به گزارش سوره سینما، این برنامه با حضور وحید فرجی کارگردان مستند «غزال ایرانی»، پرویز کرمی، مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهور و کارن ابری نیا رئیس مرکز طراحی و ساخت پروژه­ی خودروی خورشیدی غزال ایرانی به بررسی معضلات پیش روی نخبگان ایرانی پرداخت .

*وحید فرجی: سعی کردم که واقعیات را بیان کنم یعنی امید و نا امیدی در کنار هم وجود دارد

در ابتدای این گفتگو وحید فرجی در مورد چگونگی ساخت این مستند در فضای علمی، گفت: در دوران دانشجویی که مشغول عکاسی برای پروژه های مطبوعاتی بودم گاهی اوقات با چنین گروهایی رو به رو می شدم و از کارهای آنها لذت می بردم و دوست داشتم در این زمینه بتوانم کمکی کنم.

وی افزود: مدتی بود که در حوزه ی محیط زیست و بحث های علم و فناوری که می تواند به این حوزه کمک کند، مشغول مطالعه بودم. در تحقیقاتم با گروه غزال دانشگاه تهران آشنا و با استقبال آقای دکتر ابری نیا مواجه شدم. ایشان پیشنهاد دادند که این پروژه به عنوان یک مستند مستقل ساخته شود و  دوستان در حوزه ی هنری از این پروژه به عنوان تهیه کننده حمایت کردند و در مرکز فرهنگی میثاق این کار تولید شد.

وحید فرجی در توضیح فضای دوگانه فیلمش گفت: سعی کردم که واقعیات را بیان کنم یعنی امید و نا امیدی در کنار هم وجود دارد. امید و انگیزه برای ادامه ی کار در بین دانشجویان وجود دارد اما وقتی امکانات و شرایط فراهم نباشد، مهاجرت اتفاق می افتد.

در ادامه این برنامه پرویز کرمی پاسخ به این سوال که دولت برای حمایت از چنین پروژه هایی چه اقداماتی انجام داده است، گفت: در ۴-۳ سال اخیر، حوزه ی علم و فناوری در کنار رشد و جهشی که در موضوع تولید علم داشته است؛ به کسب و کارهای استارتاپی، شرکت های دانش بنیان ورود کرده و یک زیست بوم فناوری در حال شکل گیری است و دانشگاه آموزش و پژوهش محور به دانشگاه کارآفرین محور رسیده اند.

کرمی افزود: در ایران، اقتصاد نفتی سبب اقتصاد دولتی شده است بنابراین اولین مکانی که به فکر افراد برای کمک گرفتن می رسد، دولت است. اما خوشبختانه و یا متأسفانه، امروز بودجه های نفتی کمتر به سراغ دولت می آید.

*پرویز کرمی: پروژه غزال ایرانی در اولویت حمایت ما نبود

وی ادامه داد: از طرفی تعداد موضوعات علمی که درخواست کمک دارند بسیار زیاد است و بودجه ای که در اختیار سازمان ها برای حمایت از این طرح ها قرار می گیرد، محدود است. بنابراین اولویت بندی ایجاد می شود و متأسفانه تعریفی برای پروژه غزال در رسته های معاونت علمی و فناوری وجود نداشت تا در کنار سایر پروژه هایی که در پردیس دانشگاه تهران انجام می شود از حمایت های معاونت علمی و فناوری استفاده کند.

کارن ابری نیا، مدیر پروژه غزال پیرامون صحبت های پرویز کرمی اظهار داشت: ما از مراکز دولتی توقع زیادی برای کمک داریم. ابتدا باید به موضوعی که در حال فعالیت آن هستیم باید پرداخته شود. ما هر سال با مشکل آلودگی هوا به سبب خودروهای با سوخت فسیلی رو به رو هستیم و این مشکل در زمستان به دلیل پدیده ی وارونگی هوا تشدید می شود و بسیاری از افراد درباره ی این مسأله صحبت می کنند اما با شروع فصل گرما و کاسته شدن از آلودگی این مسأله فراموش می شود. از طرفی مصرف سوخت فسیلی کشور بسیار بالا است. حال باید فکری برای حل این مشکل شود یا خیر ؟

این استاد دانشگاه ادامه داد: ما ۱۳-۱۲ سال بدون حمایت در ارتباط با این موضوع مشغول فعالیت هستیم و اساتید و دانشجویان پولی بابت فعالیت خود دریافت نکرده و کل بودجه ی دریافتی صرف طراحی و ساخت خودرو می شود.اقتصاد کشور ما دولتی است و بخش خصوصی محدود است. بنابراین از چه کسی باید توقع کمک داشته باشیم؟

* ابری نیا: در کشورهای خارجی نیز حمایت  دولتی وجود دارد

وی افزود: بنده سوالی از یکی از اساتید دانشگاه بولونیا کشور ایتالیا که سازنده ی خودرو خورشیدی است، پرسیدم که چه کسی از شما حمایت می کند؟ ایشان در جواب گفتند ما نزدیک کارخانه فراری، فیات و… هستیم و انها مواد مورد نیاز را برای ما فراهم می کنند اما حمایت اصلی در این حوزه را دولت می کند.

ابری نیا با اشاره به آینده نگری این پروژه گفت: شاید تجاری سازی این پروژه ۲۰ سال زمان ببرد اما با حمایت از این پروژه، ۲۰ سال دیگر سطح تکنولوژی کشور ما در جایی قراردارد که سطح تکنولوژی سایر کشورها قرار دارد. ما همیشه فناوری هایی را وارد کشور می کنیم که در کشورمان ریشه ندارند اما ما با این پروژه به دنبال ایجاد ریشه هستیم تا در سال های بعد این ریشه به نهال تبدیل شده و سپس به محصول برسیم. بنابراین این فرآیند نیاز به حمایت دارد.

کرمی در ادامه این گفتگو در پاسخ به این سوال که علت عدم حمایت چه بوده است، گفت:معاونت علمی سه کار اصلی در کشور انجام می دهد که یکی حمایت از تحقیقات مرز دانش که بیشترین بودجه ی معاونت علمی و فناوری در این حوزه قرار می گیرد. از طرفی بزرگترین طرح های کلان کشور که موجب اقتدار در حوزه ی علمی و فناوری می شود را معاونت علمی و فناوری انجام می دهد برای همین دست به اولویت بندی می­زند.

مشاور معاون علمی رئیس جمهور با اشاره به این موضوع که پروژه غزال در اولویت نبوده است، گفت: غزال ایرانی در اولویت دوم بوده اما این مسأله دلیلی برای عدم حمایت از تیم آقای دکتر ابری نیا نبوده است. ما  فضایی را ایجاد کرده ایم تا شرکت ها به این سمت بیایند. همچنین مشوق هایی در این زمینه ایجاد کردیم تا شرکت ها از این مشوق ها استفاده و از این پروژه حمایت کنند.

*پرویز کرمی: باید تجاری سازی و نیاز به این محصول در جامعه احساس شود

وی افزود: باید تجاری سازی و نیاز به این محصول در جامعه احساس شود به عنوان مثال اگر سرمایه داری به دکتر ابری نیا مراجعه و درخواست خرید ۱۰۰ خودروی خورشیدی را داشته باشد و هزینه و زمان تحویل را سوال کند یک بودجه زیادی مورد نیاز است تا خط تولید این محصول راه اندازی شود

ابری نیا نیز در این خصوص اظهار داشت:  بحث تجاری سازی یعنی تولید علم و تبدیل به محصول و بازاریابی و… یک زنجیره است. ما قادر به انجام کل این فرایند نیستیم. ما یک کار ریشه ای یعنی فناوری جدیدی را در کشور ایجاد می کنیم که کشورهای دیگر هم در این زمینه فعالیت می کنند. در این مسابقات ۲۵ کشور پیشرفته جهان حضور داشتند به عنوان مثال از آمریکا شش تیم، از انگلیس که اغلب هوایی بارانی دارد دو تیم، کشور هلند دو تیم و…. حضور دارند.

وی ادامه داد: طبق بررسی های بنده در سال ۲۰۱۱ این کشورها برای ساخت یک خودروی خورشیدی چهار میلیون یورو هزینه کرده اند زیرا اعتقاد دارند که این کارها روزی نتیجه خواهد داد

این استاد دانشگاه افزود: نکته اینجاست که معاونت علمی و فناوری فقط از پروژه هایی که به سطح چهار یعنی رسیدن به تجاری سازی، حمایت می کند. جالب است وقتی که بنده به معاونت آموزش و پژوهش وزارت صنایع مراجعه کردم، آنها گفتند که طبق توافق با معاونت علمی و فناوری حمایت از پروژه های سطح چهار بر عهده ی ماست و وظیفه ی حمایت از پروژه هایی زیر سطح چهار که هنوز به سطح تجاری سازی نرسیده اند بر عهده ی معاونت علمی و فناوری است!

*ابری نیا: وقتی اقتصاد ما دولتی است باید از کدام بخش خصوصی انتظار حمایت داشته باشیم؟

پرویز کرمی در واکنش به صحبت های کارن ابری نیا، گفت:پروژه غزال باید به سمت تأسیس یک شرکت دانش بنیان پیش برود تا بتواند از تسهیلاتی که برای شرکت های دانش بنیان در نظر گرفته شده، استفاده کند و تا زمانی که کار آقای دکتر ابری­نیا (پروژه غزال ایرانی) به جامعه عرضه نشود و جامعه احساس نیاز برای خرید آن را نداشته باشد؛ موفق نمی شود. در فیلم مشاهده می کنید که خودروهای هم ردیف غزال، نمایندگی شرکت ها را دارند، نه نمایندگی دولت.

ابری نیا پیرامون چرایی اتفاق نیافتادن این امر گفت: صحبت های آقای کرمی کاملاً صحیح است. به عنوان مثال در مسابقات بین المللی در کنار خودروی تیم هلند ۵۰ برند مشاهده می شود زیرا در آنجا فضای کسب و کار آزاد است اما در کشور ما این گونه نیست و بزرگترین شرکت های خودروسازی کشور ما دولتی هستند.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چرا ایران خودرو در نسل اول خودروی غزال از پروژه حمایت کرد ولی در نسل های بعدی کاری صورت نگرفت، گفت: در آن دوره مدیر عامل ایران خودرو در دانشکده ی ما مشغول تدریس بودند اما با تغییر مدیر عامل بودجه ای از طرف این شرکت در اختیار ما قرار نگرفت.

پرویز کرمی در خصوص مهاجرت برخی از افراد نخبه به کشورهای دیگر گفت: رفتن افراد عیبی ندارد اما برنگشتن آنها عیب است.در آماری تعداد دانشجویان ایرانی، کره ای، سعودی، ترکی و مصری مشغول به تحصیل در خارج از کشور ارائه شده است. در ایران ۵ میلیون دانشجو و در آمریکا ۱۱ هزار نفر دانشجوی ایرانی مشغول به تحصیل هستند اما عربستان ۵۰ هزار و کره ۸۰ هزار دانشجو مشغول به تحصیل در خارج از کشور دارند. بنابراین مهاجرت دانشجویان در یک دوره ی زمانی برای فراگرفتن علم روز حُسن است.

* پرویز کرمی: به طور متوسط هر روز در حال باز گرداندن سه نفر از صد دانشگاه برتر جهان هستیم

مشاور معاون علمی ریاست جمهوری اضافه کرد: ابتدا باید علت مهاجرت را بررسی کنیم. اگر مهاجرت آنها بدون بازگشت بوده و ما در خواب خرگوشی باشیم و اقدامی برای بازگشت آنها نکنیم، عیب است. ما در بنیاد ملی نخبگان به طور متوسط هر روز در حال باز گرداندن سه نفر از صد دانشگاه برتر جهان هستیم.

سرپرست تیم غزال نیز در پایان برنامه دلیل مهاجرت نخبگان را نبودن فرصت داخلی دانست و گفت: من حدود ۱۳ سال پیش این پروژه را شروع کردم به امید اینکه با حمایت از این پروژه، فرصتی برای بدست آوردن موفقیت توسط دانشجویان ممتاز دانشگاه ها که همیشه به دنبال موفقیت هستند، باشد. تصور این افراد این است که رفتن به دانشگاه « MIT»، موفقیت بعدی است. ما باید به آنها بگوییم که موفقیت بعدی شما راه اندازی یک کسب و کار موفق برای رونق اقتصاد کشور است. ما باید از درآمدهای نفتی جهت رونق اقتصاد دانش بنیان کشور استفاده کنیم.

وی افزود: ما نباید الگوی حمایتی ثابت در معاونت علمی و فناوری داشته باشیم. به عنوان مثال پاسخ یک شرکت خودروسازی به ما این بود که خودروی خورشیدی موضوع روز ما نیست. درست است که موضوع روز نیست و مربوط به ۲۰ سال آینده است اما با حمایت از این پروژه ها، ۲۰ سال دیگر ما در سطح تکنولوژی روز جهان هستیم. اگر ما به دنبال موفقیت در فناوری هستیم باید آینده نگری داشته باشیم. بنابراین برای رسیدن به یک فناوری باید از راه های سخت و طولانی عبور کنیم.

برنامه به اضافه مستند به تهیه کنندگی، سید حسین میری، کارگردانی محمدرضا رضائیان و سردبیری مهدی خانعلی زاده و اجرای علی صدری نیا هر هفته سه شنبه از ساعت ۲۰:۳۰ از شبکه مستند پخش می شود.