به گزارش سوره سینما، درباره فیلم‌های افشاگرایانه سینمای جهان نقطه نظرات مختلف و متناقضی وجود دارد، چرا که اصولا یافتن حقیقت در بستر جهانی که تا حد امکان در حال بخیه زدن معضلات با نخ تزویر است، چندان راه آسانی نیست. از این‌رو بسیاری، آثار فیلمسازی چون الیور استون را که سرباز ارتش آمریکا در جنگ ویتنام بوده است در جهت نقد سیاست‌های جنگی آمریکا در کشورهای مختلف از جمله ویتنام دانسته و برخی آن را سرپوشی برای تخفیف جنایت‌های ویران‌کننده یانکی‌ها در جهان می‌دانند. با این توضیح کوتاه استون پرحاشیه از ساخت سه‌گانه‌اش درباره جنگ ویتنام(«متولد چهارم ژوئیه»، «جوخه» و «بهشت و زمین») تا فیلم «وال استریت: پول هرگز نمی‌‌خوابد» و ساخت آثاری با محوریت شخصیت‌های سیاسی در فیلم‌های «جی‌اف‌کی»، «نیکسون» و «دبلیو» به دنبال بازتاب بخشی از حقیقت بر پرده سینما بوده است و با ساخت مستند سریالی «تاریخ ناگفته آمریکا» به این نگره ابعادی کامل‌تر بخشید.

اما سوال اینجاست که این پیرمرد نیویورکی در این ساخته‌ها به دنبال نمایش چه بخشی از حقایق پیدا و پنهان ایالات متحده از طریق تصویر بوده است؟ و برای نمونه در سریال ۱۰ قسمتی خود چه ابعادی از زندگی روزولت و بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاگی و دوران جنگ سرد و کلینتون و پدر و پسر بوش و اوباما را نمایان کرده است؟ «استون»ی که در گفتارهایی صریح، آمریکا را تهدیدی برای جهان دانسته و عنوان داشته در دوران مدرسه تنها بخشی از حقیقت را برایش خوانده‌اند! اما الیور استون معترض در فیلمی مانند «وال‌استریت: پول هرگز نمی‌خوابد» نیز به دلیل فضای غالب سینمای هالیوود نمی‌تواند به روشنی نظام متقلب اقتصادی وال استریت و نگاه میلیتاریستی و مخرب بوش را نمایان کند!

مایکل فرانسیس‌مور، فیلمساز معترض دیگری از سینمای آمریکا است که در آثاری مستند و شبه‌مستند به دنبال واکاوی حفره‌های موجود در بدنه سیاست، اقتصاد و جامعه آمریکا بوده و جدا از زبان صریح و منتقدانه‌اش ابائی ندارد با فیلم‌هایی بشدت تند حتی قدم به چند متری کاخ سفید بگذارد! او با ساخت مستند «۱۱/۹ فارنهایت» به دنبال نمایان کردن نگره ضدحقوق‌بشری آمریکا در جهان بوده و با فیلم «سیکو» به نظام پزشکی متروک آمریکا تاخته و در فیلم «بولینگ برای کلمباین» به آزاد بودن قانون حمل سلاح گرم در آمریکا و دست داشتن سیاسیون در خرید و فروش اسلحه در جهان نظر دوخته و با فیلم «کاپیتالیسم: یک داستان عاشقانه» نظام بانکی و جریان مبادلات اقتصادی این کشور را به چالش می‌کشد. مور در بیان افشاگری‌هایش در مستندهای بازسازی شده به دنبال بیان معضلات به زبانی شفاف، طعنه‌آمیز و طنازانه بوده و در آثار دیگرش با نام‌های «راجر و من»، «The Big One» و «بیکن کانادایی» هم به دنبال وانمایی سیاست‌های آمریکا است؛ هرچند در جشنواره‌های ونیز و کن هم به او جایزه می‌دهند و در نشست‌های هر دو جناح دموکرات و جمهوری‌خواه هم شرکت می‌کند و از این رو از نظر جان مک کین، سناتور جمهوری‌خواه «فیلمسازی دورو» است! اما مور ابائی ندارد حتی هنگامی که بالای سن سالن تازه‌تاسیس «تئاتر دالبی» برای دریافت جایزه اسکار فیلم «بولینگ برای کلمباین» در سال ۲۰۰۳ حضور می‌یابد، با صدایی بلند فریاد بزند: «ننگ بر تو ‌ای جورج بوش، شرم بر تو»!

در میان ساخته‌های افشاگرایانه در تاریخ سینمای جهان می‌توان آثار افشاگرایانه بسیاری را به عنوان نمونه آورد و حتی اگر نامی هم از آنها برده شود، نیاز به سطور بسیاری است. اما برای چند اتفاق مهم در سال‌های اخیر باید اشاره به افشاگری‌های ادوارد اسنودن در فیلم «شهروند شماره چهار (Citizenfour) محصول سال ۲۰۱۴ داشت که عنوان بهترین مستند سال ۲۰۱۴ از سوی انجمن بین‌المللی مستند و جایزه بهترین فیلم مستند را از اسکار سال ۲۰۱۵ دریافت کرد و مستند تحقیقاتی «ترمینال اف (Terminal-F) و فیلم مستندی از مجموعه ایالات متحده اسرار(United States of Secrets) هم اشاره به این جریان جاسوسی آمریکا دارد.

همچنین ماجرای ویکی ‌لیکس که در سال‌های اخیر بازتاب‌های رسانه‌ای بسیاری یافته در فیلمی مستند با عنوان «اسرار را می‌‌دزدیم: داستان ویکی‌لیکس» ساخته الکس گیبنی به نمایش درآمد. گیبنی که یکی از جسورترین فیلمسازان مستند جهان است در آثار دیگرش نیز به افشاگری‌های سیاسی دست زده است، برای نمونه در فیلم «Zero Days» به جنگ سایبری و در فیلم «We Steal Secrets» به افشاگری اسنودن پرداخته و فعالیت‌های کلیسای سانتولوژی در ترویج عقاید این فرقه را درGoing Clear: Scientology and the Prison of Belief نمایان کرده است. اما به عنوان نمونه‌ای موخر از آثار سینمایی افشاگرایانه باید به فیلم «افشاگر(Spotlight)» اشاره کرد که برنده اسکار بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه غیر اقتباسی اسکار ۲۰۱۶ شده و به سوءاستفاده جنسی از کودکان توسط کشیش‌‌های کاتولیک در ماساچوست آمریکا می‌پردازد. رازی که توسط خبرنگاران نشریه «بوستون گلوب» فاش شد و نقطه آغازی برای کشف سوءاستفاده جنسی کشیشان کلیسای کاتولیک از کودکان در ۱۰۲ شهر دیگر آمریکا و ۱۰۵ مورد در نقاط دیگر جهان شد و این ظرفیت رسانه و سینما برای افشای رازهای پنهان در هر گوشه از جهان است.

منبع: وطن امروز