به گزارش خبرنگار سوره سینما، در نشست نقد و بررسی فیلم «ندارها» که با استقبال چشمگیر  و حضور جمع کثیری از هنرمندان، سینماگران و علاقه مندان به سینما همراه بود علاوه بر کارگردان و تهیه کننده فیلم، جواد طوسی (رئیس انجمن منتقدین) ، داود مسلمی (نویسنده و منتقد پیشکسوت سینما) و رسول شادمانی (مجری – کارشناس) حضور داشتند.

در ابتدا رسول شادمانی ضمن ارائه توضیحاتی درباره فیلم که از تولیدات سال ۱۳۸۹ سینمای ایران است، به دلیل انتخاب آن برای این برنامه اشاره کرد و گفت: آنچه موجب انتخاب فیلم سینمایی «ندارها» برای سینماروایت شد موضوع فیلم است که به فاصله طبقاتی در جامعه و مصائب و عواقب ناشی از آن می پردازد و به نظر رسید با توجه به قرار گرفتن در فضای انتخابات ریاست جمهوری که اساساً یکی از مهمترین دغدغه های نامزدها ارائه برنامه شان در خصوص رفع معظلات اقتصادی و اجتماعی است، بررسی این فیلم می تواند مناسب برای طرح برخی مسائل در این حوزه باشد.

محمدرضا عرب، تهیه کننده و کارگردان فیلم ندارها، ضمن ابراز همدردی با خانواده های داغدار حادثه معدن استان گلستان و اعلام یک دقیقه سکوت به احترام جان باختگان و ذکر صلوات، با وضعیت پخش این فیلم بحث را آغاز کرد و گفت: ندارها در سال ۸۹ فیلمبرداری شد، سال ۹۰ اکران شد و سال ۹۱ ویدئو نمایش خانگی آن ارائه شد. اما متاسفانه همزمان با ارائه نسخه نمایش خانگی، قاچاق آن هم در فضای مجازی و هم کف خیابان ها آغاز شد و شبکه های ماهواره ای نیز فیلم را سرقت کرده و پخش کردند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی هم لطف کرد و بدون اینکه این فیلم را بخرد آن را  تکه تکه کرد و از آن آنونس، تیتراژ و کلیپ ساختند و برای برنامه های خودشان استفاده کردند و تمام فیلم از رادیو پخش گردید!!

آنچه به جایی نرسد فریاد است !!

وی از این وضعیت به عنوان سرانجام تراژیک فیلم سینمایی ندارها یاد کرد و تصریح کرد: پیگیری های زیادی کردم اما به نتیجه ای نرسید، بنابراین پیشنهاد می کنم دوستان هم صنف من برای موارد مشابه به چند جا مراجعه نکنند! شورای نظارت صدا و سیما، کمیسیون فرهنگی مجلس و سازمان بازرسی کل کشور  و اگر حق تان خورده شده اجازه بدهید بخورند چون احقاق حق در این جامعه بی معنی است. هرچه که با صدای آهسته احقاق حق کردیم به نتیجه ای نرسیدم و اساساً آنچه به جایی نرسد فریاد است !!

سینمای ایران در شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی به تاراج رفته است و کسی جوابگو نیست؟

این کارگردان سینمای ایران خاطر نشان کرد: دو سال طول کشید تا صدا و سیما پذیرفت نسبت به فیلم ندارها تخلف کرده است. متاسفانه کسی نیست از حقوق شهروندی ما دفاع کند. کسی نیست از تاراج رفتن سینمای ایران در شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی جلوگیری کند. میلیاردها تومان سرمایه سینمای ایران در شبکه های ماهواره ای و شبکه های مجازی به تارج می رود و کسی جوابگو نیست؟

محمدرضا عرب ادامه داد: سرانجام در سال ۹۴ سازمان صدا و سیما پذیرفت مبلغ ۳۰ میلیون تومان بابت فیلم پرداخت کند، برایم جای سوال داشت که چرا اینقدر کم و ناچیز که بهانه دیگری آوردند که حضور خانم هانیه توسلی در آن زمان در تلویزیون ممنوع تصویر بوده است و  فیلم در آرشیو تلویزیون می ماند و آن مبلغ ناچیز هم علیرغم توافقنامه پرداخت نشده است . جالب اینکه در همان زمان، فیلم سینمایی خط ویژه با بازی خانم توسلی خریداری و از تلویزیون پخش می شود!! این مساله مصداق بارز حق الناس است. آقای علی عسگری ریاست محترم سازمان صدا و سیما، شما که متشرع و متعهد هستید به حق الناس توجه کنید!

یکی از نقاط برجسته انقلاب اسلامی، توجه به «عدالت اجتماعی» بود

«جواد طوسی» رئیس انجمن منتقدین و نویسندگان سینمایی، با اشاره به موضوع فیلم سینمایی ندارها اظهار داشت: یکی از نقاط برجسته انقلاب اسلامی، توجه به «عدالت اجتماعی» بود و بعد از سپری شدن بیش چند دهه، ما الان در سال ۹۶ عدالت اجتماعی را چگونه می خواهیم تعریف کنیم؟ این مطالبات را ما می بایست از کدام اشخاص حقیقی و حقوقی داشته باشیم؟ من نمی خواهم بحث را سیاسی و شعاری کنم اما تجربه های تاریخی نشان داده است که آثار سینمایی، به موقع شعارهای خود را به صورت عامدانه اعلام می کنند چون باید گوش شنوایی وجود داشته باشد.

جواد طوسی افزود: با توجه به سبقه حقوقی و حرفه قضایی ام وقتی چنین فیلمی را می بینم، حتماً به مسائل آنارشیستی و عصیان داخل فیلم توجه میکنم و نگرانم که چنین مسئله ای مرا آزار دهد در صورتیکه فیلم سینمایی «ندارها» چنین نبود. اما برای من سوالی پیش می آید که جای قانونمندی عرفی و اجتماعی کجاست؟ اساساً نه تنها در فیلم «ندارها» بلکه در مورد آثار سینماگرانی چون ملاقلی پور و کیمیایی و … که آنارشیست را به حوزه های اجتماعی تعمیم می دهند سرتعظیم فرود می آورم.

قهرمانان «ندارها» می خواهند به شکل رابین هودهای زمانه و جامعه خود عمل کنند

این منتقد سینمای ایران ادامه داد: آقای محمدرضا عرب بدون اینکه بخواهد پز اعتراض اجتماعی سر بدهد به لحاظ خاستگاه طبقاتی نمی تواند نسبت به شرایط معاصر خودش بی تفاوت باشد. مجموعه افرادی که از سوی ایشان در فیلم انتخاب می شوند با توجه به زمینه انطباق آنان با پایگاه اجتماعی شان، آدم های طرد شده از جامعه هستند که می خواهند به شکل رابین هودهای زمانه و جامعه خود عمل کنند.

وی با اشاره به وضعیت اقتصادی خانواده های فرو دست فیلم ندارها تصریح کرد: اقتصاد چه تعریفی در طول این سال ها در کشور ما داشته و دارد و چرا ما باید فقط در مناظره های روزهای جمعه به فکر بی افتیم و اقتصاد را فقط در یک شکل رفتارشناسی تاکتیکی بیان کنیم؟ این یعنی استفاده ابزاری از مردم!

جا برای حضور فیلمسازانی مثل محمد رضا عرب تنگ است

جواد طوسی تاکید کرد: معتقدم فیلمساز از نظر زبان سینما توانسته یک اثر موفق را خلق کند، علی رغم اینکه فیلمساز پر کاری نبوده است و فیلم بعدی ایشان همچنان در مسیر بروکراسی گرفتار شده و انگار جا برای چنین فیلمسازانی تنگ است که این مساله یک نقطه ایراد است. چرا در چرخه فیلمسازی نباید یک تعادل و یک نگاه عادلانه وجود داشته باشد؟ چرا فیلمسازی که قصدش سیاه نمایی نیست نباید دغدغه و دستمایه خودش را بدون نگرانی به موقع به نمایش بگذارد تا از آن به عنوان یک سند زنده یاد شود؟

فیلم سینمایی «ندارها»، فضایی آکنده از خشونت و تنگنا همراه با عشق و محبت خلق می‌کند

در ادامه، «داود مسلمی» دیگر منتقد حاضر در برنامه با بیان اینکه فیلم ندارها دنباله منطقی فیلم اول آقای عرب (ملکه زمین) است گفت: فیلمساز در ندارها، برای ما فضایی آکنده از خشونت و تنگنا همراه با مهر و عشق و محبت خلق می کند و این کار را با همه مولفه های سینمایی انجام می دهد. آقای عرب در این فیلم، جهان خودش را تصویر می کند، جهانی که منعکس کننده شرایط زیستی جامعه در زمان تولید فیلم است.

پرده های اکران آکنده از تفکرات بیمارگونه فیلمسازان، مدیران و کارگزاران فرهنگی است

داود مسلمی اضافه کرد: در شرایطی که پرده های اکران آکنده از تفکرات نشات گرفته از اذهان بیمارگونه فیلمسازان، مدیران و کارگزاران فرهنگی است، بی شک شرایط سینمای ایران کمتر جا برای تحقق آمیزه های هنرمندانه که بخواهند تصویری بی پرده از شرایط ارائه بدهند خواهد بود. این درحالی است که فیلم محدود به زمان و سال تولید خود نیست و قصه فیلم با قدری اوج و فرود می توان قصه هر زمان دیگری هم باشد.

آنارشیست افسار گسیخته؛ پاشنل آشیل فیلم

داود مسلمی اظهار داشت: متاسفانه فیلمساز در مقاطعی از فیلم به آنارشیسم افسارگسسته دچار می شود که دور از ساحت هنرمندانه است و گویا نجواهای درونی فیلمساز است که می خواهد مشخص کند چه کسی حق دارد که در جایگاه حق بنشیند. که این حتی به فیلم لطمه می زند. منطق سینمای قصه گو هنگامی که با شکل آنارشیسم افسارگسیخته ذهن سینماگر همراه می شود به سینمای او لطمه می زند. اما این امر از اهمیت این سینما نمی کاهد.

محمدرضا عرب در پاسخ گفت: تمام تلاش من این بود که به سمت آنارشیست نروم چون وضعیت موجود جامعه اسفناک است و اگر من می خواستم حتی یک دهم آن را به تصویر بکشم حتما فیلم سرانجام دیگری پیدا می کرد.

شادمانی از محمدرضا عرب دلیل کم کاری اش و فاصله ای که بین تولید فیلم ندارها تا به امروز که هنوز فیلم دیگری را کارگردانی نکرده پرسید که وی پاسخ داد: یکی از اشکالات من این است که نسبت به انتخاب فیلمنامه خیلی سخت گیر هستم و دیگر اینکه چرخه سینما به صورت طبیعی نمی چرخد. من فیلمسازی صریح الهجه ای هستم که معمولا مدیران از من خوششان نمی آید. ضمن اینکه من در هر شرایطی فیلم نمی سازم و حتما باید پول فیلم تا پایان فیلمبرداری در جیبم باشد چرا که عزت گروهم و عزت نفس خودم مهم است. در مهمانی و یا دورهمی تصمیم برای فیلمسازی نمی گیرم! اصلاً یکی مشکلات اصلی فیلم ندارها این است که من آن ساخته ام و اگر کسی دیگر آن را می ساخت، جماعت شبه روشنفکر که همیشه از مردم عقب تر هستند این فیلم را حلوا حلوا می کردند.

یکی از غمخوارهای عدالت اجتماعی، امیر نادری بود و ما الان جای خالی او را احساس می‌کنیم

در ادامه، جواد طوسی بحث را دنبال کرد و در مورد آنارشیست مطرح شده در ندارها گفت: آنارشیست اگر قرار باشد به حوزه های مستبدانه و فاشیسم سرک بکشد و آنان را نقد کند چیزی بدی نیست. ضمن اینکه آقای عرب، عدالت اجتماعی را مبتنی بر خاستگاه طبقاتی خودش مطرح می کند و امیدواریم سینمای ایران جایی برای طرح عدالت اجتماعی داشته باشد. یادمان نرود که یکی از غمخوارهای عدالت اجتماعی، امیر نادری بود که با فیلم های سازدهنی، تنگسیر و … عطا را به لقایش بخشید و از این کشور رفت و ما الان جای خالی او را احساس می کنیم.

«ندارها» مبتنی بر مجموعه ای از تاثیرپذیری های مثبت سینمای اجتماعی دهه ۵۰ است

داوود مسلمی نیز در جمع بندی صحبت های خود، با بیان اینکه «ندارها» فیلمی مبتنی بر مجموعه ای از تاثیرپذیری های مثبت از سینمای اجتماعی دهه ۵۰ سینمای ایران است اظهار داشت: صحنه پردازی در سینمای آقای محمدرضا عرب، هیچگاه تمایلی به تظاهر ندارد و این یکی از حُسن های فیلم است. ضمن اینکه همه قاب های ثابت فیلم از یک قواعد کلاسیک عمومی پیروی می کنند.

«ترمینال غرب» هفته آینده در سینماروایت اکران، نقد و بررسی می شود

در پایان نیز، رسول شادمانی با اشاره به اینکه یکشنبه هفته آینده آخرین جلسه سینماروایت پیش از انتخابات ریاست جمهوری است از اکران، نقد و بررسی فیلم «ترمینال غرب» خبر داد و گفت: فیلم داستانی «ترمینال غرب» به کارگردانی قربانعلی طاهرفر  و تهیه کنندگی حامد بامروت نژاد به عنوان سیاسی ترین فیلم سال مطرح است که با محوریت مسائل انتخاباتی و نیز مباحث هسته ای تولید شده است و به همین دلیل این فیلم را در جلسه آینده سینماروایت اکران، نقد و بررسی خواهیم کرد.