌مانده‌ی پیشین بازهم در حاشیه‌ی رستاخیز باب بحث در مورد برخی فیلم‌های خاص مسئله‌دار را بگشایند، فیلم‌هایی که اساسا عدم اکرانشان ارتباطی به ماجرای رستاخیز نداشت.

برای نمونه وزیر ارشاد در گفت‌وگویی که با ایسنا داشت، با اشاره به حواشی رستاخیز گفته بود: این فیلم هم ممکن است مثل بعضی از فیلم‌های دیگر، با بعضی از اصلاحات جزئی اکران شود. منتهی در آن مقطع زمانی احساس کردم یک عده عناصری می‌خواهند علیه دولت و فعالیت‌هایش، تظاهراتی را به عنوان دفاع از تاریخ عاشورا راه بی‌اندازند و به دنبال بهانه‌گیری هستند، همان‌طور که شاهد بودید، عده‌ای دو روز در مقابل وزارت ارشاد تظاهرات کردند ولی این بهانه‌ای بود برای اینکه با دولت مخالفت کنند. بنابراین ما اکران این فیلم را به تعویق انداختیم بخصوص که نمی‌خواستیم جشن هسته‌ای تحت‌الشعاع این موضوع قرار بگیرد.»

از سوی دیگر روزنامه آفتاب یزد طی مطلبی با عنوان «حل مشکل رستاخیز با افکت نور!» نوشت: «دو هفته پیش هنگامی که «رستاخیز» روی پرده سینماها رفت عده‌ای با تحصن مقابل برخی سینماها و همینطور وزارت ارشاد خواستار پایین کشیده شدن فیلمی شدند که در آن هیچ گونه سیاه نمایی صورت نگرفته و آنچه به تصویر کشیده می‌شد تماما حقیقت محض بود، اما دلواپسان عرصه هنر آنقدر در این وادی اعتراض کردند که به خیالشان حالا دیگر دارای حق آب و گل هستند، این فیلم را نیز در زمره فیلمهای مورد اشکال خود قرار داده و نه تنها خواستار اصلاح آن نشدند که کلا از بیخ و بن خواستار عدم اکران فیلم برای همیشه شدند. اما از این نکته غافل بودند که این فیلم، فیلمی نیست بشود به آن برچسب چسباند. گرچه آنها (دلواپسان) موفق شدند فیلم را از پرده پایین بکشند اما قدرت این را نداشتند که برای همیشه مانع اکران فیلم شوند، چرا که مراجع تقلید با حضوری موثر و مفید اجازه ادامه جولان دلواپسان را از آنان گرفتند.»

در موردی دیگر نیز روزنامه شرق در گزارشی که چند روز بعد از توقف اکران این اثر منتشر کرد، نوشت: «در اجرای قانون تفاوتی بین «خانه ‌پدری» و «رستاخیز» وجود ندارد. فیلمی که مجوز اکران دارد، باید اکران شود. با اینکه به نظر می‌رسید با توقیف فیلم سینمایی رستاخیز فیلم دوران عاشقی علیرضا رئیسیان جایگزین آن خواهد شد اما شورای صنفی نمایش امیدوار است طی یک هفته‌ای که برای تعیین‌تکلیف شرایط اکران فیلم رستاخیز در نظر گرفته شده است، مشکلات نمایش فیلم مرتفع شود. در نهایت باید دید این‌بار دلواپسان پیروز میدان خواهند شد یا مجوز وزارت ارشاد؟»

آشکار شدن نقش جریان «شیعه انگلیسی» و رسوایی حاشیه سازان

این جوسازی‌ها اما در حالی از سوی برخی رسانه‌ها صورت می‌گرفت که تنها مدتی پس از آن که حواشی پیش آمده برای رستاخیز آرام گرفت، سردار سید مسعود جزایری معاون امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح پرونده جدیدی را در این زمینه گشود.

او با بیان اینکه متاسفانه در تعلیق اکران فیلم «رستاخیز» وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قدری عجله کرد، گفت: «برخی اطلاعات حاکی از آن است که عده‌ای که جلوی یکی از سینماهای تهران تجمع و حتی اقدام به قمه زنی کرده بودند، وابسته به جریان معروف «شیعه انگلیسی» بوده‌اند و اسناد و مدارک آن در اختیار نهادهای مسئول است.»

البته سردار جزایری تنها فردی نبود که در این رابطه اظهارنظر کرد. اکبر نبوی منتقد و مستندساز نیز در ارتباط با اعتراضات صورت گرفته به نمایش چهره‌ شهدای کربلا به ویژه حضرت قمر بنی هاشم(ع) در فیلم سینمایی رستاخیز گفت: «من معترضان و مخالفان فیلم «رستاخیز» را به دو گروه تقسیم می‌کنم. گروه اول کسانی هستند که ضمن عشق و محبت زلال و صادقانه به حضرت ابوالفضل (ع) از بدفهمی و تعصب بیجا هم برخورداند. به این گروه از عزیزان باید بگویم نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشند این است که آیا در روایت سینمایی که از حضرت عباس (ع)در این فیلم نمایش داده شده است به مقام ایشان خدشه‌ای وارد شده است یا خیر؟ از این منظر باید با فیلم روبرو شوند و آن را تحلیل کنند، نه اینکه به نمایش چهره ایشان اعتراض کنند، اما گروه دوم از معترضان کسانی هستند که آبشخور نگاه شان اسلام انگلیسی است و اتفاقا کانون تحرکاتشان را هم باید در انگلستان جستجو کرد.»

سرنوشت نامعلوم رستاخیز و مدیرانی که همچنان پاسخگو نیستند

در این میان موضوعی که به نظر می‌رسد به دست فراموشی سپرده شده است، فراهم کردن شرایط اکران اثری چون رستاخیز است. اثری که می‌توانست با ۴۰ دقیقه اصلاحاتی که از سوی سازندگان بر روی آن انجام شد، با حمایت سازمان سینمایی به عنوان یکی از آثار شاخص سینمای ایران به آن تنوع ببخشد و مخاطبان را حتی در ماه‌های محرم و صفر نیز به سینماها بکشاند.

درحالی که اکران همین فیلم در جشنواره‌ی بین المللی فیلم بغداد و انتخاب آن به عنوان بهترین فیلم این جشنواره با استقبال مخاطبین همراه شد و پیش زمینه خوبی را برای اکران سراسری آن در عراق آماده کرده است ولی هنوز این مشکل در داخل کشور حل نشده باقی مانده است.

در همین زمینه هم ظاهرا قرار بوده که کمیسیونی از سوی وزیر ارشاد برای رفع موانع اکران این فیلم تشکیل شود ولی هنوز بعد از گذشت چنده ماه از توقف اکران این فیلم در سینماهای کشور هنوز هم همه چیز در حد وعده‌ دادن و ابراز امیدواری مسئولین سینمایی کشور در جهت رفع موانع اکران این اثر مانده است.