به گزارش سوره سینما در ششمین روز اکران عمومی آثار جشنواره مردمی فیلم عمار، کارگاه آموزشی «دوران دیجیتال» با هدف بررسی تحولات عصر حاضر در مساله سینما و فیلم‎سازی با حضور «بهروز افخمی» از کارگردانان تاریخ سینمای ایران برگزار شد.

راه‎اندازی مدرسه ملی کاری بیهوده

بهروز افخمی در ابتدای سخنان خود ضمن اشاره به تاسیس و راه‎اندازی «مدرسه ملی سینما» گفت: راه‎اندازی مدرسه ملی سینما که مراحل ابتدایی آن به پایان رسیده است و در مسیر تامین بودجه است. «احمد ذاکری‏جهرمی» یکی از کارگردانان کشور در این‏باره گفتند از سوی «حجت‎ا… ایوبی» رییس سازمان سینمایی برای مشورت دعوت شدند. و ایشان در پاسخ به سوال معاون وزیر گفتند کاش پیش از شروع کار از بنده نظر می‎خواستید. زیرا در حال حاضر که کار جلو رفته است و در واقع مراحل پایانی خود را می‎گذراند پایان دادن آن امکان‎پذیر نیست. و ذاکری در ادامه علت آن را این طور توضیح داده که، مدرسه ملی سینما در دنیا امروز در حال تعطیل یا کوچک شدن است و ما تازه در کشور می‎خواهیم آن را راه‎اندازی کنیم. وی در توضیح علت این امر نیز به رییس سازمان سینمایی گفتند، علت این تعطیلی و کوچک کردن، به خاطر تغییرات و تحولاتی است که در دنیای دیجیتال در حال رخ دادن است، برمی‎گردد.

آموزش در دنیای دیجیتال بستری مهیا برای فیلم‎سازی

افخمی در ادامه سخنان خود گفت: آموزش فیلم‎سازی دو جنبه دارد؛ جنبه اول قریحه و ذوق هنرجو است که این جنبه با آموزش قابل تزریق و انتقال نیست. فردی که ذوق هنری نداشته باشد هر چقدر که آموزش داده شود، بی‎فایده است. جنبه دوم که در این مدارس قرار به آموزش دادن آن است، بخش تجربی و فنی کار است. این بخش نیاز به یک سلسله وسایل مثل دوربین، ابزار نور، صدا و غیره دارد که با کار با آن‎ها آن‎چه که باید آموخته شود، به هنرجو آموزش داده می‎شود. در واقع می‎توان گفت: ابزار لازم در اختیار هنرجو قرار می‎گیرد تا بیاموزد.

کارگردان «گاو خونی» در ادامه بحث خود افزود؛ وقتی به جنبه اکتسابی فیلم‎سازی می‎رسیم مساله‎ای که قابل آموزش است، در اختیار قرار دادن وسایل مورد نیاز این کار برای علاقه‎مند است تا تجربه لازم را کسب کند و کار را با تمرین بیاموزند.

اما در دنیای امروز با اتفاقاتی که در عصر حاضر رخ داده است دیگر نیازی به رفتن به دانشگاه یا مدرسه سینما نیست. زیرا با شهریه یک ترم دانشگاه، هنرجو می‎توان وسایل و ابزار مورد نیاز کار را خود فراهم کند و یک فیلم قابل قبول برای پرده سینما بسازد. در واقع یک هنرجو با چیزی در حدود ۳ هزار دلار، رقمی در حدود ۱۰ میلیون تومان می‎تواند ابزار کار را تهیه و فیلم بسازد.

او افزود؛ اگر به بخش نظری کار بخواهم بپردازم باز هم بنده معتقدم آن چیزی که به عنوان نظری، یک دانشجو می‎خواهد از اساتید خود بیاموزد و منابعی که برای نظریه‎های سینمایی از سوی اساتید به او معرفی شود، به راحتی می‎تواند با مطالعه در کتاب‎های بسیاری که در این زمینه تالیف و ترجمه شده است، بخواند و بیاموزد. و همچنین با جست‎وجو در اینترنت به منابع بیشتری دسترسی پیدا کند. با کمی کنکاش لینک‎های متفاوتی را پیدا خواهد کرد که مطالب انبوهی را در دسترس کاربران خود قرار می‎دهد. حتا با ورود به سایت دانشگاه‎های معتبر دنیا در حوزه فیلم‎سازی، یک علاقه‎مند می‎تواند کارهایی که شده و فیلم‎های کوتاهی که ساخته یا تدوین شده است را به راحتی ببیند.

وی گفت: با جست‎وجو در این دنیای مجازی شما با دریایی از معلومات و مسائل نظری در این حوزه مواجه خواهید شد که راه‎گشا برای شما خواهد بود. و اگر به زبان انگلیسی نیز مسلط باشید بهره بیشتری خواهید برد. گرچه آن‎چه که به زبان فارسی نیز موجود است خود دریایی است که در این بخش شما را متبحر می‎سازد.

افخمی در ادامه به دوران نوجوانی خود اشاره کرد و گفت: در دوره‎ای که ما در سن نوجوانی یا جوانی بودیم، کتاب‎های این حوزه بسیار کم و ناچیز بود و نیز اینترنت وجود نداشت. اما امروز مطالب بسیاری به صورت مکتوب و تصویری در کتاب‎ها و اینترنت وجود دارد که فرد علاقه‎مند به فیلم‎سازی را کفایت می‎کند.

کارگردان فیلم «عروس» در ادامه بحث خود گفت: از این رو سخن ذاکری‎جهرمی نتیجه‎ی درستی از این اتفاقات است که صرف هزینه و وقت برای راه‎اندازی مدرسه ملی سینما، برای امروز ضرورتی ندارد. و این جنبه از فیلم‎سازی یکی از تحولات دیجیتالی است که در این عصر رخ داده است.

حال با این تحولات دیجیتالی که در دنیا در حال روی دادن است اگر که مدرسه ملی سینما را نمی‎توانیم جمع کنیم باید آن را کوچک کنیم و از طریق اینترنت و فضای مجازی با هنرجویان ارتباط برقرار کنیم.

ساخت فیلم شخصی و فراهم بودن عرضه آن در دنیای دیجیتال

کارشناس برنامه «هفت» در ادامه به ابعاد دیگر این تحول پرداخت و گفت: جنبه‎های دیگری از تحولات دیجیتال که در حال تغییر فیلم‎سازی برای امروز هست به این برمی‎گردد که اگر شما با همت شخصی وسایل مورد نیاز این کار را تهیه و فیلمی بسازید، می‎توانید ساخته خود را از طریق کانال‎های مختلف در اینترنت عرضه کنید. و زمانی که فیلم شما به یک تعداد آمار مشخص از بیننده برسد، آن سیستمی که شما فیلم خود را در آن عرضه داشته‎اید هزینه‎ای به شما می‎پردازد.

وی در ادامه به دیگر اتفاقات این دنیای دیجیتال اشاره کرد و گفت: اتفاق خوب دیگری که در حال رخ دادن است، امکان ساخت هر فیلمی است که قبلا تصور آن را هم نمی‎کردید. تنها بستگی به دقت، ذوق و حوصله شما دارد که تا چه اندازه مهارت کافی در حوزه کامپیوتر داشته باشید. شما می‎توانید با امکاناتی که کامپیوتر در اختیار شما می‎گذارد یک فضای کوچک را به یک فضای بزرگ تبدیل کنید، طبیعت‎هایی را در دنیای دیجیتال طراحی کنید که پیش از این قابل دسترس نبودند. تمام این امکانات امروز در ایران فراهم و برای همه‎ی علاقه‎مندان این حوزه قابل دسترس است.

محو شدن گریم در چند سال آینده

افخمی از اتفاقات غریب در چند سال آینده در دنیا دیجیتال به محو شدن گریم در سینما گفت و عنوان داشت؛ چشم‌انداز سینمای آینده با تغییر و تحولات شگرفی روبه‎رو خواهد بود که در بستر عصر دیجیتال امکان‎پذیر شده است. به قول «عبدا.. اسکندری» در ۴ یا ۵ سال آینده در خارج و در ایران در طول دو دهه آینده، گریم بازیگران ناپدید خواهد شد و تغییر قیافه بازیگر برای صورتی که مورد نظر کارگردان برای بازی است در کامپیوتر اتفاق می‎افتد. یعنی کامپیوتر فضایی را به وجود می‎آورد که دیگر لازم نیست یک بازیگر ساعت‎ها زیر دست گریمور بنشیند و وقت صرف تغییر قیافه کند. با کمترین هزینه و صرف زمان، با امکانات کامپیوتری این امر شدنی خواهد بود.

ساخت بازیگرانی خیالی در دنیای دیجیتال

افخمی از دیگر چشم‌اندازهای دنیای دیجیتال در حوزه فیلم‎سازی، به ساخت بازیگری با صورتی که مورد نظر کارگردان و فیلم‎ساز است، اشاره نمود و توضیح داد؛ در آینده یک فیلم‎ساز می‎تواند با بستری که این فضای دیجیتال در اختیار او قرار می‎دهد و با نرم‌افزارهایی که به تولید انبوه می‎رسد، به خلق بازیگرانی بپردازد که مابه‎ازای بیرونی ندارند. صورتی ترکیبی از چند صورت با فرضا میمیک بازیگر تئاتری که چهره است. در واقع شما خواهید توانست میمیک صورت آن‎ها را روی صورت ساخته شده خود منتقل کنید و آن را به حرکت در آورید. و ممکن است بینندگان با دیدن این صورت خلق شده توسط شما که تقریبا بازیگر شماست از آن رضایت‏ کامل داشته باشند و مورد قبول آن‎ها باشد.

بدین معنا که اگر شما داستان‎نویس خوبی باشید در ۱۵ سال آینده، پای کامپیوتر می‎توانید چهره‎ای بسازید که در دنیای خارج وجود ندارد و آن بازیگر شماست.

این اتفاقات عجیب و شگفت‎انگیز در چند سال آینده رخ خواهد داد که شاید برای امروز بسیاری از آن‎ها هنوز قابل پیش‎بینی و درک نیست.

چالش سینمای هالیوود با دنیای دیجیتال

این کارگردان سینما در ادامه بحث دوران دیجیتال به ستاره‎سازی در دنیای سینمای امروز پرداخت و گفت: یکی دیگر از چشم‎اندازهای سینمای دیجیتال، شکسته شدن ستاره‎سازی به ویژه در سینمای امریکاست. چهره خوبی که توسط یک هنرجوی خوش ذوق در آینده در اولین فیلمش ساخته می‎شود که مورد پسند بیننده قرار می‎گیرد همچون تبری خواهد بود که کمر ستاره‎سازی در سینما بخصوص سینمای هالیوود را خواهد شکست.

وی گفت: همچنین شرایطی فراهم خواهد شد تا فیلمی که با ۴۰ میلیون دلار ساخته می‎شود با هزینه‎ای بسیار کمتر مثلا ۱۰ میلیون دلار ساخته شود. حتا ممکن است این فیلم دیجیتالی به قدری حرفه‎ای ساخته شود که خاستگاه جهانی پیدا کند.

بدین ترتیب شرایط دنیای دیجیتال، حکومت فعلی هالیوود را تبدیل به حکومتی ناپایدار و حبابی کرده است که ممکن است با یک اتفاق این حباب از بین برود و سینمای جدیدی به وجود آید.

ظرفیت نامحدود فضای دیجیتال

بهروز افخمی در ادامه اظهار داشت؛ تمام ابعاد سینمای دیجیتال را نمی‎توان مشخص کرد و قابل پیش‎بینی نیست. زمانی که کامپیوترهای شخصی آمدند وقتی از سازنده آن پرسیده شد ابعاد و توانایی آن چقدر است، در پاسخ گفت: نمی‏‎دانم. اینکه چه کارهایی با آن ممکن می‎شود و توانایی آن تا کجا خواهد بود. از این رو درباره عصر دیجیتال و سینمای دیجیتال همه چیز روشن نیست. و نمی‎توان حدس زد که توانایی و طرفیت این فضا چقدر است و تا کجا خواهد بود. گذشت زمان نیاز است تا بسیاری از ابعاد آن شناخته شود.

وی گفت: اگر بخواهم به نوعی بحث را روشن‎تر بیان کنم باید بگویم، تمام فعالیت انسان از دو نوع است؛ فعالیت‎های خلاقانه و فعالیت عملیاتی. با دنیای دیجیتال تمام فعالیت‎های عملیاتی که انسان انجام می‎دهد با کامپیوتر دست‎یافتنی است و تنها فعالیت‎های خلاقانه است که انسان به آن خواهد پرداخت. البته در این باره نیز بحث است که شاید در آینده حتا این نوع از فعالیت‎ها نیز در فضای دیجیتال شدنی باشد. البته فعلا در حد یک حدس و گمان است.

در نتیجه من نیز چون خالق کامپیوتر تنها پاسخی که می‎توانم در مورد ظرفیت این فضا داشته باشم، نمی‎دانم است.

خواندن مصاحبه کارگردانان بزرگ مسیری برای یادگیری

بهروز افخمی در نهایت به تجربه‎ی حرفه‎ای خود و اهمیت صدا در سینمای امروز اشاره کرد و گفت: من در ابتدای راه فیلم‎سازی خود، مصاحبه کارگردانان بزرگ دنیای را بسیار می‎خواندم و از این طریق اطلاعات و معلومات زیادی کسب کردم.

و در پایان باید به شرایطی اشاره کنم که در سایه دنیای دیجیتال در دنیای سینما فراهم شده است. همان طور که می‎دانید از سال ۱۹۲۷م که سینما از هنر و تصویر یک گام جلوتر آمد صدا نیز اهمیت زیادی پیدا کرد. حتا برای امروز به عقیده بنده «صدا» مهم‎تر از بقیه است. اگر صدا خوب باشد امکان ندارد چهره بازی بازیگر خوب نباشد، این را به تجربه عرض می‎کنم. و تنها ممکن است یک جا این تئوری تغییر کند و استثنا باشد و آن هم در بحث دوبله است. زیرا دوبلور تمرکزش روی صدا برای بازیگر است نه چهره.

اما بر عکس این موضوع وجود دارد یعنی صدا خوب نباشد اما چهره خوب باشد، که در این حالت نیز با صدای خوب در دوبله این اشکال قابل رفع است.

در واقع یکی از تحولات دیجیتالی امروز، امکان ساخت ماکت صداست که در ساخت انیمیشن حکم حیاتی دارد. ساخت ماکت صدا در دنیای دیجیتال امروز فراهم شده است. اما این نیز یک واقعیت است که بعضی از فیلم‎سازان قدیمی ما هنوز نتوانسته‎اند با این دنیا خود را هماهنگ سازند.