سوره سینما – راحله خدامی : با اینکه روزهای ابتدایی خرداد ماه را سپری می کنیم اما هوا گرمای عجیب خود را آغاز کرده و این کمی امکان فعالیت را برای شهروندان سخت تر می کند. برای تهیه گزارش عازم جنوب شهر تهران می شویم چرا که آخرین لوکیشن فیلم «سروزیرآب»به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر نزدیک به حرم مطهر حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) واقع شده است. این فیلم از جمله فیلم هایی است که با مشارکت سازمان سینمایی حوزه هنری و مراکزی چون بنیاد سینمایی فارابی و موسسه تصویر شهر تولید می‌شود.

کوچه های خیابان فداییان واقع در منطقه شهر ری را پشت سر می گذاریم تا به کانون فرهنگی هنری سمیه می رسیم. از راهرو حیاط داخل کانون می شویم؛ از دور صدای همهمه دختربچه های دانش آموز به گوش می رسد، مرکز به مناسبت فصل پایان تحصیل آنها برایشان جشنی گرفته است و آنها مشغول شیطنت و بازیگوشی در این مراسم هستند.

وارد کانون که می شویم در اطرافمان باغ بزرگی قرار دارد، از مسئول حراست سراغ گروه فیلمبرداری را می گیریم که می گوید در انتهای باغ کنار استخر مشغول فیلمبرداری هستند. از راهروهای حیاط عبور می کنیم و به گروه ملحق می شویم. محمدعلی باشه آهنگر اولین کسی است که به استقبال ما می آید. بعد از سلام و احوالپرسی به استخرآب  اشاره می کند که امروز فیلمبرداری فیلمشان درآنجا باید انجام شود .

«سرو زیر آب»یکی از سخت ترین فیلم های دفاع مقدسی سالهای اخیرم است

او می گوید: ساخت «سروزیر آب» از همه فیلم های دیگرم سخت تر بود، به شدت با کار پیچیده و مشکلی روبرو بودیم.

باشه آهنگر یک نگاه به ما و یک نگاه به عواملش می کند که در استخر مشغول نصب دوربین فیلم هستند. بعد از ما جدا می شود و به سمت علیرضا زرین دست می رود.

این چند سکانس فیلم دوربین درون تانک زیردریایی نصب می شود و با هدایت گروه فیلمبرداری این تانک داخل آب می شود و فیلمبرداری این صحنه ها انجام می شود.  انگار از صبح گروه مشغول نصب دوربین درون تانک بودند. چند غواص هم در کنار استخر نشسته اند و هر از چندگاهی به داخل آب می پرند و خودشان را برای بازی مقابل دوربین اماده می کنند.

مقابل استخر می ایستیم و به دکور ساخته شده درون آن نگاه می کنیم. از آنجاییکه در  آخرین پلانهای فیلمبرداری فیلم حاضر هستیم قطعا متوجه عمق، داستان  و ماجرای فیلم نمی شویم . اما در این لوکیشن طراحی به گونه ای است که رخدادهای زمان جنگ و ایثار و رشادت های شهدا نشان داده شود.

درون استخر پر از آب  به صورت ردیفی قبرهایی کنار هم قرار دارد؛ درخت سرو هم از ساقه هایش داخل استخر آب کاشته اند. همچنین خانه مخروبه ای هم وسط استخر لابه لای آب وجود دارد؛  از باشه آهنگر در مورد حضور غواصان می پرسیم که می گوید قرار است  نقش بدل بابک حمیدیان را دراین صحنه ایفا کنند.

دوربین آماده داخل تانک زیر دریایی می شود به واسطه کرین درون آب فرستاده می شود، باشه آهنگر و زرین دست پشت مونیتور به صحنه نگاه می کنند. چند بار دوربین به داخل آب می رود و بیرون آورده می شود با بدلکار مربوطه هم چند بار تمرین می کنند، صحنه برای فیلمبرداری آماده می شود. باشه آهنگر از پشت مونیتور بلند می شود و در کنار استخر می ایستد و با علامت دستش هم به دوربین و هم به بدلکار علامت می دهد.

بعد از موافقت زرین دست و باشه آهنگر گروه مدت کوتاهی استراحت می کنند.

به باشه آهنگر می گویم: این صحنه ها نشان می دهد که کار سختی انجام دادید. باشه آهنگر از زیر عینکش به ما نگاه می کند و می گوید: این بخش کار که سخت نیست سختی های زیادی برای این فیلم پشت سر گذاشتیم.

حامد حسینی: تلاش کردیم فیلم حرفه ای بسازیم

تهیه کننده در گوشه ای از باغ نشسته و با چند نفر از عوامل تدارکات مشغول صحبت است. با او در مورد فرایند تولید این فیلم به صحبت می نشینیم . حسینی کلاه سرش را جابه جا می کند،کمی فکر می کندو می گوید: برای  ساخته شدن این فیلم سختی زیادی کشیدیم و همچنان هم با زحمت کار را جلو می بریم.

وی ادامه می دهد: فیلمبرداری این فیلم در چهار استان و هشت شهر انجام شد؛ این فیلم نزدیک به ۵۷ لوکیشن داشت وکار در شرایط جوی و اقلیمی مختلف صورت گرفت.

وی ادامه داد: پلان های هوایی ،آبی و زمینی را در شرایط جوی کویری، بیابان و همچنین سرمای سخت زمستان تهران ؛ ورامین و لرستان تجربه کردیم و نکته مهم اینکه چون در تمام صحنه های فیلم باید به حفظ راکورد دقت می کردیم این سختی کار را برای ما دوبرابر می کرد.

او عینکش را از چشم در می آورد و با دستمالی لنزش را تمیز می کند و به صحبت هایش ادامه می دهد: تقریبا ده هزار متر برای این فیلم دکور ساخته شده ؛شاید باور کردنی نباشد اما از سخت ترین نورپردازی سینمای دفاع مقدس را ما در این فیلم تجربه کردیم. تمام نورهایی که برای فیلم محمد (ص) آماده شده بود و استفاده نشد در این فیلم استفاده شد؛ اینجا می خواهم به سختی و حجم بالای کار اشاره کنم که با پروداکشن بالا و نورپردازی سخت مواجه بودیم.

حسینی با تاکید می گوید:  یکی از پیچیده ترین تکنیک های فیلمبرداری و نورپردازی را ما در این فیلم تجربه کردیم؛ با این حال که پروداکشن فیلم وسیع بود وحجم کار زیاد بود اما ما یکی از ارزان قیمت ترین فیلم های دفاع مقدس را توانستیم بسازیم.

وی ادامه می دهد: در این فیلم بیست وپنج بازیگر اصلی و صدو چهل نفر عوامل صحنه با ما همکاری داشتند،فیلمبرداری این فیلم طی هفتاد و سه جلسه انجام شد و به طور کل  آماده سازی مراحل فیلمبرداری و نورپردازی و جابجایی لوکیشن ها صد وده روز زمان از ما گرفته شد.

در این هنگام یکی از عوامل صحنه به ما چای و شیرینی تعارف می کند.حسینی با اشاره به اینکه تمام تلاشمان را کردیم تا کار حرفه ای به مخاطب ارائه دهیم به صحبت هایش ادامه می دهد: تمام عوامل این فیلم سعیشان این بود که ادای دینی به شهدای جبهه و جنگ داشته باشند. البته ذکر این نکته ضروری است که ما در این فیلم هیچ صحنه جنگی نداریم اما احساس جنگ در فیلم متبادر است. فیلم به موضوع خانواده می پردازد و قصه بر اساس درام شکل می گیرد و مهمترین ویژگی فیلم درام پیچیده و جستجوگرایانه آن است.

باشه آهنگر: قبول نیست؛ دوباره

گروه به سمت دیگر استخر منتقل می شوند. کرین با آن وزن سنگین وحجم گسترده توسط چند نفر ازعوامل  به کنار دیوار استخر کشیده می شود و گروه تصویر دوربین را دو باره روی آن نصب می کنند. زرین دست در کنار گروه فیلمبرداری خود ایستاده و به کار آنها نظارت می کند.

ساعت ۳ بعد از ظهر را نشان می دهدو نور خورشید گرمای بیشتری در این زمان تولید می کند و با شدت روی سر و صورت تمام عوامل صحنه می تابد . به طوریکه هرکس برای لحظه ای هم که شده سعی می کند به زیر سایه پناه ببرد و نفسی تازه کند.

باشه آهنگر هم در کنار آنها ایستاده و هر از گاهی به داخل استخر نگاه می کند و با غواص و بدلکاری که قرار است جای  بابک حمیدیان بازی کند گفت و گو می کند. دوربین با نظارت زرین دست  به داخل آب فرستاده می شود و بعد او و باشه آهنگر پشت مونیتور می نشینند.

در این پلان غواص باید با حرکت دوربین از روی قبرهای درون استخر عبور کند.اما به دلیل عمق آب حرکت زود هنگام غواص این صحنه چند بار تکرار می شود. بعد از چند بار کات غواص سرش را از آب بیرون می آورد که خوب بود؟

باشه آهنگر که در چهره اش ناراحتی کاملا مشخص است اما با انعطاف خاصی به غواص می گوید نه خوب نبود.

باشه آهنگر از غواص  می خواهد به کنار مونیتور بیاید و از نزدیک با چگونگی بازی که باید ارائه دهد آشنا شود. گروه مشغول چگونگی نحوه فیلمبرداری فیلم هستند؛ من با حمید باشه آهنگر تدوین گر این فیلم مشغول صحبت می شوم.

او که شباهت چهره زیادی به پدرش دارد می گوید: از یک مقطعی من تدوین فیلم را همزمان با فیلمبرداری آغاز کردم اما پیچیدگی کار به گونه ای بود که سر صحنه هم به پدر باید کمک می کردم.

وی می گوید:  فیلم در فضای معاصر روایت می شود و ما در تدوین در عین اینکه به جزئیات زیاد دقت می کنیم اما تلاشمان را هم می کنیم که حالت مستندگونه فیلم  حفظ شود.

باشه آهنگر همچنین می گوید: فیلم «سرو زیرآب»هم مراحل فیلمبرداری آن سخت بود وهم مراحل تدوین آن بسیار پیچیده است. اما سعی می کنم با دقت نظر زیادی کار را مونتاژکنم  تا تدوین دیده نشود و کارم را به رخ نکشم.

در کنار علیرضا زرین دست و باشه آهنگر محمدرضا اصلاح ناظر کیفی کار ایستاده او می گوید: خوشبختانه فیلم«سرو زیر آب»کار خوبی شده که می توان به آن اتکا کرد ارزش و شان شهدا در این فیلم  حفظ شده  هرچند این فیلم مشکلات مالی زیادی داشته و کمبود نقدینگی لطمه زیادی به آن وارد کرد، زمان فیلمبرداری طولانی شد؛ روی روحیه عوامل خصوصا، عوامل جلوی دوربین تاثیر زیادی داشت اما خیلی تلاش کردیم که این مشکل به صورت حاد در نیاید و روی بازی بازیگران و کار عوامل تاثیر نگذارد.

گروه همچنان مشغول میزان کردن فاصله دوربین از استخر هستند. گروه فیلمبرداری مدام میزان فاصله کرین و همچنین سنگینی آن را کنترل می کنند؛ علیرضا زرین دست کنار درختی ایستاده که با او مشغول صحبت می شویم.

علیرضا زرین دست: سخت ترین فیلم دوران کاریم بود

او می گوید: اصولا هر فیلمی که کار می کنم یکسری خصوصیات با خود به همراه دارد که آن را باید پیدا کنم و از آن خصوصیات در جهت پیشبرد اهداف فیلم استفاده کنم .

وی ادامه داد: فیلم «سرو زیر آب» فیلم نامه بسیار سختی داشت  که آقای آهنگر و فرزندشان حامد برای نگارش آن بسیار زحمت کشیدند؛ این فیلم جزئیات ارزشمندی راجع به شهدا دارد که فوق العاده است.

زرین دست که انگار از گرمای هوا کلافه شده به کنار دیوار مجاور استخر می رود و زیر سایه درخت می ایستد و ما هم با او همراه می شویم،اوبه صحبت هایش  ادامه می دهد: این فیلم سخت ترین کاری بود که در زندگی حرفه ای خود انجام دادم. چه از جهت مکان های فیلمبرداری و چه به لحاظ نوع و تنوع استفاده از نورپرداری. من فکر می کنم این فیلم جزو کارهای دیدنی امسال سینمای ایران خواهد بود و کنجکاوی زیادی را بر می انگیزد و تا حدودی به کنجکاوی ها پاسخ می دهد.

این فیلمبردار گفت: سعی کردیم فیلم قابل قبول وقابل اعتنا ارائه دهیم . برای من، گروهم و همینطور، طراحی صحنه این مهم بود که تمام سعی مان را کنیم تا به عزت فیلم نامه ارزش بدهیم.

انگار دوربین مطابق خواست علیرضا زرین دست داخل تانک زیر دریایی قرار گرفته، دستیارانش او را صدا می زنند و او به سمت آنها می رود.

امروز هیچ کدام از بازیگران فیلم حضور نداشتند و غواصان به جای بدل آنها امروز در این فیلم بازی داشتند.

با گروه خداحافظی می کنیم در حالی که تنها به یک چیز فکرمان مشغول است و آن اینکه ساخت فیلم های با پروداکشن وسیع سختی های زیادی دارد.

تعدادی از عوامل و دست اندرکار این فیلم عبارتند از: نویسنده: محمدعلی باشه آهنگر،حامد باشه آهنگر،کارگردان: محمدعلی باشه آهنگر،تهیه کننده: سید حامد حسینی،مجری طرح: حسن نجاریان، دستیار اول کارگردان و برنامه ریز: حسین فلاح، دستیار دوم کارگردان: حسین باشه آهنگر، گروه کارگردانی: مسعود جیرانی- سید سجاد حسینی، مدیرفیلمبرداری: علیرضا زرین دست، تدوین: حمید باشه آهنگر، طراح صحنه و لباس:  عباس بلوندی، طراح گریم: محسن بابایی، صدابردار: عباس رستگارپور- امید عاشوری- بابک مرادی، مدیر تولید: طاهر امانی، منشی صحنه: یاسمین کفایتی، روابط عمومی: مریم نراقی، عکاس: علی نیک‌رفتار.

بازیگرانی همچون بابک حمیدیان، مسعود رایگان، حسین باشه آهنگر، مینا ساداتی، ستاره اسکندری، همایون ارشادی، رضا بهبودی، هومن برق‌نورد، شهرام حقیقت دوست، مهتاب نصیرپور، فرخ نعمتی، حسین فلاح، حسن نجاریان دریانی،  سیاوش چراغی‌پور، هادی قمیشی، غلامحسین لطفی، دنیا مدنی، نادیا پروانی، الناز شاهوردی، محمد وفاداران تبریزی، علی نجاریان دریانی، عبدالحمید گودرزی و محمد علی باشه آهنگردر این فیلم به ایفای نقش پرداختند.