ششمین دوره از «جشنواره مردمی فیلم عمار» هم پایان یافت و در این دوره نیز شاهد ظهور مستندسازان و فیلمسازان با استعدادی بودیم که بدون شک در صورت حمایت، در آینده‌ای نزدیک حرف‌های زیادی برای گفتن خواهند داشت. «عمار» از همان دوره‌ی اول، در قالب برگزاری جشنواره‌، بستری را فراهم کرد تا فیلمسازان انقلابی بتوانند در آن رشد کنند و دیده شوند. دیده‌شدنی که به سالن‌های سینمای شهرهای بزرگ محدود نمی‌شد  و کل کشور را در بر می‌گرفت و از دل آن فیلم‌سازانی تربیت شدند که وقتی اثری می‌سازند، دیگر نمی‌توان آن را نادیده گرفت و درموردش صحبتی نکرد.

اما در این میان اضافه‌شدن هرساله‌ی بخش‌های مختلف موضوعی و قالبی به این جشنواره، «عمار» را با یک چالش بزرگِ معرفی آثار منتخب فراوان در هر دوره مواجه کرده است؛ اتفاقی که می‌‌تواند هم موجب دلسردی مستندسازان و فیلم‌سازان مطرح و حرفه‌ای شود و هم می‌تواند مانعی باشد برای شناساندن استعدادهای نوظهور جبهه‌ی فرهنگی انقلاب. با بررسی آمار تعداد آثار برگزیده در ششمین دوره‌ی جشنواره‌ی عمار، این چالش بیشتر نمایان می‌شود.

به عنوان مثال در بین آثار «انیمیشن» ارسال شده به این جشنواره، ۳۱ اثر به بخش مسابقه راه پیدا کردند که در این بین ۱۶ اثر در دو قسمت «موشن گرافیک و موشن کمیک» و «پویانمایی» به عنوان کاندیدای دریافت فانوس معرفی شدند که در اختتامیه‌ی جشنواره، ۱۳ اثر در بین آثار تقدیر شده و یا لوح افتخار گرفته و یا فانوس برده قرار داشتند. ۳۱ اثر در بخش مسابقه، ۱۶ کاندید دریافت جایزه و ۱۳ اثر تقدیر شده!

در سایر بخش‌ها نیز کم و بیش چنین آماری وجود دارد. در بخش «داستانی» ۴۲ اثر در سه قالب داستانی کوتاه، نیمه بلند و بلند به بخش مسابقه راه پیدا کردند و ۱۲ اثر کاندید دریافت جایزه شدند و نام ۹ اثر در اختتامیه به عنوان آثار منتخب برده شد.

در بخش مسابقه‌ی مستند «جبهه فرهنگی و اقتصاد مقاومتی» ۲۲ مستند راهی مسابقه و ۱۴ مستند کاندید شدند و از ۱۲ اثر تقدیر شد. در بخش مسابقه‌ی مستند «شهدا و دفاع مقدس و مدافعان حرم» ۲۶ مستند به بخش مسابقه رفتند و ۱۵ اثر نامزد دریافت فانوس و ۱۲ مستند شایسته‌ی تقدیر و دریافت جایزه شدند. در بخش «بیداری اسلامی، ایران و آمریکا و هفت تیر» ۱۹ مستند به بخش مستند راه یافتند و ۱۳ مستند کاندید شدند و دراتفاقی نادر از میان این ۱۳ کاندیدا، ۱۲ اثر در اختتامیه به بهانه‌های مختلف تقدیر شدند. جالب آنکه در بخش «هفت تیر» تنها یک مستند حضور داشت که جایزه‌ای دریافت نکرد. و در بخش «نقد درون گفتمانی، جنگ نرم، فتنه۸۸ و تاریخ سیاسی» ۴۲ مستند در بخش مسابقه حضور داشتند که ۲۱ اثر نامزد دریافت فانوس بودند و ۱۳ از مستند تقدیر شد و به برخی از آن‌ها جایزه داده شد.

در کل و طبق امار،  ۱۸۲ اثر در سه بخش «انیمیشن»، «داستانی» و «مستند» در بخش مسابقه‌ی جشنواره عمار حضور داشتند که ۹۱ اثر (۵۰ درصد کل آثار)  نامزد دریافت فانوس این جشنواره بودند و ۷۱ اثر (۴۰ درصد کل آثار و ۷۸ درصد کاندیداها) موفق به دریافت پیام تقدیر داوران، لوح افتخار و فانوس جشنواره شدند.

اما همین تعدد آثار برگزیده در بخش‌های مختلف می‌تواند در درازمدت آثار مخربی را در پی داشته باشد:

یک) وقتی ۴۰ درصد آثار بخش مسابقه مورد تقدیر قرار می‌گریند، طبعا بسیاری از فیلم‌سازان برگزیده‌ی دوره‌های قبل جشنواره که با اثری به مراتب بهتر از ساخته‌های قبلیشان در جشنواره حاضر شده‌اند انتظار و توقع دارند در اختتامیه‌ی هر دوره‌ی عمار، نامی هم از آن‌ها برده شود. اما در بسیاری اوقات در کمال ناباوری این اتفاق نمی‌افتد. هرچند در این بین نظر هیئت داوران کاملا محترم است و آن‌ها هستند که آثار منتخب را اعلام می‌کنند، ولی تعدد آثار برگزیده، باعث سرخوردگی فیلمساز و بدبینی وی نسبت به جشنواره خواهد شد. در حالیکه اگر تعداد آثار برگزیده کم و منطقی بود، این اتفاق کاملا منطقی و قابل هضم می‌شد و ذات رقابتی جشنواره باعث عدم دلخوری شرکت‌کنندگان می‌گشت.

دو) تعدد جوایز اساسا باعث از بین رفتن ذات رقابتی جشنواره و در نتیجه از بین رفتن انگیزه‌ی فیلمساز و تلاش او برای پیشرفت و دستیابی به فانوس جشنواره خواهد شد.

دقت کنیم که وقتی فیلمسازان فراوانی موفق به دریافت جایزه می‌شوند، درحالی که برخی از این آثار سطح کیفی بسیار بالایی دارند و برخی دیگر از یک سطح متوسط برخوردار هستند. درواقع جشنواره با همنشین کردن فیلمسازان متوسط و فیلمسازان قدیمی و کاربلد، دارد با ارضا کردن زودهنگام حس دیده شدن فیلمساز جوان، انگیزه او برای پیشرفت و برگزیده شدن در جشنواره را از بین می‌برد.

مسئله این است که اگر تعداد این جوایز کمتر باشد، هنرمندان سعی می‌کنند در دوره‌های بعد سطح کیفی آثار خود را بالاتر ببرند تا موفق به دریافت فانوس جشنواره عمار شوند. اما وقی می‌بینند که با ساخت مستندی متوسط هم فانوس و یا لوح تقدیر می‌گیرند، بعضا اشباع شده و تلاشی برای بهتر شدن نخواهند کرد.

سه) اگر یکی از کارکردهای جشنواره را معرفی استعدادهای جوان در نظر بگیریم، طبعا با زیاد شدن فیلمسازان برگزیده، یافتن استعدادهای درخشان و حمایت از آن‌ها سخت‌تر خواهد شد. در دوره‌های ابتدایی جشنواره عمار، به دلیل کمتر بودن جوایز، نام مستندسازان برگزیده‌ی جشنواره مطرح و ماندگار می‌شد. نام‌هایی که امروز آثاری قابل تحسین و پرمخاطب می‌سازند و به چهره‌های شناخته شده تبدیل شده‌اند. از بین برگزیدگان دوره‌های ابتدایی جشنواره عمار می توان از «فرهاد عظیما»، «هادی محمدیان»، «محمد امین همدانی»، «حسین شمقدری»، «مهدی نقویان»، «محسن اسلامزاده»، «محمدرضا خردمندان» و … نام برد که در جشنواره عمار چهره شدند و با کسب اعتبار در عمار توانستند به مراحل بالاتری برسند و با ساخت اثاری بهتر به چهره‌هایی شناخته شده تبدیل شوند. اتفاقی که در دوره‌ی اخیر به دلیل تعدد جوایز نیفتاد و خیلی سخت می‌توان چهره‌های شاخص و با استعداد را از میان برگزیده‌گان شناسایی کرد.

با تمام این اوصاف و با وجود انتقاداتی که نسبت به برگزاری «جشنواره عمار» وجود دارد، نمی‌توان ظرفیت فوق‌العاده‌ بالای این جشنواره را کتمان کرد. نمی توان از اکران‌های مردمیش در خانه‌ها و مساجد و مدارس و ادارات و دانشگاه‌های سراسر کشور چشم‌پوشی کرد. نمی‌توان از شناساندن و معرفی فیلم‌سازان توانمندی که تا قبل از پخش آثارشان در این جشنواره شناخته فرصت و امکانی برای دیده شدن نداشتند و امروز به چهره‌هایی مطرح تبدیل شدند، به راحتی گذشت. امید است که روند رو به رشد عمار، با برطرف کردن نقاط ضعف با سرعت بیشتری ادامه پیدا کند.

منبع: هفت راه – محمدرضا تاجداری