سوره سینما – مستند «قصه فیل و الاغ» یکی از آخرین محصولات مرکز مستند سوره حوزه هنری به کارگردانی مهدی نقویان است. این فیلم روایتی است از رقابت دو حزب آمریکایی جمهوری خواه و دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری این کشور که نماد آنها فیل و الاغ است. مستند «قصه فیل و الاغ» در روزهای پیش از انتخابات آمریکا از رسانه ملی پخش و مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. به همین بهانه گفتگویی داشته ایم با مهدی نقویان کارگردان این مستند موفق که در ادامه می خوانید:

* آقای نقویان به عنوان سازنده مستند «قصه فیلم و الاغ» که درباره انتخابات امریکاست آیا انتظار چنین نتیجه ای را داشتید؟ تلقی تان از نتیجه انتخابات پیش از اعلام فرد منتخب چه بود؟

در فیلم هم تحلیل من تقریبا مشخص بود و من حدس می زدم که آقای ترامپ برنده انتخابات خواهد شد. به نظرم دلیل این انتخاب هم این بود که مردم آمریکا به طور مرتب ناچار هستند بین دو حزب دموکرات و جمهوری خواه، یکی را انتخاب کنند و ترامپ هم کمی خارج از این چهارچوب بسته بود و در نتیجه مردم به او اقبال نشان دادند. در واقع ترامپ چندان اصول جمهوری خواهان را رعایت نمی کند و مردم از این موضوع به عنوان یک فرصت استفاده کردند تا آن چارچوب به نوعی شکسته شود و حزب سومی شکل بگیرد. برای من رای آوردن ترامپ قابل پیش بینی بود. البته از آن سو هم آقای سندرز چنین شرایطی داشت و با اینکه نامزد حزب دموکرات بود اما عقاید و نظریات خاص خودش را داشت اما در نهایت موفق نشد به مرحله نهایی برسد. اگر سندرز به عنوان نامزد دموکرات ها به مرحله نهایی انتخابات می رسید، شرایطی تقربا مشابه ترامپ داشت و شاید پیش بینی کمی سخت تر از این می شد.

* چطور شد تصمیم گرفتید درباره انتخابات آمریکا فیلم مستند بسازید؟

فیلم ساختن درباره مسایل روز برایم بسیار جذاب است و حتی برایم جای سوال دارد که چرا دیگران درباره این موضوعات فیلم نمی سازند و توجه شان به آن جلب نمی شود. موضوع انتخابات آمریکا، چه در سطح روشنفکران و چه در بین عامه مردم، موضوعی بحث برانگیز و جالب بود و هم قبل از انتخابات و هم پس از آن همه درباره این موضوع صحبت می کردند. خب وقتی یک موضوع دغدغه اجتماعی مردم باشد، سوژه ای بسیار خوب برای ساخت فیلم است.

* لطفا درباره روند ساخت این فیلم هم توضیح بدهید.

فیلم به سفارش حوزه هنری تولید شد. گروه ما (بخش تحقیق، گروه نویسندگان و کارگردانی) در سال حدود سه فیلم تولید می کند. این کار گروهی و هماهنگ باعث می شود سرعت کارمان نیز در عین حفظ کیفیت بالا باشد. سفارش ساخت این فیلم نیز اوایل تابستان از طرف آقای یزدی مطرح شد و ما هم می دانستیم فیلم نهایتا باید تا مهر و آبان برای پخش آماده شود، چون بعد از این تایم دیگر تماشای آن لطفی نداشت. به همین دلیل مستمر کار کردیم تا فیلم پیش از انتخابات آماده شود که خدا را شکر این اتفاق افتاد.

* فیلم های آرشیوی تان را چطور و از چه منابعی تهیه کردید؟ البته فکر می کنم پیدا کردن فیلم های آرشیوی برای این فیلم «قصه فیل و الاغ» راحت تر از کارهای قبلی تان بوده چرا که موضوع کاملا به روز است.

بله چون در شلوغی انتخابات قرار داشتیم، به خوبی توانستیم از منابع اینترنتی استفاده کنیم. کلا اینترنت بستر بسیار مناسبی برای تهیه تصاویر آرشیوی است. توصیه من به مستندسازان تازه کار که تمایل به ساخت فیلم های آرشیوی به خصوص در زمینه تمدن غرب دارند این است که از این منابع استفاده کنند. کمی جستجوی این منابع نیاز به تجربه داشته و دسترسی به آنها نیاز به تخصص دارد که کم کم به دست می آورند اما در کل می توانم بگویم اینترنت منبع بسیار عظیمی از اطلاعات و تصاویر است که می توان برای ساخت فیلم از آن ها بهره بود. جالب اینکه من جایی برای نمایش فیلم رفته بودم و در مصاحبه پس از نمایش فیلم از من سوال شد که تصاویر آرشیوی را از کجا تهیه می کنم و وقتی عنوان کردم از اینترنت به من توصیه شد که منابع دیگری را هم ذکر کنم چون اگر بگویم تنها از اینترنت استفاده می کنم وجهه کارم پایین می آید! درحالی که به نظر من اصلا اینطور نیست و اگر شما به صورت تخصصی وارد فضای اینترنت شوید، می توانید از سطحی که عامه از آن استفاده می کنند گذر کرده و به منابع خوبی دسترسی پیدا کنید.

 * در فیلم «قصه فیل والاغ» به نواقصی که در سیستم رای گیری در آمریکا وجود دارد اشاره کرده اید. به نظرتان بزرگ ترین نقص این شیوه انتخابات چیست؟

در طول انتخابات های آمریکا چهار بار این اتفاق افتاده است که کسی منتخب می شود که آرای کمتری نسبت به رقیب خود دارد. این اتفاق آخرین بار درمورد الگور و بوش افتاده بود که در فیلم هم به آن اشاره می شود. در انتخابات اخیر هم این موضوع برای بار پنجم تکرار شد و هیلاری کلینتون حدود صد و نود هزار رای بیشتر از ترامپ داشت اما در نهایت این ترامپ بود که به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. چرا که رای گیری در آمریکا به صورت الکترال است که به نظرم بزرگترین نقص آن است. در واقع در انتخابات آمریکا مردم مستقیم رای نمی دهند و باید به نمایندگان هر ایالت رای بدهند که در کالج الکترال رئیس جمهور را انتخاب می کنند و به این صورت عدالت زیر سوال می رود و رای بخشی از مردم بی اثر می شود.

* تا به حال چند مستند به شیوه استفاده از تصاویر آرشیوی ساخته اید و در این گونه مستند تجربه های خوبی کسب کرده اید اما آیا تمایل دارید شیوه های ساختاری جدید را در مستند سازی تجربه کنید؟

در ساخت فیلم های آرشیوی ام هم سعی کرده ام تک ساختاری پیش نروم و هر بار تلاشم را کرده ام تا با متریال آرشیوی ام به شیوه ای جدید فیلم بسازم. منتهی اینکه چرا به صورت تخصصی در زمینه فیلمسازی آرشیوی فعالم، به خاطر عدم حمایت است. قطعا دوست دارم در گونه های دیگری فیلم مستند بسازم و در زمینه ساخت فیلم های تولیدی هم فعال باشم، اما همه اینها مستلزم حمایت های مالی است. برای مثال دوست داشتم پس از فیلم «گاو خشمگین» که درباره آمریکا ساختم و فیلم «رمز و راز ملکه» که درباره انگلیس بود، فیلمی درباره فرانسه بسازم و ایده ام این بود که فیلم تولیدی باشد تا شبیه به دو کار قبلی نشود اما  حمایتی صورت نگرفت و ما هم به همان سبک و سیاق قبلی بازگشتیم و کارمان را در همان مستند سازی آرشیوی ادامه دادیم. امیدوارم در آینده بتوانم شیوه های مختلف فیلمسازی مستند را تجربه کنم و بسیار مایل هستم این اتفاق بیفتد.

* درباره برنامه هایتان برای تولید مستند در آینده هم بفرمایید.

خیلی دوست دارم درباره دونالد ترامپ فیلم بسازم و استارت کار هم زده شده است. ایده ام این بود که پس از ساخت فیلم «قصه فیل و الاغ» هرکدام از ین دو نامزد رئیس جمهور شد، درباره او و پیشینه و شخصیت اش فیلم بسازم و حالا هم این اتفاق درباره دونالد ترامپ خواهد افتاد. فیلم درباره شخصیت ترامپ، اعتراضات مردمی پس از انتخابات و دلایل آن، اینکه چرا سران جمهوری خواه طرفدار وی نیستند و پیشینه این شخصیت خواهد بود. فعلا در حال تحقیق و برسی هستیم و به نظرم جامعه به این روشنگری ها نیاز دارد و همانطور که فیلم «قصه فیلم و الاغ » مورد توجه قرار گرفت، از این فیلم استقبال خواهد شد.

منبع: وبسایت رسمی حوزه هنری