سوره سینما – مرتضی رزاق‌کریمی* : قبل از برگزاری جشنواره نمی‌توانستیم راجع به آثار مستند راه یافته به بخش مسابقه صحبت کنیم، اما حالا باتوجه به اینکه برندگان آثار معرفی شدند، می‌توان پیرامون این فیلم‌ها اظهار نظر کرد.

امسال مستندهای خیلی خوبی در بخش مسابقه‌ی جشنواره‌ی فجر حضور داشتند که از میان آنها فیلم «A157» توانست سیمرغ بهترین فیلم مستند جشنواره را دریافت کند. من همان بار اول که فیلم را دیدم تحت تاثیر این اثر قرار گرفتم.مستند «A157» ویژگی‌هایی داشت که باعث شد داوران جشنواره فجر این اثر را شایسته‌ی دریافت سیمرغ بدانند.

فیلم‌ مستند می تواند یک اتفاق واقعی را به شکل تاثیرگذار و خلاقانه‌ای به تصویر بکشد. «A157» به واقعیت تلخ پایمال کردن حقوق اولیه‌ی انسان‌ها و یک فاجعه بزرگ پرداخته است و این واقعیت تلخ با حضور داعش در سوریه و عراق و کشورهای منطقه اتفاق افتاده است.

این موضوع علاوه‌بر اینکه یک جنایت مشهود جنگی است، یک فاجعه‌ی انسانی نیز محسوب می‌شود. کارگردان این واقعیت را به صورت واضح و عریان به مخاطب نشان می‌دهد و با نشان دادن واقعیت به شکلی دراماتیک مخاطب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما «A157» اسیر سانتیمانتالیسم نمی‌شود و به بهانه‌ی تحریک واکنش مخاطب، واقعیت را دگرگون جلوه نمی‌کند. بلکه باعث می‌شود تا مخاطب به فکر فرو رود و ذهن او درگیر واقعیت فیلم می‌شود. «A157» نمونه‌ی موفق یک فیلم مستند واقع‌گرا است و به موضوعی پرداخته که اکنون جهان درگیر آن است و موضوعش کاملا به روز است.

اجزای «A157» کاملا درست طراحی شده. پژوهش و تحقیق میدانی، کاملا در اثر مشهود است و پیش‌نیاز کارگردان را برای طراحی درست فیلم تامین کرده است بطوریکه کاگردان به جزئیات کاملا اشراف دارد. همچنین در انتخاب شیوه‌ی روایت این مستند به مصاحبه اکتفا نشده و کارگردان با شخصیت‌های فیلمش زندگی کرده و زندگی آن‌ها را به تصویر کشیده است. از دیگر نکات مثبت این اثر تصویربرداری آن است. با اینکه مستند در مکانی ساخته شده که شرایط مناسب و استاندارد تولید فیلم وجود ندارد، ولی تصاویر و میزانسن های حساب شده و درست مخاطب را در فضای فیلم قرار می‌دهد، تصویربرداری در این اثر قابل تقدیر است. همچنین علیرغم اینکه لوکیشن ها نسبتا محدود است و فضا هم زیبایی بصری ندارد، ولی ریتم تدوین آن باعث می‌شود که مخاطب تا انتها درگیر موضوع فیلم شود. تعلیق و غافلگیری نیز در فیلم بدرستی طراحی شده که این امر نیز کمک شایانی به دراماتیک شدن این اثر کرده است. در کل همه‌ی عناصر تشکیل دهنده‌ی یک مستند سینمایی تاثیرگذار در «A157» وجود دارد.

*یادداشت شفاهی