سوره سینما – الناز نعمتی :«اشنوگل» اولین فیلم هادی حاجتمند و علی سلیمانی داستان رزمنده ای به نام یونس است که به عنوان فرمانده گردان غواصان سه شب قبل از عملیات در حالی که در صدد حفر تونلی در منطقه عملیاتی بوده، مفقودالاثر میشود. حالا پس از سی سال اطلاعاتی به دست می آید که نشان می دهد احتمالا یونس زنده است و در آن زمان به واسطه منافقین قرارگاه اشرف با دشمن همکاری کرده… این اتفاقات در جریان عملیات کربلای۴ رخ می دهد.

عملیات کربلای۴ نام عملیات نظامی تهاجمی نیروهای ایرانی در جنگ ایران و عراق بود. این عملیات با رمز محمد رسول‌الله(ص) در محور ابوالخصیب به صورت گسترده در تاریخ ۵ دی ۱۳۶۵ به فرماندهی سپاه انجام شد. لو رفتن این عملیات  شکست سختی برای ایرانی‌ها به همراه آورد بطوری که رزمندگان مان  پس از حدود یک روز از آغاز عملیات با به جا گذاشتن تلفات فراوان عقب‌نشینی کردند. در سال ۱۳۹۴، با گذشت ۳۰ سال از عملیات کربلای۴، کمیته جستجوی مفقودین ستاد کل نیروهای مسلح ایران اعلام کرد که اجساد ۱۷۵ غواص ایرانی را که با دستان بسته کشته شده‌اند در منطقه ابوفلوس، عراق کشف کرده‌اند. فرمانده این ستاد همچینین اعلام کرد که برخی از اجساد کشف شده دارای هیچ جراحتی نیستند و نیروهای بعثی آن‌ها را زنده به گور کرده‌اند. پیکر پاک شهدای غواص در تاریخ ۲۶ خرداد سال ۹۴با حضور پرشکوه مردم تشییع شد.

در فیلم «اشنوگل» که دومین فیلم سینمایی درباره شهدای غواص است سعی شده به ماجرای این عملیات و اتفاقاتی که پیش از آغاز عملیات برای رزمندگان افتاد پرداخته شود. نقطه تمرکز فیلم بر روی شخصیت یونس و هم رزم وی است که اکنون در مظان اتهام خیانت و جاسوسی قرار دارد.  فیلم با انبوهی از سوالات آغاز می شود ،سوالاتی که مخاطب مدام در انتظار پاسخ دادن به آنهاست اما در عوض با سوالاتی جدید مواجه می شود. سکانس های ابتدایی فیلم تماما حول محور صحبت های یکی از بازماندگان جنگ که دوست و همرزم یونس بوده و ماموران اطلاعات می گذرد. دیالوگ هایی که در این سکانس ها می شنویم کاملا برای مخاطب گیج کننده هستند. ما از پیشینه این افراد هیچ اطلاعی نداریم و همچنین نمی دانیم چرا رزمنده سابق در یک واگن قطار و به تنهایی و درانزوا زندگی می کند. همه حرف ها مبهم هستند و حتی بعد از گذشت چندین دقیقه از این مکالمه مخاطب باز هم متوجه نمی شود ماجرا چیست و در گذشته چه خبر بوده؟ کارگردان های فیلم برای طرح پاسخ فیلم را غیر خطی تدوین کرده و ما شاهد فلاش بک هایی به گذشته و زمان جنگ هستیم اما حتی این سکانس ها هم اغلب به لحاظ داستانی مغشوش بوده و اطلاعاتی به مخاطب ارائه نمی کنند.

فیلم تلاش دارد چالش خیانت/ اشتباه را در ذهن مخاطب جا بیندازد. یونس نقش اصلی را در اجرای عملیات داشته و حالا پس از سال ها، خواهرش از اردوگاه اشرف بازگشته و پلاک یونس را به همراه دارد. همین موضوع باعث مشکوک شدن نهادهای اطلاعاتی می شود. سوال این است،  اگر یونس در اروند شهید شده چرا پلاکش از اردگاه اشرف بازگشته است؟ دلیل اصرار یونس برای کندن معبر چیست؟ چرا یونس مدام اصرار دارد غواص ها به آب بزنند؟ در شب عملیات چه اتفاقی می افتد؟ متاسفانه فیلم نتوانسته اهمیت جزئیات عملیات حفر تونل و غواصی را نشان دهد و هیچ تلاشی هم نمی کند که نشان دهد چرا گروه غواصان مجبور به عملیاتی با ریسک بالا بوده اند. یونس بارها می گوید چاره ای جز به آب زدن غواصان نیست، اما چرا؟ سود عملیاتی که همه شرکت کنندگان می دانند برگشتی ندارد، چیست؟ فیلم به این سوالات پاسخ نمی دهد.

اگر از ضعف های محتوایی فیلم که کاملا بر گردن فیلمنامه کم رمق آن است بگذریم ، «اشنوگل» در اجرا کم نقص عمل می کند. کارگردانان فیلم آشکارا همه تلاش خود را برای ساخت فیلمی استاندارد کرده اند و تمامی سکانس های جنگی در فرم و تکنیک قابل قبول و باور پذیر هستند. طراحی صحنه و لباس فیلم قابل قبول و استاندارد است و موسیقی شنیدنی از آب درآمده. فیلم همچنین در بخش های صداگذاری، صدابرداری و تدوین نیز موفق عمل کرده است.

در مجموع «اشنوگل» می توانست فیلم بهتری باشد اگر در گره گشایی عجولانه رفتار نمی‌کرد و فیلمنامه منطق روایی باورپذیرتری داشت. هادی حاجتمند و علی سلیمانی با ساخت اولین فیلم شان در گونه دفاع مقدس نشان دادند قریحه ساخت اثری استاندارد در این حیطه را دارند و اگر ایده، داستان و فیلمنامه ای خوب در اختیار داشته باشند می توانند فیلمی جذاب در گونه جنگ بسازند و در این عرصه حرف های مهمی برای گفتن داشته باشند.

در پایان اشاره به این نکته را ضروری میدانم که این فیلم متاسفانه بدون تبلیغات و مراسم رونمایی در سانس‌هایی محدود و سینمایی اندک روی پرده رفته است و مخاطبان از اکران این فیلم بی اطلاع هستند. امید است نهادهای مربوطه و عوامل فیلم با تبلیغات بیشتر و اطلاع رسانی موثر مخاطبان علاقمند به تماشای فیلم های گونه دفاع مقدس را از اکران این فیلم مطلع کنند.